Koalicija 27, koja okuplja 20 nevladinih organizacija (NVO) u cilju praćenja pregovora u okviru poglavlja Životna sredina i klimatske promjene, pozvala je poslanike da na sjutrašnjoj sjednici parlamenta ne glasaju za Predlog zakona o planiranju prostora i izgradnji. Iz Koalicije 27 su upozorili da predloženi zakon, pored toga što ima ozbiljne sistemske nedostatke i što nije usaglašen sa Ustavom Crne Gore, nije usaglašen ni sa propisanim mehanizmima zaštite prirode. “Uvidom u zakon, stiče se utisak da njegov autor gotovo uopšte nije konsultovao Zakon o zaštiti prirode, čime se grubo ogriješio o sve one mehanizme, koji proizilaze iz ovog zakona, a koji su osmišljenje sa ciljem zaštite prirode”, kazala je sekretarka Koalicije 27, Jelena Marojević Galić. Kako je navela, takva rješenja naročito brinu uzimajući u obzir da i Ministarstvo koje predlaže takav zakon “u svom nazivu sadrži održivi razvoj, koji a priori počiva na zaštiti prirode”. “A da u svom okrilju ima i formiran Direktorat za životnu sredinu koji, sudeći po predloženim rješenjima, nije bio u toku sa ovim predlogom, jer u suprotnom, nadamo se, ovakva rješenja ne bi dobila zeleno svjetlo”, dodala je Marojević Galić. Prema njenim riječima, Predlog zakona gotovo hronično pati od neprepoznavanja ekološke mreže Natura 2000, zanemarujući institut ocjene prihvatljivosti kao mehanizma zaštite tih područja na nivou Evropske unije (EU), sa kojom su uveliko diskutuje o datumu otvaranja Poglavlja 27 - životna sredini i klimatske promjene. “Institut ocjene prihvatljivosti je mehanizam koji u teoriji, a naročito u praksi, može dovesti do negativnog rješenja za konfliktne građevinske projekte, te se može zaključiti da predlagač ovog zakona svjesno ne želi inkorporirati mehanizme koji bi ometali ekonomsku valorizaciju prirodnih resursa”, kazala je Marojević Galić. Kako je navela, imajući u vidu značaj adekvatnog uspostavljanja ekološke mreže, a naročito definisanja granica budućih Natura 2000 područja, čija adekvatna zaštita predstavlja uslov ulaska Crne Gore u EU, postavlja se pitanje na koji način je predloženi zakon može prostorno tretirati, a da je apsolutno i ne prepoznaje. To je, smatraju u Koaliciji 27, naročito interesantno ako se ima na umu višemilionski projekat „Uspostavljanje Natura 2000 mreže u Crnoj Gori“ koji je u poodmakloj fazi implementacije, a koji finansira Delegacija EU. “U tom smislu, nameće se očigledno pitanje finansijske održivosti projekta, inače vrijednog tri miliona EUR, čiji krajnji korisnik je, ironično, samo Ministarstvo održivog razvoja i turizma, dakle predlagač zakona koji ne prepoznaje ni institute projekta čiji se temelji u kontekstu zaštite prirode u Crnoj Gori postavljaju već 18 mjeseci”, kazala je Marojević Galić. Ona je upozorila da, u smislu zaštićenih prirodnih dobara, novi zakon ne poznaje kategorije koje je vrlo jasno definisao Zakon o zaštiti prirode, koje su decenijama opšte prihvaćene u međunarodnoj praksi, već izdvaja samo jednu kategoriju nacionalno zaštićenih područja, i to nacionalne parkove, i jednu od međunarodno prepoznatih kategorija UNESCO. “Iz ovoga je dalje nejasno šta je sa ostalim kategorijama nacionalno zaštićenih područja, poput strogog rezervata prirode, posebnog rezervata prirode, parka prirode, spomenika prirode i predjela izuzetnih odlika”, rekla je Marojević Galić. U Koaliciji 27 su posebno zabrinuti za budući status Ulcinjske solane, koja je trenutno prostornim planom Opštine Ulcinj prepoznata kao zaštićeno područje, budući da predloženi Zakon o planiranju prostora i izgradnji poništava važeće prostorno urbanističke panove na lokalnom nivou, pa samim tim i plan te opštine. Oni su podsjetili da je Ulcinjska solana biodiverzitetski značajna jednako koliko i nacionalni park, ali zbog karakteristika polu-vještačkog ekosistema ne može biti tako klasifikovana, jer kategorija NP predviđa zaštitu isključivo prirodnih predjela i ekosistema. “Stoga naša zabrinutost počiva na pretpostavci da novi zakon neće prepoznati tako značajno područje, ali ni međunarodno važno stanište Tivatskih solila koja su specijalni florističko-faunistički rezervat, kao ni park prirode Piva, regionalni park Bjelasica-Komovi ili buduće zaštićeno područje Orjen”, kazala je Marojević Galić. Prema njenim riječima, neizvjesna je sudbina i drugih prirodno i kulturno-istorijski veoma važnih područja kao sto su Buljarica, Valdanos, Jaz i Boka Kotorska, “koji su do sada bili predmet intersovanja centralnih adresa iz resornog ministarstva, a koji su na različite načine pokušali da ih valorizuju ili privatizuju, bez obzira na protivljenje lokanih samouprava i lokanih zajednica”. U Koaliciji 27 smatraju da je naročito zabrinjavajući postupak izgradnje, odnosno donošenja Programa privremenih objekata, i to samo u nacionalnim parkovima, jer druge kategorije nijesu prepoznate Zakonom. “Posebno jer shodno novopredloženim rješenjima ne postoje smjernice i uslovi zaštite prirode koji se po Zakonu o zaštiti prirode moraju izdati prije početka izrade Programa privremenih objekata”, dodala je Marojević Galić. Takođe, kako je kazala, u kontekstu izgradnje privremenih objekata, nigdje se ne navode kao obaveza ni dozvole za radnje i aktivnosti u zaštićenim područjima, kojima shodno Zakonu o zaštiti prirode podliježu, na primjer, projekti za koje nije potrebna procjena uticaja, a koji se realizuju u zaštićenim područjima. Zakonom je, podsjetila je Marojević Galić, predviđeno i da Program donosi Ministarstvo, a po prethodno pribavljenom mišljenju organa državne uprave nadležnog za zaštitu životne sredine i organa uprave nadležnog za zaštitu kulturnih dobara. “Imajući na umu da u budućnosti navedeni plan može tretirati i područja ekološke mreže, za koju će biti neophodno sprovesti i postupak ocjene prihvatljivosti koju zakon, kao i samu mrežu ignoriše, mišljenje organa uprave, kao pravno ne obavezujući akt, se ne može smatrati adekvatnim rješenjem u postupku donošenja programa privremenih objekata”, navela je Marojević Galić. Prema njenim riječima, upravo iz tog razloga postoji opravdana bojazan da novi zakon može u teoriji dovesti i do ponavljanja slučaja Verige. U Koaliciji 27, shodno trenutnom stanju prostora i stepenu njegove devastacije, vjeruju da je novo zakonsko regulisanje te oblasti neophodno i od velikog značaja za državu i njen održiv i ravnomjeran razvoj, “ali baš iz tog razloga, neopodno je dublje, detaljnije i preciznije promisliti o rješenjima koja se nude, a ona moraju biti u najboljem interesu građana, profesionalnog pristupa i održivosti”. “Ovako predložen Zakon odnosno takav koncept i rješenja koja iz njega proističu, presedan su ne samo u zemljama okruženja nego i šire, a stanje u našem prostoru danas ne može podnijeti eksperimente, ono zahtijeva znanje i dobru, iskrenu volju da se negativni procesi zaustave i okrenu u suprotnom smjeru”, zaključuje se u saopštenju Koalicije.
Bonus video:
