Aviohelikopterska jedinica (AHJ) Ministarstva unutrašnjih poslova (MUP) trenutno ima samo jedan vazduhoplov, koji može da obavlja zadatke - višenamjenski helikopter tipa “Agusta Bell AB-412”, registarskih oznaka 4O-HEK, dok preostala tri hlikoptera sa kojima raspolažu, kao ni nijedan od ukupno četiri protivpožarna aviona, nisu ispravni i ne lete.
To stoji u Informaciji o stanju u AHJ koju je razmatrala Vlada na prošle sedmice.
”Činjenica je da na dan 11. novembar 2022. od tri helikoptera koja se koriste za spašavanje ljudi, policijske zadatke, medicinske letove, prevoz štićenih ličnosti, obuku pilota i druge potrebe MUP i ostalih državnih organa, kao i od tri aviona koji se koriste za gašenje požara, ima samo jedan plovidbeni vazduhoplov i to helikopter AB-412. Razlog za ovako stanje je to što Zakonom o budžetu za 2022. nije bilo opredijeljeno dovoljno finansijskih sredstva za dovođenje AHJ u funkcionalno stanje. Po dovođenju vazduhoplova u ispravno stanje za budući period, biće potrebno značajno manje sredstava za održavanje vazduhoplova”, stoji u Informaciji.
U tom dokumentu piše da, pored ovih ukupno osam vazduhoplova koji su koliko-toliko kompletni i možda bi jednog dana mogli ponovno da polete, AHJ raspolaže i sa dvije olupine, odnosno uništena protivpožarna aviona: jednim Air Tractorom AT-802A (4O-EAA) iz 2008. i jednim PZL dromaderom M-18B (4O-BRS) iz 2002, a koji su uništeni u udesima na Skadarskom jezeru 2015, odnosno na Kakarickoj gori 2017.
Olupine ta dva aviona od tada leže u skladištima kompanije Montenomaks u Danilovgradu, a vrijednost njihovih ostataka procijenjena je na ukupno 72,6 hiljada eura. Zato su iz AHJ predložili da Uprava za katastar i državnu imovinu raspiše tender za prodaju ove dvije olupine, kao i da se na prodaju zbog zastarjelosti i ekonomske neisplativosti ulaganja u njihovu popravnu i dovođenje u letno stanje, ponudi još ukupno tri neispravna vazduhoplova: po jedan helikopter tipa “Agusta Bel AB-206”, odnosno “SA-341 gazelle”, kao i jedan avion tipa PZL dromader M-18B”.
Ovaj avion (4O-BRR) ne koristi se još od 2017, od kada nije u upotrebi ni helikopter AB-206 (4O-HAW) koji je star ravno 50 gdina.
Helikopter “gazela” je star 47 godina i nije u upotrebi još od 2010.
Da bi se ta tri vazduhoplova dovela u letno stanje i na njima obavili svi radovi koje je u međuvremenu trebalo završiti po preporukama proizvođača i planu redovnog održavanja, treba ukupno preko 1,6 miliona eura, dok sva tri ova vazduhopolova trenutno po procjeni sudskog vještaka zajedno vrijede tek jedva pola miliona eura. Uz to, AHJ za njih ili nema obučenih mehaničara ili je validnost sertfikata pilota i tehničkog osoblja za te tipove vazduholova istekla, pa bi njihova obnova dodatno koštala državu.
AHJ je u međuvremenu završila servis najmlađeg u floti svojih helikoptera, AB-412 (4O-HEK) koji je od početka novembra ponovno u letnom stanju, a u međuvremenu je u taj vazduhoplov ugrađena i oprema za gašenje požara iz vazduha.
Međutim, umjesto da se opredijele za tzv. protivpožarna podvjesna vedra (tzv. bambi bucket) kojima su već opremljeni vrlo slični helikopteri “Bell-412 EP/EPI” Vazduhoplovstva Vojske Crne Gore, u MUP-u su odlučili da na svoj AB-412 ugrade fiksni protivpožarni rezervoar za vodu i pjenilo kapaciteta 1.500 litara, a koji je mnogo lošije rješenje jer se sporije puni od bambi bucketa i mnogo je nefleksibilniji u upotrebi od, pod helikopterom ovješenog protivpožarnog vedra.
VCG, inače, umjesto AHJ već mjesecima obavlja i brojne spasilačke akcije iz vazduha, jer je MUP-ov spasilački helikopter tipa “Agusta Bell AB-212 (4O-HEC) zbog isteka vremenskih resursa i potrebe za remontom i servisom prizemljen još od oktrobra prošle godine.
Da bi ovaj helikopter, proizvden 1979, mogao biti vraćen u upotrebu, prema procjenama menadžmenta AHJ, treba uložiti najmanje 480.000 eura.
”Realizacija ovih radova planirana je do kraja maja 2023, u zavisnosti od dinamike i složenosti sistema javnih nabavki i odobrenih sredstava”, stoji u Informaciji.
Crna Gora je trenutno bez ijednog od na papiru raspoloživa tri protivpožarna aviona tipa Air Tractor AT-802, jer je i posljednji od njih koji je ljetos bio u fukciji (4O-EAD) iz 2017. u međuvremenu povučen iz upotrebe.
Od 6. septembra taj avion se nalazi na remontu propelera i komponentni motora kod svog proizvođača - kompanije Air Tractor Europe u Španiji.
Njegovo vraćanje u plovidbeno stanje, kako piše u Informaciji o stanju u AHJ, očekuje se do kraja godine.
U dokumentu piše da se do kraja juna naredne godine očekuje vraćanje u upotrebu i preostala dva “Air Tractora”, koji zbog zadobijenih oštećenja u incidentima prilikom gašenja požara, ne lete od novembra 2020, odnosno juna 2021.
Za remonte ta dva vazduhoplova su potpisani govori sa kompanijom Air Tractor Europe, a oni pored radova redovnog održavanja koje propisuje proizvođač, podrazumijevaju i ozbiljne radove na oštećenoj konstrukciji oba vazduholova gdje na jednom avionu treba zamijeniti teško oštećeno desno, a na drugom lijevo krilo i remontovati propeler.
Remonti i popravke ova tri aviona koštaće nešto preko 600.000 eura, ne računajući u to preglede motora dva oštećena “Air Tractora” za što će biti izdvojeno još minimum 165.000 eura.
AHJ inače, od ukupno 26 sistematizovanih radnih mjesta trenutno ima popunjenih 13, od čega su pet piloti. Radi se o tri pilota helikoptera i dva pilota protivpožarnih aviona. Pored njih, AHJ ima i po dva vazduhoplovna inženjera, odnosno spasioca, kao i četiri vazduhoplovna tehničara.
AHJ je već duše vrijeme u izuzetno lošem i zapuštenom stanju pa već duže ta jedinica ne može da odgovori ni na najminimalnije potrebe Crne Gore u domenu gašenja požara iz vazduha, odnosno spašavanja i traganja.
Zbog toga je ove godine najveći dio tih zadataka obavljalo Vazduholovstvo VCG čije su se posade helikoptera predvođene sada već bivšim komandantom Vazduhopolovstva pukovnikom Jovanom Radetom i takođe u međuvremenu smijenjenim komandirom Mješovite eskadrile VVCG majorom Radovanom Perovićem, istakle po broju letova, broju bačenih “vodenih bombi” na požarišta i težini akcija spašavanja povrijeđenih ljudi iz nepristupačnih vrleti Durmitora, a o čemu se pohvalno govorilo i u inostranim specijalizovanim krugovijma.
Sa druge strane, AHJ je pokazala izuzetnno loše performanse, a u proteklih nekloliko godina u udesima i incidentima AHJ je izgubila dva i teško oštetila još dva svoja vazduhoplova.
Zbog toga je Nacionalna komisija za istraživanje nesreća i ozbiljnih nezgoda vazduhoplova, vanrednih događaja koji ugrožavaju bezbjednost željezničkog saobraćaja i pomorskih nesreća i nezgoda (KINNS) koja je istraživala ove udese i incidente, konstovala da je način na koji AHJ priprema i sprovodi letove svojih protivpožarnih aviona vrlo problematičan i da je u suprotnosti sa standardima koji za tu vrstu letjenja važe u svijetu, te da uopšte u radu, vođenju, opremljenosti i organizaciji te jedinice postoje brojni propusti i problemi.
KINNS je stoga izdao preporuke MUP-u i menadžmentu AHJ-a za poboljšanje stanja u toj jedinici, ali i Agenciji za civilno vazduhoplovstvo Crne Gore kojoj je preporučeno da kao vrhovna vazduhoplovna vlast u državi, zbog konstatovanih ozbiljnih nedostataka u radu AHJ, pojača inspekcijski nadzor nad tim operaterom vazduhoplova.
O svemu ovome inače, u "Informaciji o stanju u AHJ“ koju je pripremio MUP a prošle nedjelje razmatrala i usvojila Vlada, nema ni riječi.
Isto tako, u Informaciji što ju je pripremio resor ministra Filipa Adžića (URA) nema ni riječi o sve glasnijim i učestalijim predlozim iz stručnih krugova da se protivpožarni avioni i letenje u vrlo izazovnim i opasnim misijama gašenja požara iz vazduha, izmjesti iz AHJ i prebaci u nadležnost Vazduhoplovstva Vojske Crne Gore koje ima mnogo veći broj za te misije obučenih pilota, efikasniji i odgovorniji sistem rada, te mnogo bolje uslove za tehničko opsluživanje i održavanje vazduhoplova.
Bonus video:
