Lokalne samouprave u Crnoj Gori predviđenim reformama, dobiće realni stepen autonomije kako bi se razvijale na pravi način u finansijskom i kadrovskom smislu, poručio je državni sekretar Ministarstva javne uprave Dragiša Janjušević.
Janjušević, koji je na čelu Radne grupe za izradu analize funkcionisanja sistema lokalne samouprave, očekuje da taj dokument bude kamen temeljac i mapa puta kako treba da počne proces decentralizacije lokalne samouprave u Crnoj Gori.
On je rekao da je suština decentralizacije u pravcu servisno orjentisanih uprava.
„Decentralizacija treba da da realni stepen autonomije svim lokalnim samoupravama u Crnoj Gori kako bi se razvijale na pravi način u finansijskom i kadrovskom smislu odnosno tipu i modelu kakva treba da bude koja opština, sa kojim opsegom nadležnosti“, rekao je Janjušević u intervjuu agenciji MINA.
Objašnjavajući pojam servisno orjentisane uprave, Janjušević je kazao da je to, bilo da se govori o državnoj upravi ili lokalnoj samoupravi, oblik upravljanja koji je orjentisan na realne potrebe građana.
On je rekao da lokalne samouprave moraju da budu servisno orjentisane iz razloga što se na tom nivou razmatra komunalna i infrastrukturna problematika, i sve ono što je nasušna potreba građana.
„Što se više bude razvijala svijest da nam je potrebna servisno orjentisna uprava i na državnom i na loklanom nivou, vrlo lako ćemo dolaziti do konsenzusa kako da što brže rješavamo probleme i uklanjamo barijere kako bi razvijali servisne sisteme, kao što to rade savremene demokratije“, rekao je Janjušević.
Na pitanje da li je moguće sve opštine posmatrati na isti način i imati monotipske modele opština, Janjušević je rekao da je to jedan od problema.
„U Crnoj Gori se neke opštine raseljavaju, gube stanovništvo, dok druge rastu i razvijaju se. U tom disbalansu i kretanju stanovništva ne možemo posmatrati opštine kao monotipski obrazac“, rekao je Janjušević.
On je ukazao da opštine Šavnik, Plav i Andrijevica imaju isti opseg nadležnosti kao što imaju Podgorica, Budva i Nikšić, dodajući da treba razmišljati o promjeni obrasca lokalnih samouprava.
Janjušević smatra da treba napraviti iskorak, da se vidi da li bi bolje funkcionisao sistem sa politipskim modelom.
„Model sa istim opsegom nadležnosti opština koje značajno gube stanovništvo kao što je Šavnik i Podgorica koja se širi i razvija je neodrživ“, rekao je Janjučević, navodeći primjer Slovenije, kao države iz regiona koja je po broju stanovnika najpribližnija Crnoj Gori, a koja je ušla u taj proces prije više od 30 godina.
Janjušević ističe da treba više razmišljati o tome kakva je istinska i realna potreba stanovništva u lokalnim zajednicama i na osnovu toga modelirati oblike lokalne samouprave kakva je potrebna u Crnoj Gori.
On je, govoreći o kadrovskoj problematici, rekao da je u malim opštinama teško naći glavnog administratora ili glavnog gradskog arhitektu, sa svim referencama koje su potrebne za ta radna mjesta.
„To je veliki problem i to su, između ostalog, indikatori neodrživosti takvog modela lokalnih samouprava“, istakao je Janjušević.
Na pitanje koji modeli opština bi mogli biti primijenjeni u Crnoj Gori, Janjušević je kazao da treba biti oprezan, jer su iskustva iz regiona pokazala da taj proces sa sobom nosi dosta pozitivnih i negativnih stvari, ali da je neminovan.
Kako je rekao, treba razmotriti sve potencijalne opcije i rizike prije nego što se uđe u tipologiju lokalnih samouprava kako se posle određenog vremena ne bi pitali zašto je primijenjen jedan model, a ne drugi, koji bi možda bio efikasniji.
„Tako da sada ne bih licitirao sa gotovim rješenjima i modelima. Ali definitivno je da moramo napraviti iskorak iz ovog monotipskog modela u kojem se sada nalaze“, kazao je Janjušević.
On je dodao da bi o tome trebalo otvoriti društveni dijalog kada bude završena analiza, kako bi se došlo do najboljeg rješenja.
Janjušević je naglasio da je fiskalna decentralizacija najbitniji segment, jer je taj stepen autonomije najneophodniji svim lokalnim samoupravama.
On je ukazao da su neke opštine bile prezadužene, te da je Egalizacioni fond bio sredstvo pomoći opštinama.
„Prema mom mišljenju sve su to bila loša rješenja koja nijesu uopšte bila u funkciji razvoja lokalnih samouprava, njihove decentralizacije i autonomije, pogotovo finansijske. Taj segment će biti posebno tretiran i dovesti do izmjena čitavog seta zakona koji je neophodan kada govorimo o reformi lokalne samouprave“, rekao je Janjušević.
On je kazao da će, kako bi sproveli pomenuti proces, morati biti mijenjan Zakon o lokalnoj samoupravi, ali nije isključio ni mogućnost izmjene Zakona o izboru odbornika i poslanika.
Janjušević je naveo da se od uvođenja višestranačja u Crnoj Gori, i drugačijeg pristupa za razliku od socijalističkog modela, očekivalo da lokalna samouprava uđe u proces decentralizacije, kao što je bila praksa svuda u regionu.
„Međutim, imali smo stagnaciju u tom dijelu i lokalna samouprava je dobrim dijelom tavorila i imala regresiju u smislu reforme, profesionalizacije, depolitizacije, decentralizacije i svega ostalog“, naveo je Janjušević.
On je istakao da je, posle tri decenije takvog pristupa, 43. Vlada i MJU postavilo problem decentralizacije u vrhu prioriteta rada i da sagledavaju kako pristupiti tom složenom poduhvatu.
„Ozbiljno smo pristupili toj problematici iz razloga što je to višedecenijski problem koji nije tretiran na pravi način. U razvijenim demokratijama to je polje u kom se oslikava demokratičnost društva, jer je građanin taj koji na lokalnom nivou ima mogućnost da direktno utiče na kreiranje javnih politika“, rekao je Janjušević.
Koliko će vremena trebati da Crna Gora dobije servisno orjentisanu upravu u čijem će centru biti građanin i njegove potrebe, Janjušević nije mogao precizirati, ali je istakao da je složen i zahtjevan proces, a da Crna Gora već kasni.
On je rekao da se nada da će analiza funkcionisanja sistema lokalne samouprave, biti nezobilazan model kako treba da se odvija proces decentralizacije.
„Bez obzira kakva će biti politička agenda i struktura buduće Vlade, ona će biti obavezna prema tom dokumentu, da razvija proces decentralizcije u smjeru kakva bude analiza“, istakao je Janjušević.
On je naveo da su članovi Radne grupe predstavnici akademske zajednice - Dekan fakulteta za evropske i međunarodne studije, profesore sa fakulteta Donja Gorica, predstavnici ministarstvava čiji se rad na bilo koji način dotiče lokalne samouprave.
Janjušević je rekao da su u Radnoj grupi predstavnici šest opština, četiri opštine sa sjevera, dvije sa juga i predstavnici nevladinog sektora koji decenijama bave problematikom lokalna samouprave, i predstavnik zajednice opština.
On je kazao da bi analiza funkcionisanja lokalnih samouprava trebalo biti završena za šest mjeseci i da će posle tog pokrenuti društveni dijalog i tražiti model decentralizacije koji je najbolji za Crnu Goru i njeno društvo.
„Mislim da će to biti putokaz da bi ušli u suštinsku priču o decentralizaciji“, zaključio je Janjušević.
Bonus video:
