Prema podacima Agencije za zaštitu životne sredine, vazduh je u proteklom periodu u Bijelom Polju bio visoko zagađen, često zagađeniji i od Pljevalja, a o rješenju problema zagađenja odbornici u bjelopoljskom parlamentu raspravljaće na sjednici u četvrtak, kada će biti prezentovane mjere i preporuke koje će biti poslate Vladi.
Predlog mjera je sačinio Savjet za zaštitu životne sredine i osim Vlade, inicijativa će biti poslata i Odboru za turizam, poljoprivredu, prostorno planiranje i ekologiju Skupštine Crne Gore.
Inicijativa sadrži predloge mjera koje Vlada i Odbor treba da usvoje i realizuju kako bi se stanje kvaliteta vazduha poboljšalo, a podrazumijeva subvencionisanje smanjenja računa za utrošak električne energije za građane opštine Bijelo Polje u sezoni grijanja, subvencioniranje ugradnje solarnih panela za građane opštine, subvencioniranje ugradnje filtera za prečišćavanje vazduha na izvorištu ložišta, donošenje odluke o proglašenju javnog interesa “Projekat toplifikacije Bijelog Polja”, u cilju smanjenja zagađenja vazduha, kao dugoročna mjera i otvaranje Kancelarije za ekološku inspekciju u Bijelom Polju.
Sekretar Sekretarijata za ruralni razvoj Jasmin Ćorović je kazao da je pojava povećanja koncetracije zagađujućih PM čestica, kad se radi o gradskom jezgru, tipična za decembar i januar.
”Zbog specifičnosti konfiguracije Bijelog Polja koje se nalazi u kotlini, između više brda, te proticanja rijeke Lim kroz središte grada, u decembru i januaru obično se javljaju tzv. temperaturne inverzije, zbog povećane količine magle i nedostatka vjetra, posebno ako uz to imamo smanjene količine padavina. Posljedica nepostojanja tzv. provjetravanja grada ogleda se u gomilanju zagađujućih PM 10 čestica i PM 2,5 čestica u vazduhu”, kazao je Ćorović, navodeći da su najveći izvori zagađujućih čestica ložišta u individualnim domaćinstvima i institucija i drugih pravnih subjekata, kao i izduvni gasovi automobila.
Sa početkom sezone grijanja, državna mjerna stanica koja se nalazi pored OŠ ‘’Risto Ratković’’, očitava povećane koncentracije PM 10 i PM 2,5 čestica u vazduhu.
”U cilju očuvanja i poboljšanja kvaliteta vazduha i smanjenja štetnih posljedica po zdravlje ljudi, poštujući direktive EU i crnogorski zakonodavni okvir i ostale podzakonske akte, Agencija za zaštitu životne sredine sprovodi upravne i stručne poslove u ovoj oblasti. Shodno Zakonu o zaštiti zagađenja vazduha ocjenjuje se, upravlja i prati kvalitet vazduha, kao i emitovanje zagađujućih materija u vazduh”, navodi Ćorović.
Ćorović upozorava da prisutnost tih čestica čovjek prepoznaje kao pojačan miris smoga, a do teškoća može doći samo ako je koncentracija izrazito povećana.
U slučajevima pojačane zagađenosti stručnjaci savjetuju izbjegavanje nepotrebnih izlazaka i duži boravak na otvorenom, izbjegavanje šetnji, brzog hoda i trčanja, i treninga na otvorenom.
”Preporujuće se korišćenje klima uređaja ili sistema grijanja koji imaju odgovarajuće filtere, kao i izbjegavanje sistema grijanja sa fosilnim i čvrstim gorivom koje izazivaju unutrašnje zagađenje, ukidanje pušenja u prostorijama u kojima se boravi, nošenje vunenih šalova preko disajnih organa pri izlasku (usta, nos), smanjivanje upotrebe automobila zbog pojačanja izduvnih gasova, kao i izbjegavanje prometnih saobraćajnica”.
O tome šta je Opština u skladu sa svojim nadležnostima preduzela, Ćorović navodi da je pored praćenja rezultata kvaliteta vazduha, posebno u toku jesenjih i zimskih mjeseci ta opština donijela lokalni plan upravljanja životnom sredinom 2020-2024. godine, kao krovni dokument iz oblasti zaštite životne sredine, pa i unapređenja kvaliteta vazduha i smanjenja zagađenja na najmanju moguću mjeru.
“Predsjednik Opštine je u prethodnom periodu formirao Komisiju za ocjenu stanja kvaliteta vazduha u Bijelom Polju i davanje predloga mjera za unapređenje tog stanja. Komisija je izradila stručni izvještaj sa presjekom i ocjenom stanja kvaliteta vazduha u Bijelom Polju. Komisija je imala zadatak da utvrdi trenutno stanje kvaliteta vazduha, uporedi to stanje sa stanjem kvaliteta vazduha u prethodnom periodu, po mogućnosti odredi izvore zagađenja vazduha, ocijeni trend stanja kvaliteta vazduha u narednom periodu, sačini spisak, tj. procjenu zagađivača vazduha u ovoj opštini i predloži kratkoročne i dugoročne mjere koje bi trebalo preduzeti kako bi se smanjile posljedice i poboljšao kvalitet vazduha u Bijelom Polju. Na osnovu ovoga predložen je i set kratkoročnih, srednjoročnih i dugoročnih mjera, a dato je i mišljenje da je potrebno donijeti Studiju zagađena vazduha ili Lokalni akcioni plan”, kazao je Ćorović.
Sekretarijat za ruralni i održivi razvoj, napomenuo je on, izradio je Katalog potencijalnih zagađivača vazduha u Bijelom Polju koji sadrži relevantne podatke o svim zagađivačima vazduha u ovoj opštini, a budžetom za tekuću godinu opredijelio je sredstva za realizaciju projekta prečišćavanja vazduha u Bijelom Polju - zamjena kotlova na ugalj i čvrsto gorivo, koji je u toku.
”Urađen je idejni projekat prečišćavanja otpadnog vazduha kotla na bio-masu snage 300kw koji se nalazi u Centru za djelatnosti kulture u centru grada i raspisan je tender za ugradnju filtera za prečišćavanje vazduha prema EU standardima koji će se pribaviti najvjerovatnije do kraja godine”.
Najveći zagađivači vazduha u Bijelom Polju su zgrada Višeg i Osnovnog suda, zatim Opštine, kao i zgrada Tužilaštva, te Radija Bijelo Polje, zbog čega budžet Sekretarijata za ruralni i održivi razvoj za 2023. godinu sadrži i predviđenu stavku za nabavku i ugradnju filtera za vazduh.
“Ove institucije su prepoznate kao veći zagađivači vazduha. Osim toga u 2023. godini u saradnji sa ambasadom Njemačke će se realizovati investicija zamjene kotlova i bravarije za energetsku efikasnost u OŠ ‘’Risto Ratković’’ što će značajno doprinijeti poboljšanju kvaliteta vazduha u gradu”, kazao je on.
Iz Opštine podsjećaju da su se više puta obraćali Vladi, resornim ministarstvima i Eko fondu za finansijsku pomoć kako bi se subvencionirali svi oni koji žele da svoja ložišta u individualnim domaćinstvima promijene i pređu na ekološki prihvatljivije načine grijanja, ali da se niko od pomenutih institucija nije odazvao.
Lokalna uprava poziva građane da u cilju održive energetske efikasnosti iskoriste subvencije koje Vlada i Ministarstvo ekonomije daju za prelazak sa zagađujućih Sistema za grijanje na ekološki prihvatljivije sisteme grijanja domova.
Ministarstvo ekonomije već duži niz godina sprovodi niz projekata kao što su “ENERGY WOOD”. Primjenom mjere zamjene neefikasnih peći za grijanje efikasnim pećima i mjerama unaprjeđenja energetskih karakteristika omotača objekta (ugradnja termoizolacije na fasadnim zidovima stambenog objekta i ugradnja energetski efikasne stolarije) u svim individualnim objektima koji se koriste za stanovanje, izgrađenim prije 2010. do kraja posmatranog perioda, odnosno početka 2030. godine, ostvarile bi se značajne uštede toplotne energije, a istovremeno postiglo smanjenje emisija PM 2.5 za 35 odsto iz stambenog sektora, što bi u konačnom dalo smanjenje emisija na nacionalnom nivou u iznosu od 25 odsto.
Osim ovih na centralnom nivou se sprovode i druge mjere za smanjenje uticaja suspendovanih PM 2.5 I PM 10 čestica.
Povećanje korišćenja alternativnih goriva, novih generacija vozila i elektromobilnosti u saobraćaju. Sprovođenje ovih mjera je u toku, ali radi se o troškovima koji nastaju kao posljedica tehnološkog odnosno ekonomskog razvoja, odnosno nemaju prvenstveno za cilj poboljšanje kvaliteta vazduha, već sama aktivnost time rezultira donoseći dodatni benefit.
Bonus video:
