Od početka elektronske fiskalizacije, u januaru 2021, Uprava prihoda i carina (UPC) registrovala je preko 30 hiljada obveznika, među kojima i skoro 18 odsto fizičkih lica. Za to vrijeme evidentirano je i preko 700 miliona fiskalnih računa, od čega se manje od deset odsto odnosi na kartična plaćanja.
Početak elektronske fiskalizacije pratilo je lansiranje samouslužnog portala (SEP), na adresi https://sep.tax.gov.me. Portal, međutim, nema početnu stranicu koja će korisniku i da objasni proceduru, već se prilikom prvog otvaranja od očekuje prijava nekim od digitalnih sertifikata.
U razgovoru za “Vijesti”, Robert Rajković, načelnik UPC-a, iz Sektora za informacione sisteme, Odsjek za elektronsku fiskalizaciju, kaže da se informacije o SEP mogu naći na drugom veb lokaciji. On je govorio o samouslužnom portalu, uslovima za korišćenje, ali i rezultatima koji su postignuti u protekle skoro dvije i po godine od uvođenja.
Da li postoji stranica mimo https://sep.tax.gov.me?
Do momenta sajber napada sve informacije o fiskalizaciji zainteresovani su mogli pronaći na sajtu Uprave prihoda i carina koji je bio publikovan na URL adresi https://upravaprihoda.gov.me, u sklopu infrastrukture Vlade Crne Gore. Nakon sajber napada rađen je redizajn zvaničnih web sajtova organa državne uprave, i trenutno je zvanična stranica web sajta Uprave prihoda i carina na URL adresi https://www.gov.me/upravaprihoda. Veb stranica se trenutno dopunjava sadržajem vezanim za informisanje, normativu i uputstva u korištenju usluga koje se korisnicima pružaju od strane Uprave prihoda i carina, uključujući i dokumenta sa funkcionalnim i tehničkim specifikacijama u vezi sa elektronskom fiskalizacijom.
Kome je namijenjen SEP?
Samouslužni EFI portal (SEP) namijenjen je isključivo poreskim obveznicima koji su obveznici fiskalizacije. Obveznici fiskalizacije definisani su odredbama u članu 4 Zakona o fiskalizaciji u prometu proizvoda i usluga, i to: fizičko lice koje je obveznik poreza na dohodak i obveznik je izdavanja računa za isporuku proizvoda, odnosno usluga; pravno lice koje je obveznik poreza na dobit u skladu sa zakonom kojim se uređuje porez na dobit pravnih lica i koje je obveznik izdavanja računa za isporuku proizvoda, odnosno usluga; poreski obveznik koji ostvaruje promet od prodaje roba ili usluga putem samonaplatnih uređaja (automata), a koji nije u obavezi izdavanja računa u skladu sa zakonom kojim se uređuje porez na dodatu vrijednost.
Šta je neophodno da se bude korisnik?
Korisnik SEP portala je isključivo obveznik fiskalizacije. Za adekvatan pristup SEP portalu poreski obveznik kao obveznik fiskalizacije je u obavezi da obezbijedi digitalni sertifikat za elektronski potpis koji je izdao ovlašćeni izadavalac certifikata u Crnoj Gori (Pošta Crne Gore, Crnogorski telekom, Core IT), elektronski naplatni uređaj i stalnu internet konekciju.
Kako do digitalnog sertifikata?
Obveznik fiskalizacije ima mogućnost nabavke kvalifikovanog digitalnog sertifikata za kvalifikovani elektronski potpis (na tokenu - trenutna cijena koštanja kod CA je 80 eura za period važenja certifikata tri godine) ili kvalifikovanog digitalnog sertifikata za napredni elektronski potpis (trenutna cijena koštanja kod CA je 30 eura za period važenja certifikata tri godine). Fizičko lice koje nije obveznik opšte registracije kao privredni subjekt, odnosno kao preduzetnik, i u skladu sa tim nije u obavezi registrovati djelatnost u Centralnom registru privrednih subjekata (CRPS), ali je obveznik poreza na dohodak fizičkih lica, za potrebe e-fiskalizacije i autentifikacije na SEP, može koristiti kvalifikovani digitalni sertifikat za kvalifikovani e-potpis koji se nalazi u čipu na novoj ličnoj karti koju je izdalo Ministarstvo unutrašnjih poslova Crne Gore (trenutna taksa za vađenje nove lične karte u iznosu od pet eura, period važenja certifikata 10 godina, a lice je u obavezi pribaviti i uređaj-čitač pametnih kartica, čija cijena se u radnjama informatičke opreme kreće od 15 do 30 eura).
Šta može biti elektronski naplatni uređaj?
Desktop računar, laptop, tablet, pametni telefon odnosno elektronski uređaj koji omogućava pristup javnoj javnoj mreži - Internet, i ima mogućnost instalacije digitalnog certifikata za elektronski potpis u cilju elektronske autentifikacije i elektronskog potpisa za adekvatno korištenje elektronskih usluga publikovanih na javnoj komunikacionoj mreži - Internet.
Šta ako nema internet signala?
Za adekvatan pristup SEP-u, koji je publikovan na javnoj mreži (Internet) neophodno je obezbijediti stalnu Internet vezu, osim u slučajevima kada na lokaciji poslovne jedinice ne postoji mogućnost uspostave signala. Zakonom o fiskalizaciji u prometu proizvoda i usluga jasno je definisana obaveza fiskalizacije (evidentiranja prometa) putem fiskalnog servisa u realnom vremenu. Takođe, definisan je način evidentiranja u područjima bez Internet signala, kao i obavezu da je u tom slučaju obveznik fiskalizacije dužan obezbijediti potvrdu od strane nadležnog organa (Agencija za telekomunikacije i poštansku djelatnost), koju prilaže elektronskim putem prilikom registracije poslovne jedinice na SEP Uprave prihoda i carina. Defnisan je i način evidentiranja prometa u slučajevima nestanka napajanja električnom energijom i eventualne trenutne nedostupnosti internet signala.
Kako se na SEP prijavljuje fizičko lice?
Fizičko lice koje nije obveznik opšte registracije kao privredni subjekt odnosno kao preduzetnik, i u skladu sa tim nije u obavezi registrovati djelatnost u CRPS, te nema dodijeljen PIB od strane poreskog organa, ali je obveznik poreza na dohodak fizičkih lica, odnosno ima obavezu predaje godišnje prijave poreza na dohodak fizičkih lica (GPPFL), autentifikuje se i registruje putem SEP portala kao obveznik fiskalizacije, upotrebom kvalifikovanog sertifikata za napredni elektronski potpis, koji izdaje ovlašćeni izadavalac certifikata u Crnoj Gori (Pošta CG, Crnogorski Telekom, Core IT) ili putem kvalifikovanog digitalnog sertifikata za kvalifikovani elektronski potpis, koji se nalazi na novoj ličnoj karti koju je izdao MUP CG.
Koliko se od početka lansiranja portala SEP koristi i koja je to kategorija korisnika?
Zakon o fiskalizaciji u prometu proizvoda i usluga stupio je na snagu 1. 1. 2021, sa prelaznom odredbom kojom je omogućeno da svi obveznici fiskalizacije koji nisu uspjeli da svoje poslovanje prilagode novom načinu fiskalizacije prometa, isto prilagode do 1. 6. 2021, i od tog trenutka kompletan promet fiskalizuju putem fiskalnog servisa u EFI sistem Uprave prihoda, na način definisan Zakonom o fiskalizaciji u prometu proizvoda i usluga. Uvidom u registar obveznika fiskalizacije utvrđeno je da je do 5. aprila 2023, registrovano 33.357 obveznika, od čega 27.425 pravnih, a 5.932 fizičkih lica. Registrovano je 43.019 poslovnih jedinica, 50.428 elektronskih naplatnih uređaja i 68.483 operatera. U periodu od 1.1.2021. do 5.04.2023, u EFI sistemu Uprave prihoda, putem fiskalnog servisa zaprimljeno je i evidentirano 715.654.609 fiskalnih računa. Od ukupnog broja fiskalnih računa, 67.237.456 se odnosi na račune plaćene bezgotovinskim načinom plaćanja i 648.417.153 računa plaćenim gotovinskim, odnosno kombinovanim načinom plaćanja, koji uključuje gotovinski način plaćanja.
Gdje se i kako zainteresovani za sistem fiskalizacije mogu informisati u servisu?
Zainteresovani obveznici fiskalizacije sve informacije mogu dobiti kontaktom na telefone: 020 448 175, 020 448 247, 020 448 248, email adrese: efiskalizacija@tax.gov.me i test.efiskalizacija@tax.gov.me.
Kako funkcioniše sistem za e-fiskalizaciju?
EFI sistem Uprave prihoda i carina sastoji se od fiskalnog servisa, aplikacije za provjeru validnosti računa i prijavu nepravilnosti (MAPR), centralnog portala za kontrolu i upravljanje (CPKU) i samouslužnog portala za fiskalizaciju (SEP).
Fiskalni servis je veb servis (SOAP putem HTTPS) koji omogućava fiskalizaciju računa (u XML formatu poruke) u skladu sa XML šemom za struktuiranje podataka (XSD). Fiskalnom servisu EFI sistema UPC pristupa se pozivom na url adresu https://efi.tax.gov.me/fs-v1.
Aplikacija za provjeru validnosti računa i prijavu nepravilnosti (MAPR) poziva se skeniranjem QR koda istaknutog na računu ili pozivanjem na URL adresu https://mapr.tax.gov.me/ic/ u slučaju da korisnik aplikacije provjeru vrši manuelnim unosom podataka sa računa za račun koji sadrži QR kod koji nije čitljiv, odnosno kada račun ne sadrži QR kod, ili vrši prijavu nepravilnosti kada za izvršen promet od prodavca, odnosno pružaoca usluge, nije dobio račun. Prijave se mogu vršiti anonimno ili unosom kontakt informacija lica koje prijavljuje nepravilnost.
Centralni portal za kontrolu i upravljanje (CPKU) namijenjen je isključivo službenicima Uprave prihoda i služi za pregled i analizu podataka prikupljenih u registrima EFI sistema UPC.
SEP je veb portal namijenjen obveznicima fiskalizacije kao korisnicima i ima više funkcionalnosti. U skladu sa pravilima definisanim konceptualnim dizajnom, omogućava onlajn registraciju obveznika fiskalizacije u registar obveznika fiskalizacije (ROF), sa obavezom unosa registracionih podataka, daje mogućnost za onlajn pregled i ažuriranje registracionih podataka i onlajn pregled fiskalizovanih računa.
Bonus video:
