Nacrtom Studije zaštite, koji je na javnoj raspravi do 5. jula, predloženo je da kanjon rijeke Mrtvice sa okolinom bude park prirode (PP), na koji se primjenjuju smjernice iz IUCN-ove (Međunarodna unija za zaštitu prirode) kategorije IV za upravljanje zaštićenim područjima prirode.
U tu kategoriju, kako podsjećaju u nacrtu, koji je, na predlog Opštine Kolašin, obradila Agencija za zaštitu životne sredine, spadu zaštićena područja čiji je prioritetni cilj zaštita/očuvanje određenih vrsta ili staništa. Veliki dio područja u toj kategoriji “zahtijeva redovne, aktivne intervencije za zadovoljavanje potreba dređenih vrsta ili za održavanje staništa, ali to nije uslov za ovu kategoriju upravljanja zaštićenim područjima”.
“Zaštićeno područje kategorije IV u koju spadaju područja u kojima su zaštićene divlje vrste biljaka, životinja i gljiva i njihova staništa i kojima se upravlja radi njihove zaštite. Očuvanje jedinstva tradicionalnih međudejstava prirode i čovjeka od značaja je za zaštitu, očuvanje i razvoj takvih pdoručja”, navodi se u dokumentu.
Područje koje je obrađeno u Studiji zaštite nalazi se na teritoriji opštine Kolašin, a odnosi se i na dio toka rijeke Morače.
Mrtvica je desna pritoka Morače, duga je 20 km, teče podnožjem sjeverne i sjeveroistočne strane planine Maganik. Izvori, vrela Mrtvice nalaze se na padinama Vojinovca iznad sela Višnje, na visini od 1.650 mnm.
Kanjon Mrtvice, kako piše u nacrtu Studije, nije samo geomorfološki i hidrogeološki fenomen,”već i veoma interesantan i specifičan skup raznolikih zajednica živoga svijeta, u kojima su na poseban način integrisani fizički, hemijski i biološki sistemi”.
“Životne zajednice kanjona, izgrađene od prastarih tercijernih, glacijalnih i postglacijalnih endemičnih genetičkih sistema, najdragoceniji su živi dokumenti o evoluciji života na ovom prostoru, u Crnoj Gori i šire. Bijeli Nerini (izvori) i kanjonske litice predstavljaju reprezentativna staništa sedrenih i vodenih mahovina i drugih viših biljaka. U kanjonu rijeke Mrtvice registrovali smo 122 vrste mahovina, što predstavlja 1/5 flore mahovina Crne Gore”, konstatovano je, između ostalog u tom dokumentu.
Iako ne postoje detaljni floristički podaci o šumama na tom području, podsjećaju obrađivađi Studije, zabilježen je veći broj vrsta koje su zakonom zaštićene u Crnoj Gori. Posebnu vrijednost kanjonskoj dolini dao je čovjek, izgrađujući pješačku stazu i put u vertikalnim stijenama Mrtvičkih greda, kojim su, prvi put 70-ih godina prošlog vijeka stanovnici Veljeg Dubokog mogli doći do Međuriječja, piše u tom dokumentu.
Podaci o biodiverzitetu budućeg zaštićenog područja “kanjon rijeke Mrtvice sa okolinom” obezbijeđeni su u okviru terenskih istraživanja koji su izvršena tokom 2022. godine. U okviru istraživanog područja (slivno područje Morače do Smokovca) kanjon rijeke Mrtvice je prepoznat kao Važno biljno stanište - Important plan Area (IPA) u Crnoj Gori.
Zahtjev Agenciji za izradu Studije podnijela je, prije dvije godine, Opština Kolašin, na inicijativu nevladinih organizacija Eko-tim i TNC. U nastavku postupka, to jest, nakon što dokument prođe javnu raspravu, trebalo bi da se donese Akt o proglašenju zaštićenog područja.
Nacrtom Studije definisani su i mogući načini upravljanja PP, pa se Opštini preporučuje, pored odluke o PP da donese i Odluku o određivanju upravljača do formiranja preduzeća koji će preuzeti ulogu upravljača uz nadzor Sekretarijata za zaštitu životne.
Bonus video:
