Između života i smrti: Deminer - jedno od najrizičnijih zanimanja

Svaki poziv, svaki korak napravljen na terenu, nosi sa sobom rizik - mogućnost povređivanja ili gubitka života. Ipak, sedamorica hrabrih pripadnika policijske Grupe za protivdiverzionu zaštitu nikada nijesu oklijevali, niti ih je pokolebalo to što ne znaju da li će se sa terena uopšte vratiti, odgovorili su na sve zadatke.

Samo u 2023. godini, zaključno sa 27. decembrom, obavili su četrdeset protivdiverzionih pregleda, nakon primljenih poziva o postavljenim, eksplozivnim napravama u raznim zgradama, nerijetko i školama.

“Nakon izvršenih protivdiverzionih pregleda objekata ustanovili smo da je svaka od tih dojava bila lažna. U tim slučajevima nismo koristili samohodno vozilo-robot, jer je njegova svrha drugačija. Naime, on se koristi kada se u toku pregleda naiđe na neki sumnjivi predmet za koji se smatra da bi mogao biti eksplozivna naprava, ali smo koristili drugu vrstu specijalističke opreme kao što su detektori eksploziva i posebno obučene službene pse za otkrivanje eksploziva”, objašnjavaju u razgovoru za “Vijesti” iz Grupe za protivdiverzionu zaštitu Uprave policije...

Navode i da su provjerili po četiri sumnjiva objekta i vozila, ali i demontirali dvije improvizovane eksplozivne naprave.

“U svim ovim slučajevima smo koristili samohodno vozilo-robot i specijalističku (pomoćnu) opremu. Grupa za protivdiverzionu zaštitu ima dovoljan broj službenika koji mogu odgovoriti svim postavljenim zadacima”.

Ni pomoć robota ne garantuje bezbjednost

Ekipa “Vijesti” posjetila je tu grupu, i razgovarala sa specijalcima koji su u proteklih nekoliko godina, nakon dojava o postavljenim bombama, provjeravali škole, zgrade, hotele, gradilišta, aerodrome, željezničke stanice, automobile...

Komandir te policijske jedinice Veroljub Konatar, ističe da je to samo dio njihovog posla i objašnjava zbog čega njihovo zanimanje spada u jedno od najrizičnijih.

Grupa kojim on komanduje dio je Sektora policije posebne namjene i jedan od njihovih zadataka je obezbjeđivanje sigurnosti domaćih i stranih štićenih ličnosti. Zbog toga su, svakodnevno, više puta na terenu, i to u raznim djelovima države - pregledaju zgrade u kojima treba da borave oni za čiju bezbjednost se policija brine, ali i automobile kojima ih prevoze. Zadatak im je i da obezbjeđuju sportske i zabavne manifestacije.

Najrizičniji dio njihovog posla je da pronađu i neutralizuju improvizovane eksplozivne naprave, a kada su na tom zadatku ni pomoć robota kojima su opremljeni ne garantuje im da su bezbjedni na terenu.

Konatar ističe da se na zadacima svake dojave o postavljenoj bombi, a bilo ih je na stotine, ponašaju kao da je eksplozivna naprava zaista u zgradi koju pregledaju.

Dva čovjeka, tehnika i pas

Minulih godina dojave o postavljenim bombama stizale su pozivima, porukama, mejlovima, ostavljenim cjeduljicama... Nakon svake dojave bili su na terenu, često i po više sati. Dešavalo se da tokom dana pregledaju više objekata - škola, sudskih i tužilačkih zgrada, gradilišta, biračkih mjesta... Nakon najvećeg dijela detaljnih pregleda zaključak je bio isti - dojave su bile lažne. Iako su pozivi stizali iz dana u dan, to što su utvrđivali da nema eksploziva nije ih opustilo - ostali su dosljedni svojoj misiji, nakon svake dojave pakuju detektore eksploziva i drugu specijalističku opremu, sa specijalno obučenim psima ulaze u automobile i kreću u još jedan pregled...

Vrijeme potrebno za pregled i procentualna vjerovatnoća da li je neko mjesto bezbjedno, ili ne, zavisi od načina na koji se teren provjerava.

“Od veličine terena, tehnike i ljudstva zavisi koliko vremena treba da se jedan teren pregleda. Ukoliko čovjek sam pregleda prostoriju, kada završi i saopšti rezultat pregleda - za to mjesto se tek sa 50 odsto sigurnosti može reći da se unutra nalazi ili ne nalazi eksplozivna naprava. Ako koristi tehniku, sigurnost je 70-80 odsto, a ako pregledaju čovjek, tehnika i pas, sigurnost je 90 odsto”, kaže Konatar.

Dok reporterima pokazuje tehniku kojom je opremljena njegova grupa, Konatar pojašnjava da se ona može svrstati u tri vrste - uređaje za utvrđivanje i detekciju, uređaje za identifikaciju i uređaje za uništavanje.

Istovremeno, njegove kolege pokazuju čemu su namijenjeni uređaji, koje su njihove mogućnosti, ali snimke sačinjene tokom radnih zadataka i obuke.

Detektori za eksplozive, detektori radioaktivnih materija, videoskop koji služi za pregled nepristupačnih mjesta - samo su dio uređaja kojima raspolažu.

“Kad otkrijemo gdje se nalazi neka eksplozivna naprava, ili neki sumnjiivi predmet, dalji postupak zavisi od rendgenskog uređaja preko kojeg snimamo unutrašnjost predmeta. Kada snimimo unutrašnjost, tek na osnovu dobijenog snimka odličujemo šta dalje da radimo”, priča Konatar, dok njegove kolege pokazuju na primjeru kako unutrašnjost “sumnjivog” ranca izgleda na ekranu.

Komandir objašnjava i šta on i njegova ekipa rade ukoliko utvrdi da je u pitanju bomba - određuju i njen sadržaj, a potom odlučuju koju vrstu vodenih topova će da iskoriste kako bi je uništili.

Naglašava da u vodenim topovima nipošto ne smije biti veća količina vode od one koja se nalazi u samoj bombi.

Zaštitno odijelo od 50 kilograma

Da službenici objekta specijalnih jedinica nijesu stoprocentno zaštićeni govori i to da su i prilikom nošenja zaštitnog odijela podložni povredama, jer dio tijela ostaje nezaštićen. Odijelo je teško oko 50 kilograma, a sastoji se od zaštite za grudi i glavu, potkombinezona. Odijelo ima hlađenje i ventilaciju zbog velike vrućine unutar njega, a tokom ljetnjeg perioda ispod se nalazi i boca leda koja omogućava rashlađivanje specijalca. Posjeduje i zvučni signal, uređaj preko kojeg komunicira sa ostalim članovima grupe. Međutim, pored sve te zaštite i opremljenosti, ruke su dio tijela koji nije zaštićen.

Konatar dodaje da su u određenoj mjeri sigurni onda kada koriste robote. Priča da imaju četiri robota i da njima diriguju sa daljine, dok robot ne uzme sumnjivi predmet i prenese ga na bezbjedno mjesto, ukoliko ne postoji prijetnja da se bomba aktivira na bilo kakvu vrstu pomjeranja. Ipak, i u tom slučaju službenik mora da priđe predmetu i prinese ili vodenu bombu ili vodeni top. On objašnjava da se upravljanje robotom obavlja preko wi-fi ili žičane veze.

“Komandna jedinica robota sastoji se od tableta i radio-veze pomoću koje ga kontrolišu. Kada se robot nađe ispred sumnjivog predmeta, pomoću zračenja se dobija slika unutrašnjosti predmeta. Na ekranu se nalaze dvije brojke od kojih jedna predstavlja snagu, a druga broj impulsa, odnosno koju snagu zračenja pruža. Na osnovu dobijene slike utvrđuje se približna veličina predmeta, kolika je količina eksploziva, ali ne precizno. Slika detaljno prikazuje primarni predmet, ali takođe ukoliko se unutra nalaze i sekundarne naprave, isto će se vidjeti na snimku”.

Konatar akcenat stavlja na timski rad i naglašava da jedni bez drugih ne mogu:

“Kolektivni rad je jako bitan. Iako sam šef, svi moramo raditi zajedno, jer je za ovaj posao potrebno što više perspektiva i različitih sposobnosti, zato što neko može da vidi nešto što neko drugi nije primjetio”.

Štite institucije, za imena ni ne pitaju

Konatar naglašava da posao treba obavljati pošteno i da privilegija nema.

“Mi ne štitimo funkcionere imenom i prezimenom, mi štitimo institucije države. Dok god to ne postavimo kao osnov zadatka, nikad ne možemo uraditi posao kako treba. Budite sigurni da niko od nas ne pita ko boravi na tom terenu, nama je jedino bitno da završimo posao, da sa naše tačke gledišta prostor bude bezbjedan”, kaže on za”Vijesti”.