Iako Zavod za hidrometeorologiju i seizmologiju Crne Gore (ZHMS) godinama ima Sektor za hidrografiju u čije je opremanje i obuku kadrova država uložila značajan novac, ova državna ustanova godinama ne učestvuje na tenderima za obavljanje hidrografskih premjera za potrebe raznih kompanija u Crnoj Gori zbog toga što ZHMS, zvanično, nema status pravnog lica od 2019. godine.
To je otvorilo prostor da za ove poslove najčešće uspješno, konkuriše privatna firma “GeoMare Survey” iz Podgorice, čiji su osnivači i vlasnici čelnici Sektora za hidrografiju ZHMS-a, Radovan Kandić i Luka Ćalić.
Najnovija potvrda tome je nedavno završeni tender koji je Javno preduzeće za upravljanje morskim dobrom raspisalo za izradu nautičkog plana pristaništa u uvali Kukuljina kod Tivta, odnosno, za obavljenje radova na hidrografskom premjeru i kartiranju tog akvatorijuma i dijela obale Tivatskog zaliva. Najpovoljniju ponudu za taj posao u iznosu nešto manjem od 5.000 eura bez PDV-a, dala je firma “GeoMare survey”. Osnivači ove fime koja je u Privrednom sudu registrovana za “inženjerske djelatosti i tehničko savjetovanje” su Ćalić i Kandić sa udjelom od po 25 odsto, te Svetlana Zečević sa udjelom od 50 odsto. Kandić i Ćalić su istovremeno, ovlašćeni zastupnici “GeoMare surveya” čija je izvršna direktorica Milena Vujinović.
Iz Zavoda su “Vijestima” zvanično kazalli da su tražili mišljenje od Ministarstva javne uprave u vezi sa tim da li državni službenik ili namještenik može biti osnivač privrednog društva sa ograničenom odgovornošću, kao i po pitanjima upravljanja i nadzora nad privrednim društvom.
Kandić tvrdi da nije u sukobu interesa i da se nije ogriješio o etički kodeks javnih službenika i namještenika, dok Ćalić nije odgovorio na pitanja “Vijesti” u vezi sa ovim slučajem.
Dobili poslove od Morskog dobra
Ćalić je načelnik Odjeljenja za hidrografiju i okeanografiju u Sektoru za hidrografiju ZHMS-a, dok je Kandić načelnik Odsjeka za geodeziju i pomorsku kartografiju u istom sektoru. Njih dvojica su po struci diplomirani inženjeri geodezije, ali spadaju među vrlo rijetke školovane hidrografe u Crnoj Gori jer su, pored ostaloga, obučavani su za te vrlo specifične poslove u Holandiji, odnosno Velikoj Britaniji, posredstvom ZHMS-a. Ćalić je u Holandiji stekao sertifikat hidrografa B-kategorije do kojeg je Kandić nešto kasnije došao u Velikoj Britaniji.
Svoju privatnu firmu koja se bavi djelatnošću koju je do prije nekoliko godina osim za državu, na tržištu za sve zainteresovane korisnike pod komercijalnim uslovima obavljao Sektor za hidrografiju ZHMS-a, njih dvojica su osnovali u decembru 2021. Tu godinu tek osnovani “GeoMare survey” je prema podacima sa portala Poreske uprave, završio sa gubitkom od 134 eura, a naredne 2022. firma je imala neto dobit u iznosu od 16.199 eura. Poslovnu 2023. “GeoMare survey” koji ima jednog stalno zaposlenog, završio je sa neto dobiti od 1.754 eura.
Ova fima je već obavila jedan posao za Morsko dobro u avgustu 2022. kada je njena ponuda od 20.496 eura bez PDV-a bila najpovoljnija na tenderu za izradu “Studije tehničko-tehnoloških uslova za lokacije nautičkih sidrišta (vezivanje na bove) u Bokokotorskom i Budvanskom zalivu”. Konkurišući za taj posao, firma je kao dokaz da posjeduje stručne i kadrovske kapacitete koji su traženi tenderskom dokumentacijom, kako se navodi u odluci Morskog dobra o izboru najpovoljnije ponude, dostavio ugovore o dopunskom radu sa prijavama za osiguranje za Kandića i Ćalića. Kao reference i dokaz da njih dvojica imaju potrebno iskustvo i ekspertizu, Morskom dobru je “GeMare survey” dostavio potvrde da su Ćalić i Kandić ranije kao hidrografi Sektora za hidrografiju ZHMS-a obavili više poslova batimetrijskih i hidrografskih premjera za izradu nautičkih planova za više pristaništa u Kotoru, Herceg Novom, Tivtu i Budvi, odnosno da su ispred Sektora za hidrografiju ZHMS-a obavili projekat mapiranja djelova podmorja obraslih zaštićenom morskom travom Posidonia Oceanica. Sve to, uz u međuvremenu relalizovani posao “GeoMare surveya” za Morsko dobro za izradu Studije tehničko-tehnoloških uslova za lokacije nautičkih sidrišta, naveden je i u njihovim referencama za najnoviji projekat izrade nautičkog plana pristaništa “Kukuljina”. Za taj posao “GeMare survey” je naveo da raspolaže nephodnom opremom, a koja se skoro u potpunosti, poklapa sa opremom koju je prethodnih godina za Sektor za hidrografiju, nabavio ZHMS. Ipak, serijski brojevi opreme iz ponude “GeMare surveya” ne poklapaju se sa serijskim briojevima istih uređaja koje posjeduje ZHMS.
“GeoMare survey” uprkos tome što mu je Morsko dobro uputilo na potpisivanje ugovor za obavljanje posla u Kukuljini, nije u ostavljenom roku potpisao te dokumente, zbog čega se smatra da je taj ponuđač odustao od posla. To se dogodilo nakon što su “Vijesti” podgoričkoj firmi, Kandiću, Ćaliću i direktorici ZHMS-a Dušici Brnović uputile pitanja kako se dva hidrografa školovana o državnom trošku i zaposlena u držvanoj upravi, paralelno sa poslom u ZHMS, mogu baviti istom djelatnošću i u svojoj privatnoj firmi.
Čekaju stav Ministarstva javne uprave
Brnović je “Vijestima” kazala da ZHMS već nekoliko godina ne učestvuje na tenderima za obavljanje hidrografskih poslova u Crnoj Gori “iz razloga što tenderske procedure zahtijevaju da učesnici budu pravna lica”
“Od 2021. godine do danas, Zavod nema svojstvo pravnog lica, što onemogućava da formalno učestvuje u tenderima i preuzme obaveze koje iz njih proizilaze. Zavod nije imao svojstvo pravnog lica ni u godinama koje su prethodile 2021. godini”, istakla je Brnović, ne objašnjavajući kako je moguće da ta državna ustanova zvanično nema status pravnog lica, te kako kao takva, uopšte egzistira u pravnom prometu.
Ona je istakla da Zavod “u skladu sa Zakonom o hidrografskoj djelatnosti može obavljati hidrografsku, kartografsku i izdavačku djelatnost za domaća i strana pravna lica”, pa je krajem prošle godine Zavod po zahtjevu Luke Kotor uradio kontrolni hidrografski premjer Luke Kotor i ažuriranje elektronske navigacione karte, a ove godine na zahtjev Uprave pomorske sigurnosti urađen je batimetrijski premjer dijela akvatorijuma Luke Bar.
Brnović kaže da od 2021. godine do danas, Zavod nije imao potpisan ugovor o poslovno-tehničkoj saradnji sa “GeoMare Survey”, niti joj je iznajmljivao ili davao na korišćenje bilo koji dio svoje hidrografske opreme.
“Nakon Vašeg pitanja, Zavod se obratio zaposlenima sa upitom, na šta su zaposleni dostavili dokumentaciju iz koje proizilazi da su među osnivačima tog privrednog društva.
Kako Zakon o državnim službenicima i namještenicima ne zabranjuje da državni službenik bude osnivač privrednog društva, ali zabranjuje da bude predsjednik ili član organa upravljanja ili nadzornog organa privrednog drušva, javlja se potreba za tumačenje ovih činjenica, zbog čega smo preduzeli radnju u vidu zahtjeva za dostavljanje pravnog mišljenja nadležnom Ministarstvu javne uprave radi razjašnjenja, prvenstveno u vezi sa pitanjem da li državni službenik ili namještenik može biti osnivač privrednog društva sa ograničenom odgovornošću, kao i po pitanjima upravljanja i nadzora nad privrednim društvom. Nakon što se prikupe sve relevantne činjenice, mišljenje i podaci, biće preduzete odgovarajuće mjere u skladu sa važećim zakonskim propisima”, kazala je Brnović.
Van Zavoda se može raditi
Ćalić nije odgovarao na pitanja koja su mu “Vijesti” uputile ovim povodom dok je Kandić uputio detaljno pisano izjašnjenje u vezi sa istovremenim angažmanom kao hidrografa u Zavodu i privatnoj firmi čiji je suosnivač.
On je kazao da je firma “GeoMare survey” registrovana pod šifrom 7122, za inženjerske djelatnosti i tehnička savetovanja (građevina, geodezija, elektrotehnika, mašinstvo, arhitektura, geologija i zaštita na radu.
“S obzirom na to da ne obnašam funkciju javnog funkcionera (nisam direktor ili pomoćnik direktora Zavoda), po zakonu imam pravo da radim van ZHMS, na dva ili četiri sata, ali po zakonu ne mogu da obavljam funkciju izvršnog direktora. Mogu da imam ugovor o djelu, ili dopunskom radu, što zakon ne zabranjuje”, objasnio je Kandić.
Prema njegovim riječima, firma u kojoj je suvlasnik i suosnivač sa Ćalićem “ne proizvodi papirne niti elektronske navigacione karte, ne bavi se okeanografijom od interesa za državu, ne mjeri nacionalne i privatne luke i marine, plovne puteve, ne ucrtava cjevovode, već radi mahom elaborate ili topografske podloge”.
“U pitanju su geodetski poslovi (do pet metara dubine gdje dubinomjer i ne ulazi u more zbog gaza broda i spuštenosti sonde) i jednostavna batimetrija za potrebe projektovanja (topografske podloge). ZHMS ne radi podloge za projektovanje, Zakon o građevinarstvu i planiranju prostora ga ne prepoznaje, već kada se završi izgradnja ili rekonstrukcija objekata na vodi, vrši finalni premjer i ucrtavanje na pomorskim kartama”, naglasio je Kandić, dodajući da to pokazuje da on u angažmanu sa svojom firmom nije u konfliktu interesa sa onim što radi ZHMS.
Kandić: Ne koristimo opremu Zavoda
Kandić je kazao da je najnovija hidrografska oprema ZHMS-a instalirana na njihovom posebnom plovilu - hidrografskom čamcu “Sejong” koji je baziran u marini Bar i čije se kretanje prati GPS signalom i sistemima Uprave pomorske sigurnosti, a iz čega se kaže, može zaključiti da ta oprema nije korištena od strane “GoMare surveya” koji ima sopstvenu, ili od drugih sličih firmi po potrebi iznajmljuje nedostajuću drugu opremu.
Istakao je da je geodeziju završio školujući se o trošku pokojnog oca, dok je njegovo školovanje za hidrografa “plaćeno iz NIPON fondacije, države Japan”.
“Zavod nije učestvovao u tome, a kolega Ćalić školovan je iz sredstava kraljevine Norveške, bez centa dnevnica od strane Zavoda”, istako je Kandić, dodajući da u ZHMS završava sve svoje obaveze koje se tiču izrade papirnih i ENC karata, “a pride, dobrovoljno radim kao hidrograf i bavim se analizama plime - okeanografija, a da to ne bi propadalo, zalazim i u druga dva radna mjesta.”
“Dva čovjeka sada pokrivaju Sektor od planiranih 12 ljudi. U nekadašnjem Hidrografskom institutu Ratne mornarice koji se bavi ovim poslovima bilo ih je preko 30”, kazao je Kandić, dodajući da su u proteklih nekoliko godina izradili više novih papirnih pomorskih karata, preko 25 elektronskih karata, novi Peljar, Popis svjetala, novu Predikciju keretanja morskih mijena…. Zaključio je da smatra da se angažovanjem u “GeoMare survey-u” nije ogriješio o etički kodeks javnih službenika i namještenika i da je sve u tom slučaju urađeno po zakonu.
Zavod transformacijom izgubio mnoge poslove
“Shodno reorganizaciji javne uprave iz 2019. godine, ZHMS je izgubio staus pravnog lica i tog momenta izbrisan je iz CRPS-a. Direktna poslJedica toga je nemogućnost učešća ZHMS na javnim pozivima, jer je izvod iz CRPS primarni dokument koji svaki privredni subjekat, shodno zakonu o javnim nabavkama, mora posjedovati”, istakao je Kandić.
On je dodao da je sličnu sudbinu “mnogo ranije, doživjela je i nacionalna geodetska uprava, ili sada Uprava za nekretnine, koja je od ključnog subjekta za oblast geodezije, postala administrator i institucija koja radi produkciju nacionalnih karata i evidenciju katastarskih elaborata.”
“Posljedica za ZHMS je da je ostao uskraćen ne samo za javne pozive vezano za hidrografiju, već i sve druge oblasti iz djelokruga Zavoda, koje je nekada radio: hidrološke, hemijske analize koje sada radi CETI - nekada Zavod, meteorološke podloge... Zavod po Zakonu o hidrografskoj djelatnosti ne izdaje dozvole, jer ne postoji nacionalno tijelo za licenciranje već samo IHO, ne vrši stručni nadzor, ne vrši kontrolu radova na moru, već radi premjere od interesa za Crnu Goru, vrši produkciju ENC-a, papirnih karata, Tablice morskih mjena, Peljara i slično. U Zakonu stoji i geologija i okeanografija, ali mi nemamo geologe, okeanografe u firmi, geološku, a ni okeanografsku opremu, tipa plutača, valografa, sub bottom profiler-a itd., pa taj dio posla, nažalost, dosta trpi”, naveo je on.
Kandić je istakao da su hidrografski premjeri “od interesa za Crnu Goru, luke, marine, plovne puteve, što je Zavod i do sada radio”, navodeći primjere premjera akvatorijuma Luke Bar i Kotor, marina Luštica bay, Portonovi, Lazuro marina, snimanja podvodnog cjevovoda u Risnu, snimanja Ade Bojane za potrebe istraživanja erozija u dva navrata.
“Takođe, batimetriju rijeke Bojane smo radili kao redovni monitoring do posljednje dvije godine, kada je nova Vlada tu praksu prekinula. Niti jedan posao, koji je od nacionalnog interesa, ZHMS nije preskočio - Natura 2020, snimanje zaštićenih zona, snimanje olupina i brodova, za potrebe Pomorskog fakulteta, tokom prethodne godine, u više navrata. Snimanje gata u Luci Bar za prilaz novog trajekta itd. Trenutno, ZHMS o svom trošku, MBES sistemom, vrši novi premjer kompletne Luke Bar”, podvukao je Kandić.
Bonus video:
