Ministarstvo odbrane(MO) naručilo je preliminarnu analizu tehničkih karakteristika i sposobnosti tri različita tipa modernih srednjih višenamjenskih helikoptera, čija je nabavka jedan od prioriteta za opremanje crnogorskih oružanih snaga. U analizi je, međutim, maltene potpuno zanemarena osnovna, vojna uloga ovih letjelica, već je u prvi plan stavljena njihova “civilna funkcija”.
Prema materijalu u koji su “Vijesti” imale uvid, kao najizgledniji kandidat za novi helikopter kojim će biti opremljeno Vazduhoplovstvo Vojske Crne Gore, izdvojila se letjelica tipa AW-139 koju proizvodi italijanska korporacija AugustaWestland (Leonardo-Finmeccanica). Pored ovog, stručnjaci su za MO procjenjivali i sposobnosti da zadovolje crnogorske potrebe helikoptera tipa H-145 koji pravi francuski Airbus Helicopters, odnosno letjelica tipa B-412 američkog Bell Helicoptersa.
U analizi je, maltene, potpuno zanemarena vojna uloga ovih letjelica jer VCG-u urgentno nedostaje rješavanje pitanja tzv. vertikalnog manevra, odnosno vazdušnog transporta pripadnika pješadijskih jedinica. To aktuelni laki helikopteri tipa Aerospatiale SA-342 Gazelle kojim je naoružano Vazduhoplovstvo VCG ne mogu da obezbijede, pa je nabavka najmanje dva srednje teška transportna helikoptera definisana kao vrhunski prioritet u opremanju oružanih snaga.
U analizi u koju su “Vijesti” imale uvid međutim, uopšte se ne posvećuje pažnja u vezi sa sposobnošću ova tri tipa srednjih i lakih helikoptera za transport vojnika i eventualno pružanje vatrene podrške iz vazduha pješadijskim jedinicama, već je u prvi plan stavljena “civilna funkcija” tih letjelica - sposobnost da danju i noću obavljaju misije hitne medicinske evakuacije, medicinskog prevoza, traganja i spasavanja, prevoza tereta i gašenja požara iz vazduha.
U svim tim aspektima i u odnosu na karakteristike Crne Gore i njene potrebe, autori analize su prednost dali helikopteru tipa AW-139 koji ima kabinu za putnike i teret pravilnog oblika i ukupne zapremine osam kubika, sa velikim klizajućim vratima na obje strane. AW-139 ima 40 odsto veću korisnu nosivost od B-412, odnosno dvaput veću od H-145 kakvih je nedavno ukupno 9 komada naručila Vojska Srbije. AW-139 ocijenjen je superiornim jer se na njega lakše montiraju i efikasnije rade vinčevi za podizanje sa zemlje i mora unesrećenih ili povrijeđenih osoba u nosilima, kabina omogućava da se istovremeno tranportuju i medicinski zbrinjavaju do četiri povrijeđena na nosilima, a taj helikopter ima i širi spisak dodatne opreme koja povećava njegovu višenamjensku dimenziju.
Od tri takmaca, italijanski helikopter ima i najveću maksimalnu poletnu težinu od skoro sedam tona, najveću nosivost i najveći dolet koji mu omogućava da u slučaju potrebe stigne i do medicinskih ustanova na jugu Italije, u Albaniji, Srbiji, BiH i dobrom dijelu Hrvatske, Rumunije i Bugarske. AW-139 jedini ima mogućnost instalacije tzv. FIPS sistema protiv zaleđivanja koji tom helikopteru omogućava da leti u svim vremenskim uslovima, odnosno da bude sertifikovan za operacije u izuzetno hladnim predjelima. Sa mogućnošću da na posebnoj kuki ispod trupa nosi protivpožarno vedro sa 2.200 litara vode, AW-139 ima 35 odsto bolje performanse u gašenju požara u odnosu na H-145, odnosno osam odsto bolje od već vremešnog američkog B-412. U prednosti mu je uračunato i to što jedini ima stajni trap sa točkovima, a ne skijama, pa AW-139 lakše manevriše na zemlji od konkurenata.
Procijenjeno je i da AW-139 ima čak 7 puta veći kapacitet za efikasno obavljene misije traganja i spasavanja na udaljenosti od 100 milja od svoje baze od druga dva helikoptera, kao i da je veoma pogodan za upotrebu u olujnim uslovima.
Do sada se nezvanično spekulisalo da su najizgledniji kandidati da započnu službu u VCG polovni i od AW-139 značajno veći američki višenamjenski helikopteri tipa Sikorsky UH-60 Black Hawk, odnosno francuski Eurocopter AS-352 Cougar, ali su oni ipak preskupi za finansijske mogućnosti Crne Gore jer u prosjeku koštaju oko 20 miliona dolara po komadu.
Nešto jeftinija je varijanta nabavke helikoptera tipa Mi-171 Sh koje proizvodi kompanija “Ruski helikopteri” iz Moskve. Iako su Rusi nezvanično slali signale da su zainteresovani da sa tim helikopterom učestvuju na tenderu MO Crne Gore koje je u plan javnih nabavki za ovu godinu uvrstilo kupovinu dva helikoptera procijenjene vrijednosti 30 miliona eura, veoma je malo vjerovatno da će se to i realizovati nakon što su odnosi Rusije i Crne Gore koja je postala članica NATO dostigli najnižu tačku u istoriji.
Košta 12 miliona, imaju ga Britanci, Italijani...
Jedan primjerak osnovno opremljenog helikoptera tipa AW-139 košta oko 12 miliona dolara. Ti helikopteri kojih je od početka proizvodnje 2003. do sada napravljeno preko 900 komada, prvenstveno se koriste za misije traganja i spasavanja i medicinske evakuacije širom svijeta.
U vojne svrhe koristi se oko 120 proizvedenih primjeraka i to u vojskama Velike Britanije, Italije, Irske, Kipra, Egipta, Obale slonovače, Libije, Malte, Nigerije, Pakistana, Paname, Katara, Senegala, UAE, Tajlanda te Trinidada i Tobagoa. Značajno skuplja je njegova “prava” vojna verzija koja se prodaje pod oznakom AW-149.
AW-139 ima dva člana posade i može ukrcati do 15 putnika. Ovaj dvomotorni helikopter dug je 16,7 metara, ima petokraki glavni rotor prečnika 13,8 metara, prazan je težak 4,35 tona, a može ponijeti teret težine do 2,45 tona. Maksimalnom brzinom od 310 kilometara na sat pokreću ga dva motora Pratt & Whitney Canada PT6C-67C snage po 1,530 konja, a ima i prilično visoku brzinu penjanja od 10,9 metara u sekundi. Opremljen je modernom avionikom i tzv.full glass kokpitom.
Bonus video:
