U Crnoj Gori prošle godine registrovano je 37 novih HIV/AIDS slučajeva, a najveći broj novootkrivenih je u grupnoj dobi od 20 do 39 godina, saopštili su iz Instituta za javno zdravlje (IJZ).
Oni su rekli da je incidencija novootkrivenih infekcija u prošloj godini bila 5,2 slučajeva na 100 hiljada stanovnika.
„U momentu postavljanja dijagnoze HIV infekcije, devet novoregistrovanih osoba je već bilo u stadijumu AIDS-a, dok je 26 osoba registrovano u fazi asimptomatske HIV infekcije. Od ovog broja tri osobe su ženskog pola“, kazali su iz IZJ agenciji MINA.
Oni su precizirali da je najveći broj novootkrivenih od 20 do 39 godina (29).
„Najčešći način prenošenja HIV-a je seksualnim putem i to heteroseksualni put 36 odsto, 49 odsto homo, biseksualni put“, navode iz IJZ.
Podsjećaju da je epidemija HIV/AIDS-a u Crnoj Gori počela 1989. godine kada je prijavljen prvi slučaj AIDS-a.
"Ukupan broj registrovanih osoba sa HIV/AIDS-om od početka epidemije 1989. godine, do kraja 2015. godine, je 227 osobe inficirane HIV-om", precizirali su iz IJZ.
Iz te zdravstvene ustanove su rekli da su građanima Crne Gore na raspolaganju servisi u javnozdravstvenim ustanovama i savjetovališta za dobrovoljno i povjerljivo savjetovanje i testiranje na HIV u sedam domova zdravlja - Bar, Berane, Bijelo Polje, Kotor, Nikšić, Pljevlja i Herceg Novi, kao i u IJZ.
„Tu su još i timovi izabranog ljekara koga svi građani Crne Gore trebaju da izaberu ako imaju zdravstveno osiguranje. Izabrani doktori upućuju pacijente na više nivoe zdravstvene zaštite i vode računa o prevenciji, liječenju i unapređenju zdravlja ovih pacijenata, a vezano za druge zdravstvene probleme koji se ne tiču HIV infekcije“, kazali su iz IJZ.
Oni su podsjetili da se pacijetni sa HIVOM/AIDS-om liječena na Infektivnoj klinici Kliničkog centra Crne Gore.
„Prevencija se uglavnom obavlja u savjetovalištima gdje građani mogu da se informišu o zaštiti od HIV-a, načinima prenosa, mogućnostima liječenja i zaštitom svojih seksualnih i drugih partnera koji mogu biti ugroženi njihovim rizičnim ponašanjem“, kazali su iz IJZ.
Oni su rekli da je edukacija o HIV-u zastupljena u jednom odjeljku fakultativnog predmeta „Zdravi životni stilovi“ koji se izučava u devetom razredu osnovne i drugom razredu srednje škole.
Iz IJZ podsjećaju da se prevencijom i edukacijom o HIV-u u Crnoj Gori bave i neke nevladine organizacije (NVO).
„Ove NVO preventivne i edukativne aktivnosti sprovode kroz rad na terenu i kontaktima koji se ostvaruju u „Drop in“ centrima tzv. dnevnim centrima za vulnerabilne populacione grupe“, pojasnili su iz Instituta.
Vlada je, kako su rekli, izdvojila odredđen novac u Budžetu za prošlu i ovu godinu, koja su namijenjena isključivo NVO koji se bave tom problematikom.
„Ova sredstva će preko IJZ biti usmjerena onim NVO koje budu zadovoljavale uslove konkursa dodjele sredstava“, navode iz te zdravstvene ustanove.
Oni ističu da bi opšta populacija trebala da zna da je HIV virusna infekcija koja se prenosi seksualnim i putem krvi u nezašticenim kontaktima sa osobama koje su nosioci virusa.
„HIV infekcija nije infekcija koja je nastala kao rezultat teorije zavjere i ona se događa i građanima Crne Gore, a ovim virusom se može inficirati svako ko je imao neko rizično ponašanje bez obzira kojoj grupaciji ljudi pripada i bez obzira na svoju seksualnu opredijeljenost“, naglasili su iz IJZ.
Dodali su da građani moraju da znaju da se ta infekcija ne prenosi uobičajenim socijalnim kontaktima i da osobe koje imaju HIV nijesu osobe koje su opasne po okolinu i koje bi trebalo izolovati.
„Takođe bi trebalo da znaju da je HIV infekcija danas hronična infekcija sa kojom osobe žive i stare i imaju kvalitetan život, ali samo pod uslovom da se na vrijeme otkrije infekcija i da se na vrijeme počne terapijski protokol“, poručili su iz IJZ.
Oni smatraju da je vrlo važno da građani znaju da je HIV infekcija kao i svaka druga i da ne bi trebalo da imaju predrasude i stigmatizujući odnos prema osbama koje su inficirane ili imaju AIDS kao bolest koja se razvila kao posljedica djelovanja virusa.
Prema njihovim riječima, uprkos brojnim edukacijama i najihovoj želji da građani budu adekvatno informisani, istraživanja pokazuju da je procenat mladih osoba (od 15-24 god), koji su tačno naveli načine prevencije prenosa HIV-a seksualnim putem i koji su odbacili glavne zablude o prenošenju HIV-a, iznosi ukupno 21,8 odsto.
“Ovi podaci ukazuju da je neophodna intenzivnija opšta kampanja o upotrebi kondoma, a takođe je vrlo važna potreba uvođenja u skole predmeta “Zdravi životni stilovi” kao redovnog, a ne fakultativnog”, smatraju u Institutu.
Oni su ocijenili da u Crnoj Gori nije razvijen socijalni marketing o upotrebi kondoma.
„Povremeno izađe neki TV spot o upotrebi kondoma, ali sporadično i bez nekog značajnog i vidljivog efekta. Ugostiteljski objekti ne posjeduju aparate za kupovinu kondoma tzv. kondomate, a cijena kondoma je dosta visoka, ako uzmemo u obzir da je seksualno najaktivnija populacija brojna i među onima koji nijesu zaposleni i koji nemaju stalna primanja“, naveli su iz IJZ.
Kako su rekli, kondomi su s jedne strane dostupni, ali određene neprijatnosti koje su vezane za njihovu kupovinu i potražnju čini ih nedostupnim.
Iz IJZ su naveli da je istraživanje pokazalo da je procenat muškaraca koji su koristili kondom pri poslednjem seksualnom odnosu značajno viši u odnosu na procenat žena (33,4 odsto žena i 46,1 odsto muškaraca).
“Ovaj rezultat može da navede na zaključak da su muškarci u odnosu na žene svjesniji prednosti korišćenja kondoma i da imaju mnogo manja ograničenja kad je u pitanju upotreba kondoma”, ocijenili su iz IJZ.
Oni smatraju da taj nalaz može uputiti na zaključak da ženama, možda, nedostaju vještine da ispregovaraju upotrebu kondoma sa svojim partnerima ili da se one, s obzirom na manji broj partnera, manje upuštaju u rizične seksualne kontakte, pa im kondom nije toliko ni potreban.
"Kao razlog nekorišćenja kondoma pri seksualnom odnosu, skoro podjednak broj žena (40,1 odsto) i muškaraca (37,8odsto) u istraživanju se izjasnilo da ne voli seks sa kondomom", navode iz IJZ.
Kako dodaju, skoro trećini kondom nije dostupan u momentu potrebe, što ukazuje na potrebu intenziviranja aktivnosti kojima će se povećati dostupnost sredstava zdravstvene zaštite posebno u hotelsko-ugostiteljskim objektima.
“Stid kao razlog nekorišćenja kondoma je takođe prisutan u značajnoj mjeri, što navodi na potrebu da se više radi na edukaciji ove populacije, na popularizaciji upotrebe kondoma i na prevazilaženju stida povećanjem informisanosti posebno kroz uvođenje redovnog predmeta zdravi životni stilovi u osnovne i srednje škole”, navode iz Instituta.
Tekst je dio projekta Unapeđenje kvaliteta usluga koje pružaju NVO-i populacijama koje su pogođene HIV-om u Crnoj Gori, koji sporovodi Juventas uz podršku Kanadskog fonda, Kanadske ambasade u Beogradu.
Bonus video:
