Za poboljšanje ekonomske situacije u Crnoj Gori potrebna je snažna politička predanost za uspostavljanje stabilne fiskalne politike i sprovođenje strukturnih reformi, poručila je Evropska komisija u novom Izvještaju za Crnu Goru.
Da se crnogorska ekonomija suočava sa rizicima, prije svega brzorastućim javnim dugom i budžetskim deficitom, upozoravaju osim EK, i Evropska banka za obnovu i razvoj (EBRD), Svjetska banka i Međunarodni monetarni fond.
Sa druge strane, odlazeći premijer Milo Đukanović, kaže da je njegova vlada tokom četvorogodišnjeg mandata učvrstila makroekonomsku stabilnost.
On je u srijedu u intervjuu Pink M televiziji kazao i da “misli da su unaprijedili stabilnost javnih finansija” mada ne do mjere do koje bi on želio.
Đukanović tvrdi da je Vlada posvećena završetku reformi kako bi postala dio savremenog evropskog društva.
EK u izvještaju navodi da prije oktobarskih parlamentarnih izbora, Vlada i parlament nijesu ispunili obavezu da usvoje ekonomske reforme.
“Mjere prezentovane u Programu ekonomskih reformi (ERP 2016) nijesu ponudile adekvatne politike koje bi se nosile sa ekonomskim izazovima, a smjernice ERP usvojene 12. maja 2015. godinu samo su djelimično implementirane”, navodi EK.
EK u Izvještaju dodaje da Crna Gora treba da obrati posebnu pažnju na stabilizaciju i smanjenje javnog duga, uključujući usvajanje mjere da obuzda tekuću potrošnju i poboljšanje naplate prihoda.
Crnoj Gori se preporučuje i da razvija sveobuhvatnu strategiju za dalje smanjenje nekvalitetnih kredita, zatim da radi na prolongiranju radnog vijeka i smanjenju demotivacionih faktora na rad.
Navedeno je da iako stabilan, bankarski sistem pati od niske profitabilnosti. Podsjeća se da su tri nove banke počele da posluju sredinom 2015. godine, čime se broj banaka u zemlji povećao na 15.
“Postoji značajan stepen koncentracije, sa pet najvećih banaka koje čine gotovo dvije trećine ukupne aktive. Sektorom dominiraju strane banke (80 odsto akcijskog kapitala. U junu 2016. godine, zbirni koeficijent adekvatnosti kapitala je 16,6 odsto, jasno iznad minimuma od deset odsto”, navodi se u izvještaju.
Međutim, kako se dodaje, velika zavisnost od stranih finansiranja čini banke osjetljivim na kolebljivost troškova finansiranja.
Udio nenaplativih kredita (NPL) pao je sa 16,5 odsto u 2014. na 11,7 odsto u 2015. godini sa koeficijentom pokrivenosti od 72,6 odsto.
“Niska profitabilnost banaka i dalje je izvor ranjivosti za neke domaće banke, što zahtijeva dalji razvoj makroprudencijalnog okvira”, ocijenila je EK.
Konstatovano je da se kreditiranje privatnog sektora još se nije oporavilo na nivo prije krize.
“Nizak rast kredita je rezultat averzije prema riziku među bankama s obzirom na visok nivo problematičnih kredita, ali i loše investicione spremnost i finansijske pismenosti među malim i srednjim preduzećima”, smatraju u EK.
U prvoj polovini 2016. godine, u korporativnom kreditiranju ostvaren je rast od tri odsto na godišnjem nivou (u odnosu na 0,7 odsto prije godinu), dok su kredita stanovništvu porasli 5,4 odsto na godišnjem nivou.
“Smanjenje nekvalitetnih kredita dozvolilo je smanjenje nekih troškova finansiranja za domaće kompanije. U junu 2016. godine, prosječna efektivna kamatna stopa na nove kredite bila je 6,72 odsto, a 6,35 odsto za poslovne kredite, što je pad sa 7,82 odsto na godinu ranije”, naveli su iz EK.
U prvoj polovini 2016. godine, u korporativnom kreditiranju ostvaren je rast od tri odsto na godišnjem nivou (u odnosu na 0,7 odsto prije godinu), dok su kredita stanovništvu porasli 5,4 odsto na godišnjem nivou
EK poručuje da je potrebno unaprijediti socijalni dijalog posebno u privatnom sektoru i na lokalnom nivou.
Podsjeća se da je počeo novi mandat Socijalnom savjetu i treba mu obezbijediti odgovarajući kapacitet da obavlja svoje funkcije.
EK ukazuje i na sivu ekonomiju na tržištu rada i upozorava da je situacija kritična jer svaka treća osoba radi u neformalnom sektoru.
Ravnopravnost između žena i muškaraca u zapošljavanju i socijalnoj politici, podršci samohranim roditeljima i dalje je vrlo ograničena u pogledu finansijske pomoći i pružanju usluga.
EK podsjeća da je u oktobru, izvještaj vlade o implementaciji Konvencije za eliminaciju diskriminacije žena, pokazao da su žene i dalje nedovoljno zastupljene na tržištu rada.
“Potrebne su dodatne mjere za prevazilaženje rada na crno, neaktivnosti i nezaposlenosti među ženama”, poručuju iz EK.
U Izvještaju se navodi da u u oblasti ribarstva nije bilo napretka, posebno što se tiče zakonodavnog okvira.
Pojašnjava se da nije bilo značajnih pomaka u upravljanju flotama, politici tržišta, državnoj pomoći, međunarodnim ribarskim sporazumima.
Preporučuje se da u narednoj godini Crna Gora nastavi da sprovodi akcioni plan za implementaciju i sprovođenje EU legislative i jača administrativne kapacitete.
Pomoć Montenegro erlajnsu iznosi 1,6 odsto BDP-a
EK u izvještaju navodi da je nivo subvencija ostao skroman, ali većina državne pomoći izdvojena za jednu firmu (Montenegro erlajns). U 2015. godini, u budžetu je predviđena skromna dodjela državne pomoći od 0,6 odsto BDP-a za subvencije (pad od 0,8 odsto BDP-a godinu dana ranije), plus dodatnih 0,3 odsto BDP-a za nove državne garancije. Međutim, ukupne državne subvencije i dokapitalizacija nacionalne aviokompanije predstavljaju 1,6 odsto BDP-a.
“Vlada je izrazila opredijeljenost da zaustavi pružanje državne pomoći kompaniji od 2016”, navodi se u izvještaju.
Dodaje se da korporativno kreditiranje državnog Investiciono-razvojnog fonda državnim (IRF) predstavlja tri odsto BDP-a, u odnosu na 28 odsto BDP-a koliko iznosi kreditiranje poslovnih banaka.
Ukazano je da su u oblasti javnih nabavki potrebni dodatni napori za sprečavanje korupcije tokom ciklusa nabavke.
Podsjeća se da pravila EU osiguravaju da su javne nabavke robe, usluga i radova u bilo kojoj državi članici transparentne i otvorene za sve kompanije iz EU, da se sprovode na bazi nediskriminacije i jednakog tretmana.
Bonus video:
