Jedan od prvih koraka koji će nova vlada morati da preduzme u ekonomskoj sferi djelovanja je usvajanje plana za smanjenje budžetskog deficita i javnog duga, iako su predstavnici svih političkih partija u predizbornoj kampanji davali građanima nerealna obećanja da će im poboljšati standard, obezbijediti veće plate, penzije, socijalnu pomoć...
Realnost je sasvim drugačija pa će nova izvršna vlast, da bi smanjila dug i manjak u kasi, morati da predloži smanjenje plata, socijalnih davanja, penzija i da nametne neke nove poreze. I sve to u veoma kratkom roku do usvajanja predloga budžeta za narednu godinu.
Usvajanje sanacionog plana u slučaju da javni dug pređe 60 odsto BDP-a i deficit tri odsto obaveza je prema Zakonu o budžetu i fiskalnoj odgovornosti. Iako su ti okviri probijeni još prošle godine, izvršna vlast je čekala da Monstat u septembru potvrdi ono što je cjelokupna javnost znala godinu i nekoliko mjeseci. Javni dug, koji obuhvata državni i dug opština i javnih preduzeća, na kraju prošle godine je iznosio oko 2,36 milijardi eura ili 65,1 odsto BDP-a.
Bivši ministar finansija i aktuelni guverner Centralne banke Radoje Žugić u aprilu je napravio Nacrt plana sanacije, koji podrazumijeva smanjenje zarada, otpuštanja radnika u javnom sektoru, smanjenje naknada majkama sa troje djece, oporezivanje i zamrzavanje penzija. Ko god da ga naslijedi, neće imati mnogo prostora da koriguje Žugićeve predloge.
Nova vlada ima zakonsku obavezu da uradi fiskalnu strategiju za period njenog mandata i da je uz mišljene Centralne banke uputi parlamentu na usvajanje. To je bila obaveza i prethodne vlade, koja nije ispunjena. Na osnovu tog dokumenta donose se smjernice fiskalne politike na godišnjem nivou na period od tri godine.
Važan ekonomski zadatak koji očekuje novu izvršnu vlast je da konačno pokaže političku volju da riješi pitanje nagomilanog poreskog dug, a koji je dostigao cifru od oko 770 miliona eura, od čega je naplativo sve oko 230 miliona. Odlazeći ministar finansija Raško Konjević pripremio je Nacrt zakona o mjerama poreske podrške, čiji je cilj rješavanje pitanja poreskog duga i stimulacija redovnih poreskih obveznika. Nacrtom je definisano da se poreskim dužnicima reprogramira dug uz ispunjavanje određenih uslova. Jedan od uslova je da se odmah uplati deset odsto duga, o ostatak u 60 mjesečnih rata dok bi se kamate na glavnice otpisale.
Nova vlada treba da pokaže i političku volju da sredi stanje u oblasti koncesione politike gdje se gube milionski prihodi, na što je ukazala i Državna revizorska institucija (DRI).
Uvođenje online nadzora priređivanja igara na sreću, koje se izbjegava više od deset godina, doprinijelo bi preciznom utvrđivanju prihoda u ovoj djelatnosti, a naročito za internet igre, igre na automatima i kazinima. Uz to, trebalo bi da se utvrdi predlog zakona o privatno-javnom partnerstvu na koji se čeka više od tri godine.
Tim aktom koji je u fiokama potpredsjednika Vlade za ekonomsku politiku i finansijski sistem treba da se uvede red u realizaciji investiciono-razvojnih projekata, dodijeli koncesija za eksploataciju državnih resursa i drugih projekata od javnog interesa.
Čekaju Buljarica, drugi blok Termoelektrane, autoput Bar - Boljare i mnogi drugi...
Nova vlada treba da nastavi, ili možda neke i obustavi, velike projekte kao što su izgradnja autoputa Bar - Boljare, drugog bloka Termoelektrane, zatim da proda Buljaricu, udio u Luci Bar i Montekargu... Ovi projekti bi, prema navodima predstavnika aktuelne Vlade, trebalo da ubrzaju ekonomski rast, povećaju BDP i poboljšaju standard građana. Međutim, prema ocjenama međunarodnih institucija, kao što su Svjetska banka i Međunarodni monetarni fond, oni bi, posebno autoput, mogli da povećaju javni dug i do 80 odsto BDP-a.
Za opoziciju su posebno problematični drugi blok TE i prodaja Buljarice kompaniji CDCIC sa Kajmanskih ostrva, jer je značajan dio imovine koja se prodaje u privatnom vlasništu. Smatraju da je drugi blok TE neisplativ, a posebno je problematičan sa ekološkog aspekta. Zbog toga su iz opozicije najavljivali da će, ako dođu na vlast, raskinuti ugovor o gradnji koji je potpisan sa Škodom Prahom, kao i sve štetne ugovore o privatizaciji.
Izgradnja drugog bloka TE sada je pod znakom pitanja jer Česi još nijesu obezbijedili novac za izgradnju, na šta su se obavezali ugovorom. Češka eksportna banka (CEB), za koju se očekivalo da će biti glavni finansijer, saopštila je da ima problema u pronalaženju novca za projekat u Pljevljima.
Rojters je objavio da je plan o finansiranju drugog bloka TE propao jer EPCG neće uspjeti da završi pripremne radove do kraja godine, prije nego što stupe na snagu nova pravila Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD) o finansiranju termoelektrana na ugalj.
Kapovci i Dakićevci čekaju da se počnu poštovati zakoni
Među neriješenim dugogodišnjim problemima, koje će naslijediti nova vlada, su problemi bivših radnika Kombinata aluminijuma i “Radoja Dakića”.
Predstavnik bivših radnika KAP-a, koji već šest mjeseci protestuju zbog neisplaćivanja otpremnina u iznosu od 5,45 miliona, kazao je da od nove Vlade, ko god njom rukovodio, očekuju da se poštuje država, Ustav, zakoni i ljudska prava.
„Računamo da će se naši zakoni - Zakon o izmirenju obaveza i Zakon o budžetu realizovati nakon konstituisanja nove vlade. Nećemo odustati sa protestima sve dok se ne realizaciju dva naša zakona. Iz razgovara sa predstavnicima EU dobili smo uvjeravanja da oni prate sprovođenje evropskih vrijednosti u CG, a posebno Ustava, zakona i ljudskih prava, posebno što se radi o državi kandidatu za EU“, naveo je Nikola Raković.
Milan Vukčević, predsjednik NVO Udruženje akcionara “Radoja Dakića” i predsjednik Koordinacionog odbora povjerilaca, koji prema pravosnažnoj presudi više od deceniju potražuju preko 50 miliona eura potraživanja, ocijenio je za “Vijesti” da je premijer Milo Đukanović uspio da ujedini građane protiv sebe.
“Bilo ko da dođe na funkciju premijera ne može nam biti gore, niti možemo imati gori tretman nego što je to bilo za vrijeme predsjedavanja Đukanovića… Ukoliko bude izabran premijer kontinuiteta - Duško Marković, podsjetićemo ga na njegovu prošlogodišnju izjavu, kao ministra pravde, da se ne može dozvoliti da se sudske presude neizvršavaju”, istakao je Vukčević.
Bonus video:
