Kreditiranje stranih osnivača ili povezanih firmi od kompanija koje posluju u Crnoj Gori i način tumačenja međunarodnih sporazuma koji se odnose na izbjegavanje dvostrukog oporezivanja, dva su problema o kojima se rijetko i malo govori u javnosti, a aktuelizovao ih je slučaj Telekoma, ocijenio je nezavisni poslanik Mladen Bojanić.
On je za “Vijesti” kazao da ta dva problema imaju veliki uticaj na poslovanje stranih kompanija i punjenje crnogorskog budžeta.
Norveška kompanija Telenor preselila je sjedište većinskog vlasnika Telenora Crna Gora u Dansku krajem 2013. godine zbog čega je budžet Crne Gore prilikom oporezivanja nedavno isplaćene rekordne dividende od 214.236.305 eura zakinut za osam miliona eura. Dividenda je oporezovana u skladu sa Ugovorom o otklanjanju dvostrukog oporezivanja između Crne Gore i Danske, koji je naslijeđen od bivše SFRJ.
“Tačno je da se članom 10 Sporazuma iz 1981, koji se i dalje primjenjuje u Crnoj Gori, definiše maksimalna visina poreza od pet odsto za bruto dividende (porez po odbitku) za rezidente Danske koji su vlasnici kompanija u SFRJ, odnosno Crnoj Gori. Međutim, ono što mi budi sumnju u ispravnost rješenja naših institucija je činjenica da je vlasnicima Telenora obračunata ta poreska stope i na ostvarenu dobit prije 2013, odnosno za period od 2006. do 2011. godine, kada vlasnici Telenora nisu bili rezidenti Danske već Norveške, države sa kojom sličan sporazum predviđa poresku stopu maksimalno do 15 odsto (Sporazum Norveška - SFRJ, 1985. g.)”, naglasio je Bojanić.
On je iskoristio mogućnost iz člana 50 Poslovnika Skupštine i od ministra finansija Raška Konjevića zatražio rješenje PU o obustavljanju postupka protiv Telenora i odluku Upravnog suda.
“Ako se ispostavi da je sve u skladu sa zakonom i da vrijeme donošenja odluke o isplati dividende ima prednost u odnosu na period sticanja dohotka, eto prilike svim kompanijama koje posluju u CG da presele sjedište u Dansku i plate porez od pet umjesto devet odsto”, zaključio je Bojanić.
Bojanić je naveo da je kreditiranje, u skladu sa Zakonom o bankama, dozvoljeno samo finansijskim organizacijama koje su licencirane za te osnovne bankarske poslove i pod nadzorom su CBCG - u prvom redu bankama i mikrokreditnim organizacijama.
“Međutim, Zakon o obligacionim odnosima dozvoljava svakom fizičkom ili pravnom licu da se bavi pozajmljivanjem novca. Naravno, uvažavajući slobodnu volju ugovarača”, dodao je Bojanić.
Na pitanje “Vijesti” da li jedno preduzeće ima pravo da drugom preduzeću daje pozajmicu uz određenu kamatnu stopu (što je Telenor radio) iz CBCG su “Vijestima” odgovorili da nijesu nadležni za razmatranje pitanja pozajmljivanja sredstava između pravnih lica čije poslovanje ne kontrolišu.
Bojanić ističe da je godinama Poreska uprava imala dvostruke aršine, sankcionisala je odobravanje pozajmica od pravnih lica koja nijesu banke tako što im je obračunavala i naplaćivala PDV na pozajmicu, ali su pojedine kompanije bile izuzete od takvog tumačenja zakona.
“Na primjer, KAP je 2007. odobrio kredit povezanom licu Rudnici boksita od 30 miliona eura. PU i CBCG su oćutale taj aranžman, kao što i godinama ćute o kreditiranju povezanih lica od strane Telenora”, naveo je Bojanić.
Pored ovih formalnih problema, kako je saopštio, prisutan je i suštinski uticaj tih aktivnosti na finansijske rezultate kompanija i, shodno tome, na obračun poreske osnovice.
Sa kapitalom od 20 miliona iznijeli skoro 10 puta više
Bojanić kaže da analizirajući finansijske iskaze Telenora za prethodnih nekoliko godina ima “pomiješana osjećanja”.
“S jedne strane, kao ekonomista, a zanemarujući diskutabilan odnos ove kompanije prema klijentima, moram reći da sam više nego oduševljen iskazanim performansama poslovanja ovog privrednog društva. Na dan 31. 12. 2015. osnovni kapital Telenora je 20 miliona, a akumulirana dobit 272 miliona eura, što više nego dovoljno govori o uspješnosti poslovanja”, naveo je Bojanić.
S druge strane, kao poslanik ili običan građanin, kako kaže, više je nego razočaran činjenicom da je odliv novca iz Crne Gore po osnovu dobiti ove kompanije bio 214 miliona eura.
”Neto priliv stranih investicija (odnos priliva i odliva) u ovom slučaju je negativan i iznosi 194 miliona eura. Drugim riječima, 194 miliona eura je zauvijek otišlo iz Crne Gore. Ovo je još jedan dokaz da strane investicije nisu i ne mogu biti generator razvoja ako ih ne prati pametna državna ekonomska i, naročito, poreska politika, koja je izostala”, ocijenio je Bojanić.
Bonus video:
