Crnogorski građani plaćaju najskuplje kredite u regionu, dok najjeftinije imaju građani Srbije. Ove informacije “Vijestima” su zvanično potvrđene u Narodnoj banci Srbije (NBS).
“Prema posljednjim podacima kojima raspolažemo najviše nominalne kamatne stope na kredite stanovništvu u eurima od zemalja regiona ima Crna Gora (8,4 odsto decembar prošle godine), dok su najniže stope u Srbiji (5,9 odsto decembar prošle godine). Napominjemo da na prosječnu ponderisanu kamatnu stopu na ukupne kredite, pored nominalnih kamatnih stopa na pojedinačne vrste kredita bitno utiče i njihova zastupljenost u ukupnim kreditima”, kazali su iz NBS-a.
“Vijestima” je u Centralnoj banci Crne Gore (CBCG) rečeno da nemaju uporedne podatke o kreditima odobrenim stanovništvu u zemljama regiona. Objasnili su da aktivno prate i detaljno analiziraju statistiku kamatnih stopa na kredite u zemljama regiona i EU za šta se koriste raspoložive baze podataka Eurostata, ECB i nacionalnih centralnih banaka zemalja regiona i EU, odnosno Evropske monetarne unije (EMU).
“Prosječna ponderisana efektivna kamatna stopa na ukupne kredite odobrene stanovništvu u Crnoj Gori je na kraju 2015. godine bila 9,77 odsto, što predstavlja pad od 0,33 procentna poena u odnosu na uporedni godišnji period. Kada je riječ o novoodobrenim kreditima situacija je nešto povoljnija. Tako je prosječna ponderisana efektivna kamatna stopa na kredite ovom sektoru na kraju decembra bila 9,59 odsto i bilježi pad na godišnjem nivou od 1,56 procentnih poena”, kazali su iz CBCG.
Dodaju da je pad kamatnih stopa još izraženiji ako se posmatraju stambeni krediti za koje je kamata na novoodobrene na kraju prošle godine bila 6,73 odsto, što je predstavljalo pad od 1,38 procentnih poena u odnosu na uporedni godišnji period.
Iz NBS-a su kazali da su do podataka o tome ko plaća najskuplje kredite u region (Srbija, Crna Gora, BiH, Hrvatska) došli na osnovu posljednjih raspoloživih podataka o kamatama koje objavljuju centralne banke tih zemalja. Napominju da CBCG prilikom prikazivanja podataka koristi drugačiju metodologiju, tako da podaci nijesu u potpunosti uporedivi sa ostalim zemljama.
“Poređenje kamatnih stopa na euroindeksirane i kredite u eurima među zemljama regiona je moguće jer se one vezuju za kamatne stope na tržištu novca u zoni eura (euribor) čije kretanje zavisi od mjera Evropske centralne banke. I u tom dijelu kamatne stope na euroindeksirane i kredite u eurima u Srbiji niže su u odnosu na kamatne stope u Hrvatskoj, BIH i Crnoj Gori”, istakli su iz NBS-a.
Iz NBS-a objašnjavaju da kada je riječ o kamatama u lokalnoj valuti adekvatno je raditi poređenje sa zemljama koje su u istom režimu monetarne politike. U poređenju sa zemljama koje primjenjuju režim inflacionog targetiranja (Mađarske, Češke i Poljske) Srbija ima više kamatne stope na kredite stanovništvu.
“Ali to je posljedica i razlike u strukturi kredita u lokalnoj valuti po namjenama i ročnosti. Važno je istaći da su kamate na novoodobrene dinarske kredite u Srbiji zabilježile snažan pad tokom prošle godine. Trend smanjenja kamata u Srbiji prisutan je od 2013. godine prvenstveno zahvaljujući ublažavanju monetarne politike NBS-a”, rekli su iz NBS-a.
Iz vrhovne monetarne institucije Srbije su kazali da prikupljaju, obrađuju i javno publikuju podatke o prosječnim ponderisanim kamatama banaka na kredite i depozite u skladu sa metodologijom koju je propisala ECB. Dodaju da to znači da su podaci o kamatnim stopama koje objavljuju u potpunosti uporedivi sa podacima centralnih banaka EU i drugih zemalja koje primenjuju tu metodologiju.
U regionu preko tri odsto skuplje u odnosu na zemlje EU
Na pitanje “Vijesti” koliko su krediti u zemljama regiona skuplji u odnosu na zemlje EU iz NBS-a su odgovorili da prosječna ponderisana kamatna stopa na kredite stanovništvu u zoni eura se kreće na nivou od oko tri odsto, dok su u zemljama regiona stope na kredite u eurima i euroindeksirane kredite veće tri ili više procentnih poena.
“Osnovni razlog za viši nivo kamata u zemljama regiona u odnosu na zemlje EU je viša premija rizika ovih zemalja. Od uticaja su i specifičnosti bankarskog sistema, poput razvijenosti bankarske infrastrukture, veličina tržišta, stanje konkurencije, struktura kredita po namjenama (da li je više stambenih ili gotovinskih kredita..) i ročnosti”, naveli su u NBS-a.
“Osnovni razlog za viši nivo kamata u zemljama regiona u odnosu na zemlje EU je viša premija rizika ovih zemalja”, naveli su u NBS-a
Iz CBCG su kazali da su kamate na nivou eurozone niže u odnosu na zemlje regiona i da razlozi za te razlike u visini kamatnih stopa leže u kreditnom rejtingu države, opštim makroekonomskim uslovima, likvidnosti klijenata i banaka….
“U novembru prošle godine kamatna stopa za eurozonu na potrošačke kredite stanovništvu ročnosti do jedne godine iznosila je 5,27 odsto. Međutim, posmatrano po zemljama eurozone ona se kretala od 3,78 odsto u Belgiji do 19,84 odsto u Letoniji. Istovremeno, kamata za eurozonu na potrošačke kredite stanovništvu ročnosti od jedne do pet godina iznosila je 5,45 odsto dok se posmatrano po zemljama eurozone kretala od 4,07 odsto u Austriji do 19,1 odsto u Letoniji. Ista stopa na kredite ročnosti iznad pet godina za eurozonu iznosila je 7,04 odsto, a posmatrano po zemljama eurozone kretala se od 4,34 odsto u Austriji do 21,96 odsto u Letoniji”, naveli su u CBCG.
CBCG: Poređenje komplikovano
U CBCG su objasnili da je komparacija kamatnih stopa u različitim ekonomijama komplikovana i da njihova visina umnogome zavisi od monetarne politike u svakoj zemlji, odnosno od referentne kamatne stope koju diktira domaća centralna banka.
“Uz to, zavisi od visine inflacije i fluktuacija deviznog kursa što ima značajan direktni uticaj na visinu nominalnih kamatnih stopa. Crna Gora nema svoju valutu, već koristi euro tako da nema referentnu kamatnu stopu. Drugi problem je vezan za različite metodologije koje se primjenjuju pri izračunavanju prosječnih kamata. Taj problem će biti prevaziđen i podaci će biti uporedivi kad sve zemlje regiona usvoje standardizovanu metodologiju ECB. Treći problem prisustvo različitih valuta koje sa sobom nose različite kamate“, rekli su u CBCG.
Oni kao problem navode i strukturi kredita, te da na primjer stambeni krediti nose niže kamate nego potrošački krediti.
„Zemlja koja ima više stambenih kredita u odnosu na neku drugu zemlju bi mogla prividno imati niže kamatne stope. Dalje, njihova visina zavisi i od ročnosti kredita, rizika klijenta, rizika zemlje... Stoga je jednostavno poređenje visine kamatnih stopa između različitih zemalja vrlo nezahvalno“, istakli su u CBCG.
Bonus video:
