Standard većine zaposlenih u Crnoj Gori prošle godine je bio lošiji nego 2017, a njihovi najčešći problemi odnosili su se na kašnjenje u isplati zarada, prekovremeni rad i uskraćivanje slobodnih dana, ocijenili su iz Saveza sindikata (SSCG).
„Problemi s kojima se suočavaju zaposleni u Crnoj Gori uglavnom su isti kao i prethodnih godina, a odnose se na visinu zarada, gdje se u nekim sektorima zloupotrebljavao institut minimalne, zatim kašnjenje u njihovoj isplati, prekovremeni rad koji se rijetko gdje plaća, uskraćivanje slobodnih i dana godišnjeg odmora, rad za praznike i potpisivanje bjanko otkaza prije zasnivanja radnog odnosa“, kazali su agenciji Mina-business predstavnici SSCG.
Oni su podsjetili da je prosječna zarada prošle godine nominalno ostala na nivou od 2017, dok je zbog rasta cijena realno bila niža tri odsto.
„To ukazuje na pad kupovne moći stanovništva i njegovo siromašenje“, naveli su iz SSCG i dodali da zarade zaposlenih koje se finansiraju iz budžeta ostale na nivou iz 2017. godine.
Predstavnici SSCG smatraju da je situacija, u pogledu zarada i uslova rada, najteža kod zaposlenih u trgovini, ugostiteljstvu i građevinarstvu.
„Veliki broj zaposlenih u tim sektorima primju minimalne zarade, tako da je, i pored određenog rasta u ovoj godini, prosjek plata ispod državnog. Značajniji rast zarada u ovoj godini zabilježen je u sektorima vađenja rude i kamena i finansijskih i djelatnosti osiguranja“, saopštili su iz SSCG.
Oni su podsjetili da je Crna Gora prema visini prosječne zarade prva u regionu Zapadnog Balkana, a posljednja po visini minimalne.
„Ta činjenica zahtijeva redefinisanje minimalne zarade tako da se poveća efikasnost tržišta rada, smanji siva ekonomija i nejednakost zaposlenih, odnosno da efekat njenog povećanja bude smanjenje ostalih neevidentiranih primanja“, naveli su iz SSCG.
Oni su kazali da Crna Gora, kao kandidat za ulazak u EU, ne može biti zadovoljna, jer je po bruto domaćem proizvodu po stanovniku na nivou ispod polovine EU prosjeka, a po stvarnoj individualnoj potrošnji po stanovniku prema standardu kupovne moći nešto iznad polovine nivoa evropskog prosjeka.
„Poboljšanje položaja zaposlenih može se očekivati kroz realizaciju strateškog razvojnog cilja predviđenog Programom ekonomskih reformi u narednom periodu, koji podrazumijeva više stope ekonomskog rasta i njihovu održivost, što za posljedicu ima rast životng standarda“, rekli su iz SSCG.
Oni smatraju da je za rješavanje problema s kojima se suočavaju zaposleni u Crnoj Gori neophodno jačanje socijalnog dijaloga na svim nivoima, od preduzeća.
Iz SSCG su saopštili da prošle godine nije bilo značajnijeg smanjenja broja zaposlenih posmatrano po sektorima djelatnosti, što znači da nije bilo većeg otpuštanja.
„Precizne podatke o broju radnika koji ostaju bez posla nije moguće dati zbog izraženih oscilacija kod sezonskih radnika, fleksibilnosti broja zaposlenih u turizmu, trgovini, građevinarstvu, saobraćaju i poljoprivredi, kao i sve većeg angažovanja radnika preko agencija za privremeno ustupanje zaposlenih“, objasnili su iz SSCG.
Oni su dodali da u cilju adekvatne zaštite zaposlenih potrebna veća angažovanost sindikata u preduzećima i na granskom nivou, kao i zaključivanje granskih ugovora.
Predstavnici SSCG su kazali da je problem isplate ili kašnjenja zarada prisutan kod preko 35 hiljada zaposlenih, kao i da je za rješavanje tih problema neophodno da se radnici najprije obrate Inspekciji rada, odnosno Upravnoj inspekciji kada je u pitanju javni sektor.
Radnici, kako su naveli, zaštitu mogu ostvariti i preko Agencije za mirno rješavanje radnih sporova ili preko suda.
„Inspekcija rada obavlja nadzor kod poslodavaca i nad sprovođenjem odredbi Zakona o radu, Opšteg kolektivnog ugovora i drugih propisa i akata. Ta inspekcija je nadležna i za pojedinačne slučajeve na osnovu podnošenja individualnih zahtjeva za inspekcijsku kontrolu i za postupanje po osnovu anonimnih protužbi“, kazali su iz SSCG.
Oni su saopštili da zaposleni treba da zaključe ugovor o radu i da imaju pisani obračun zarade, koji imaju snagu vjerodostojne izjave ukoliko im poslodavac ne isplati zaradu.
„Zakonski okvir koji bi trebalo da obezbijedi redovnu isplatu zarada postoji, ali je neophodna bolja kontrola i veća ovlašćenja Inspekcije rada i Poreske uprave (PU). Ustavni i zakonodavni okvir predviđa princip jednakih zarada za javni i privatni sektor. Privatni sektor ima obavezu da poštuje odredbe Zakona o radu i kolektivnog ugovora, ali se u praksi dešavaju druge stvari“, naveli su iz SSCG.
Oni su dodali da poslodavci, bez obzira na finansijsko stanje, nastoje da izbjegnu propisane obaveze ili rade na granici zakonskog minimuma.
„PU jedino reaguje ukoliko je ugovorom o radu utvrđena zarada u minimalnom iznosu, a isplaćeuje se veći neto iznos. Tada PU preduzima zakonom propisane mjere iniciranjem prekršajne odgovornosti prema poslodavcu, uz nalog za otklanjanje nepravilnosti“, objasnili su iz SSCG.
Oni su podsjetili da zaposleni u javnom sektoru imaju propisane granske kolektivne ugovore gdje su precizirani rokovi za obračun i isplatu tarada, koji se uglavnom poštuju.
Bonus video:
