Predstavnici Vlade zadovoljni su dosadašnjim korišćenjem sredstava iz IPA fondova, instrumenata predpristupne pomoći Evropske unije (EU), dok poslanici iz opozicionih partija u Skupštini smatraju da većina građana ne zna kako je trošen taj novac i u koje svrhe.
Glavni pregovarač za pregovore sa EU i nacionalni koordinator za Instrument predpristupne podrške Crnoj Gori, Aleksandar Andrija Pejović, kazao je da je dosadašnji period iskorišćen na najbolji mogući način kako bi se izgradili administrativni kapaciteti.
On je na konsultativnom saslušanju na zajedničkoj sjednici skupštinskih odbora za evropske integracije ekonomiju, finansije i budžet, na kojem se raspravljalo o efikasnosti korišćenja IPA fondova, kazao da Crna Gora trenutno realizuje projekte u centralizovanom sistemu u kojem ugovaranje i isplaćivanje obavlja Delegacija EU u Podgorici.
“Nadam se da ćemo uskoro početi sa realizacijom projekata u decentraliuzovanom sistemu, jer smo dobili sve preduslove ispunjenjem akreditacije u decembru prošle godine”, rekao je Pejović.
On je saopštio da prema trenutno raspoloživim podacima, samu strukturu IPA-e trenutno čini 170 ljudi koji su uključeni na raznim nivoima.
Pejović je naveo da je u okviru IPA 1, od 2007. do 2013. godine, Crnoj Gori na raspolaganju bilo ukupno 245 miliona eura bespovratne pomoći za nacionalne programe IPA-e, kroz pet komponenti.
“U okviru dvije komponente smo koristili sredstva do decembra prošle godine, dok nijesmo dobili akreditraciju za treću i četvrtu”, objasnio je Pejović.
Komponenta jedan se odnosi na podršku tranziciji i izgradnji institucija, a komponenta dva na prekograničnu saradnju.
U okviru prve komponente, kako je kazao Pejović, postojala su 102 nacionalna projekta koja se odnose na podršku procesu tranzicije, usklađivanje zakonodavstva Crne Gore sa pravnom tekovinom EU i dalju izgradnju institucija.
“Ukupno smo za ovaj period i 102 nacionalna projekta imali na raspolaganju 165,17 miliona eura od čega smo ugovorili 90 odsto, a utrošili odnosno isplatili 76 odsto sredstava”, precizirao je Pejović.
To je, kako je ocijenio, dobar rezultat.
Kada je u pitanju prekogranična saradnja, Pejović je kazao da je tu opredijeljeno nešto manje sredstava, odnosno 27,65 miliona eura, ali i više projekata, ukupno 179 kroz razne programe.
“Dobili smo ovlašćenje za samostalno upravljanje sredstvima za komponente tri i četiri. Za treću komponentu nam je ukupno na raspolaganju 26,1 milion eura i ona je opredijeljena za oblast životne sredine i saobraćaja. Operativni program razvoj ljudskih resusrsa, odnosno četvrta komponenta, je u ukupnom iznosu od 6,5 miliona eura, gdje ćemo utrošiti sredstva za projekte u oblasti zapošljavanja socijalne inkluzije”, saopštio je Pejović.
Kada je u pitanju IPA 2, Pejović je rekao da je Crna Gora dobila u startu povećanje od deset odsto, tako da će sada imati 270,5 miliona eura, koliko je na raspolaganju do 2020. godine.
Poslanik Demokratskog fronta (DF), Milutin Đukanović, smatra da je za 99 odsto građana i poslanika način na koji je trošen novac iz IPA fondova, crna kutija.
“Dobili ste 166 miliona za tranziciju i izgradnju institucija, a kakve su nam danas institucije?”, pitao je Đukanović.
On tvrdi da se čitava priča svodi na to kako da se traži novac, a da niko ne prati kako se on troši.
“Vas interesuje samo kako da prevarite nekoga iz EU, da uzmete pare. Vi ste dio sistema čiji je posao da obmanjuje građane. Vama je samo važno da napišete projekte, ali vas njihova realizacija ne interesuje”, rekao je Đukanović.
Tema konsultativnog saslušanja bio je i rad Revizorskog tijela odgovornog za reviziju EU fondova.
Glavni revizora Revizorskog tijela, Mila Barjaktarović, kazala je da su se u prethodnom periodu bavili, između ostalog, obezbijeđivanjem prostorija u kojima će raditi kao i zapošljavanjem novih revizora, odnosno osnaživanjem kadrovskih kapaciteta.
Odgovarajući na pitanje da li je do sada obavljena ijedna revizija, Barjaktarović je saopštila da su u ovoj godini počeli sa revizijama i da su one u toku.
Prema njenim riječima, Revizorko tijelo može početi sa vođenjem revizija tek kada se prenesu ovlašćenja sa Evropske komisije (EK) na nacionalne organe.
Ona je objasnila i da Revizorsko tijelo kontroliše Evropski revizorski sud.
Đukanović je saopštio da nema toga ko može reviziji zabraniti da provjerava kako je potrošen novac.
“Možete vi iz Vlade da dubite na glavi, ali u Crnoj Gori nema efikasnih institucija i tačka”, poručio je Đukanović.
Predsjednik Odbora za ekonomiju, finansije i budžet i poslanik Socijalističke narodne partije (SNP), Aleksandar Damjanović, kazao je da je Zakon o Revizorskom tijelu počeo da važi 15. marta 2012. godine i pitao da li je za skoro tri i po godine obavljena revizija bilo kojeg projekta.
On je kazao da je Skupštini dostavljen izvještaj o radu Revizorskog tijela na osam strana, koji, kada se izuzmu informacije o opštim stvarima i dio koji se odnosi na nadležnosti, ostaje na svega stranu dvije koje se odnose na aktivnosti.
Damjanović smatra da je veliki problem to što opštine nemaju mogućnost da ulože nužan dio novca za kofinansiranje projekata.
“Jedino rješenje je da se podvuče crta i da država preuzme dug opština”, smatra Damjanović.
Poslanik Demokratske partije socijalista (DPS), Predrag Sekulić, smatra da je, kada su u pitanju IPA fondovi, urađen veliki posao, jer je to bila novina i za državni aparat i za lokalne samouprave.
“Pokazali smo EU da smo dobri partneri”, rekao je Sekulić i dodao da treba biti politički korektan i za ono što je bilo dobro reći da je dobro.
Generalni sekretar Zajednice opština, Refik Bojadžić, saopštio je da opštine treba da daju doprinos na putu Crne Gore u EU, ali da im u tom slučaju treba podrška i značajne reforme.
“Pitanje koliko su opštine administrativno spremne da pripreme, kandiduju i upravljaju projektima koji se finansiraju iz fondova EU”, rekao je Bojadžić.
On je kazao da se u prethodnom periodu mnogo radilo na obukama zaposlenih u lokalnim samoupravama.
Prema njegovim riječima, veliki problem za pojedine opštine predstavlja njihova nemogućnost da obezbijede sredstva za učešće.
Bojadžić smatra i da su u prethodnom periodu donešeni određeni zakoni kojima su ukinuti značajni prihodi lokalnih samouprava.
Na konsultativno saslušanje bio je pozvan i ministar finansija Radoje Žugić, koji zbog unaprijed preuzetih obaveza nije mogao da prisustvuje.
Generalni direktor Direktorata za finansiranje i ugovaranje sredstava EU pomoći, Marija Radenović, objasnila je da je Ministarstvo otvoreno za dijalog sa predstavnicima lokalnih samouprava i da podrška tog Vladinog resora nije sporna.
Poslanik DF-a, Koča Pavlović, rekao je da tu pomoć Ministarstva vidi kao manipulantsku priču u godini koja može biti izborna, dok je naredna, kako je rekao, sigurno izborna.
“Zašto ne tražite od Vlade da napravi pritisak na Demokratsku partiju socijalista (DPS), da prestane sa zapošljavanjem i guranjem ljudi u lokalne samouprave. Razlog odsustva fiskalnog kapaciteta lokalnih samouprava proizilazi iz partijskog zapošljavanja u posljednjih deset ili 15 godina. Prestanite to da radite”, poručio je Pavlović.
Radenović je saopštila da nijesu sve opštine prepoznale značaj IPA fondova i mogućnosti njihovog korišćenja.
“Efikasna administracija je osnov za što bolju iskorišćenost ovih sredstava”, rekla je Radenović.
Ona je kazala da je Ministarstvo, u cilju pomoći opštinama, obezbijedilo mehanizam uslovnih dotacija i da je za prethodne četiri godine iz budžeta države u te svrhe opredijeljeno dva miliona EUR.
Poslanik DF-a, Predrag Bulatović, saopštio je da je današnje konsultativno saslušanje samo još jedno u nizu rasprava, sve dok se ne bude tačno znalo gdje su, od 2007. do danas, otišla sredstva iz IPA fondova.
Poslanik Pozitivne Crne Gore, Azra Jasavić, ocijenila je da ne postoje kvalitetni administrativni kapaciteti ni u lokalnim samoupravama ni u ministarstvima.
Ona smatra da je potrebno napraviti efektivnu ekipu za edukaciju kadra, je zbog nekvalitetne komunikacije između svih koji učestvuju u tom procesu, kako je ocijenila, svi imaju štete.
Jasavić je kazala da negdje postoji prekid u komunikaciji i da se podaci kojima raspolaže Pozitivna i Vlada, po pitanju toga koliko su opštine iskoristile novca iz IPA sredstava, razlikuju.
Koordinator Mreže opštinskih projekt menadžera, Darko Mrvaljević, rekao je da pojedine opštine nijesu u mogućnosti da kofinansiraju ili predfinansiraju projekte.
“Opštine ne žele sebi teg o vratu i zato ne apliciraju. Ali ne želimo da dođemo u situaciju da se opštine ne javljaju na konkurse jer ne mogu da finansiraju projekte”, rekao je Mrvaljević.
Predsjednik Odbora za evropske integracije, Slaven Radunović, kazao je da ni sve opštine nijesu tom poslu pristupile na jednak način.
“Šokantran je podatak kada je u pitanju Glavni grad Podgorica, da je do sada, prema mojim informacijama, iskoristio 600 hiljada eura iz IPA-e, dok su neke druge opštine, sa manjim kapacitetima, ostvarile višemilionsku korist”, rekao je Radunović.
Pejović je konstatovao da se nigdje ne kasni i da nigdje nijesu izgubljena sredstva, kao i da se redovno obavljaju razgovori sa predstavnicima lokalnih samouprava u cilju što bolje iskorišćenosti sredstava IPA fondova.
Bonus video:
