Lokalni akcioni planovi za borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala ne sadrže mjere za sprječavanje te pojave u javnim nabavkama, niti aktivnosti za rješavanje specifičnih problema u oblastima visokorizičnim za korupciju, ocijenjeno je iz Instituta Alternativa.
"Zanemarljiv je broj prijava korupcije u javnim nabavkama, pa je u 2012. godini zabilježena samo jedna, dok se druga odnosi na sukob interesa", saopštili su predstavnici te nevladine organizacije (NVO) na prezentaciji analize pod nazivom Kako nabavljaju crnogorske opštine.
Oni su naveli da se ključni izazovi u oblasti javnih nabavki odnose se na slabe kapacitete nadležnih za sprovođenje zakonodavstva, dok nadzor realizacije zaključenih ugovora ostaje zabrinjavajući.
Kapaciteti Uprave za inspekcijske poslove su, kako tvrde u Institutu Alternativa, nedovoljni za nadzora nad sprovođenjem ugovora o javnim nabavkama ispod 500 hiljada eura, dok slabi kapaciteti Državne revizorske institucije (DRI) ograničavaju sprovođenje više od jedne opšte revizije lokalnih samouprava na godišnjem nivou.
Unaprijeđenje zakonskog okvira, koji je u velikoj mjeri usaglašen sa direktivama EU, nastavlja se, ali proces pripreme tih rješenja karakteriše zatvorenost nadležnih instutucija.
"Nije raspisan javni poziv za učešće zainteresovanih za rad u radnim grupama za izmjene zakona. Predstavnici nevladinih organizacija nijesu uključeni ni u sastav Koordinacionog tijela, koje prati sprovođenje Strategije razvoja javnih nabavki za period 2011. do naredne godine", naveli su predstavnici Instituta Alternativa.
Oni su upozorili da je problem neadekvatnog planiranja javnih nabavki i dalje sveprisutan, s obzirom na to da su sve jedinice lokalne samouprave, obuhvaćene istraživanjima, imale značajna odstupanja u odnosu na visinu planiranih i realizovanih javnih nabavki u 2012. godini.
"Ni u jednoj opštini izradi plana javnih nabavki ne prethodi analiza tržišta i procjena stvarnih potreba. Podaci o specijalizovanim obukama za planiranje javnih nabavki službenika za tu oblast i ostalih zaposlenih u opštinama nijesu dostupni u godišnjem izvještaju Uprave za javne nabavke ili na internet stranama opština", kazali su iz Instituta Alternativa.
Istraživanje je pokazalo i da su kapaciteti lokalnih samouprava za sprovođenje javnih nabavki ograničeni, s obzirom na to da samo dvije od 14 opština imaju uspostavljenu posebnu službu za javne nabavke.
"Bez specijalizovanih jedinica za javne nabavke i više osoba uključenih u rad na sprovođenju tih postupaka, nije moguće uspostaviti ekspertsko jezgro za tu oblast na lokalnom nivou. Iako je stručni ispit za rad na poslovima javnih nabavki obavezan, službenici u četiri opštine nijesu ispunili taj preduslov", saopštili su iz Instituta Alternativa.
Službenici za javne nabavke u opštinama, kako se dodaje, najveći problem u sprovođenju zakona vide u dugom trajanju tenderske procedure i predugim rokovima za dostavljanje ponuda kada je u pitanju otvoreni postupak, odnosno definisanje uslova za učešće u postupku šoping metodom.
Predstavnici Instituta su predložili nadležnim da zakonskim i institucionalnim izmjenama povećaju transparentnost u postupcima javnih nabavki i smanje rizike za korupciju.
Oni smatraju da je na nivou lokalnih samouprava potrebno revidirati akcione planove za borbu protiv korupcije, tako što bi uključili posebne cjeline koje će propisati mjere za sprečavanje te pojave.
Trebalo bi, kako tvrde u Institutu Alternatva, obezbijediti dostupnost izvještaja o sprovedenim javnim nabavkama na internet stranicama opština i sajtu Uprave za javne nabavke.
"Neophodno je i sprovođenje analize tržišta i procjene stvarnih potreba lokalnih samouprava, u pravcu adekvatne procjene vrijednosti javnih nabavki, prije pripreme plana. Planove treba raditi u saradnji sekretarijata, drugih organizacionih jedinica u opštinama i službe za javne nabavke", poručili su iz Instituta Alternativa.
U toj NVO smatraju da je potrebno uspostaviti posebne službe za javne nabavke u svim lokalnim samoupravama i stručno osposobiti službenike za realno i pravovremeno planiranje.
"Potrebno je definisati grupe i specifične vrste javnih nabavki kako bi se utvrdili prioriteti u obukama i izboru učesnika", naveli su predstavnici Instituta Alternativa.
Oni su dodali da je potrebno redovno objavljivati podatke o sprovedenim obukama službenika za javne nabavke i ostalih uključenih u njihovo sprovođenje i kontrolu. Rukovodeće i članove tenderskih komisija bi, kako su predložili, trebalo uključiti u stručne programe upoznavanja sa postupcima javnih nabavki.
"Trebalo bi ojačati kapacitete DRI i Uprave za inspekcijske poslove, kako bi se omogućio veći broj revizija opštinskih budžeta, odnosno inspekcijskih pregleda, saopštili su predstavnici Instituta Alternativa.
Bonus video:
