Kompanija “Navblue” iz Francuske, dio čuvenog vazduhoplovnog konglomerata “Airbus”, izabrana je za konsultanta kojem je preduzeće Aerodromi Crne Gore (ACG) povjerilo izradu elaborata o uvođenju noćnog letjenja na tivatskom aerodromu. Taj posao “Navblue” će odraditi za 322.375 eura, značajno jeftinije od 450.000 eura koliko je ACG očekivao da će ga sa PDV-om koštati ta javna nabavka. Rok za izradu eleborata je sedam mjeseci (150 radnih dana).
Direktor Aerodroma Crne Gore Danilo Orlandić nedavno je na pitanje “Vijesti” zašto kreću sa dugogodišnjim investicijama kada se najavljuje tender za zakup aerodroma na 30 godina uz obavezu zakupodavca da moderniziju aerodrome, kazao da oni planiraju razvoj crnogorskih aerodroma kao da neće biti dati pod koncesiju.
On je najavio investicije za ovu i naredne godine najavljujući proširenje kapaciteta oba aerodroma i uvođenje noćnog letjenja sa tivatskog aerodroma. Rekonstrukcija i opremanje aerodroma za noćne letove, mogla bi trajati, zavisno od analiza, godinu do dvije, nakon završetka izrade eleborata.
Tivatska vazdušna luka trenutno nije osposobljena za letjenje noću i u uslovima drastično smanjene vidljivosti, a tzv. „noćni start“ ovog aerodroma najjednostavnija je i najelegantnija varijanta rješavanja velikog dijela problema sa zagušenošću aerodroma velikim obimom saobraća tokom ljetnjih mjeseci. Naime, aerodrom u Tivtu oficijelno je otvoren za saobraćaj od momenta izlaska do pola sata po momentu zalaska sunca, pa bi njegovo osposobljavanje za letjenje u noćnim i uslovima smanjene vidljivosti značajno uticalo na povećanje vremenskog intervala u kome je aerodrom otvoren i može primati avione.
U poslovodstvu te vazdušne luke ne računaju da bi nakon osposobljavanja za „noćni start“, zbog buke iznad turistički značajnih područja, primali avione 24 sata dnevno, odnosno tokom čitave noći, već bi aerodrom samo produžio vrijeme rada do oko 23 sata uveče, dok bi ujutro počinjao sa poslom ranije nego što je to sada slučaj. Tako bi sa istim raspoloživim fizičkim kapacitetima piste, platforme i terminalne zgrade, aerodromu Tivtu sa „raširenim“ radnim vremenom, mogao opslužiti znatno veći broj aviona i putnika nego što je to sada slučaj.
Odabrani ponuđač ima rok od ukupno 150 radnih dana da u saradnji sa ACG–om, Agencijom za civilno vazduhoplovstvo (ACV) i Kontrolom letjenja Crne Gore i Srbije (SMATSA) završi posao izrade elaborate za noćno i letjenje u uslovima smanjene vidljivosti na aerodromu u Tivtu, a koji podrazumijeva tri faze.
U prvoj, konsultant treba da isporuči bazu podataka relevantnih prepreka u vazdušnom prostoru na prilazima aerodromu u Tivtu koja je u skladu sa zahtjevima navedenim u ICAO aneksu 14. U drugoj fazi obaviće se procjene mogućnosti izrade procedura za slijetanje i polijetanje na tivatskom aerodromu noću i u uslovima smanjene vidljivosti korišćenjem PBN procedura za slijetanje, instrumentalnih procedura za prilaženje (STAR) i instrumentalnih procedura sa dolazak (SID) unutar crnogorskog vazdušnog prostora. Ukoliko aktivnosti iz faze II rezultiraju pozitivnom procjenom u smislu mogućnosti noćnog letjenja, ići će se u projektovanje konkretnih procedura po kojima će se ubuduće sa tivatskog aerodrome letjeti noću i u uslovima smanjene vidljivosti.
Za relaizaciju prve dvije faze “Navblue” ima rok od 90 dana, dok je za treću predviđen rok od 60 dana od dana kada ACG kao naručilac, kada sagleda ekonomske i fizičko-tehnološke parametre, donese konačnu odluku da se ide u projektovanje konkretnih procedura za prilaz na slijetanje i odlazak prilikom odlijetanja aviona iz Tivta. “Navblue” je za posao u Crnoj Gori odredio osmočlani internacionalni tim stručnjaka - vazduhoplovnih i saobraćajnih inženjera, softverskih stručnjaka, dizajnera provedura i pilota sa ukupno čak 137 godina radnog iskustva u svim oblastima potrebnim za realizaciju projekta tzv. noćnog starta na aerodromu u Tivtu.
Iza ove firme stoji već odrađen niz sličnih projekata u izradi i projektovanju procedura za instrumentalno i letjenje u uslovima smanjene vidljivosti za neke od, po prilazu, najizazovnijih aerodroma na svijetu, poput vazdužnih luka u Butanu, na Farskim Ostrvima, Makau, Portugaliji.
Inače, SMATSA i ACV prije par godina uspješno su u praksi opitovali metodu instrumentalnog prilaza aviona u uslovima smanjene vidljivosti na slijetanje na aerodrom u Tivtu najsavremenijom tzv. PBN metodom (navigacija zasnovana na navigacionim performansama vazduhoplova), utemeljnom na korišćenju podataka dobijenih sa GNSS satelitskog sistema za globalno pozicioniranje i inercijalnog navigacionog sistema u vazduhoplovu, a koja je nezavisna od zemaljskih radio-navigacionih uređaja.
Noćni letovi od strateškog značaja za razvoj turizma
Iz ACG–a su istakli da već deceniju unazad postoji stalna tražnja za dodatnim saobraćajnim slotovima na tivatskom aerodromu i da je stoga povećanje vremena u toku jednog dana kada je aerodrom otvoren i spreman da prihvata avione, ključno za dalji njegov razvoj.
“Noćni letovi za najznačajnija emitivna tržišta, u stvari znače otvaranje novog aerodroma na postojećoj infrastrukturi, nove prihode i za ACG i za turističku privredu, i otvaranje nekoliko desetina novih kvalitetnih radnih mjesta u Tivtu. Osposobljavanje alternativnog noćnog aerodroma, uz Podgoricu, ima samo po sebi ne samo ekonomski već i strateški značaj za našu zemlju. Odbor direktora i menadžment uložiće neophodni napor da u što kraćem roku, nakon uspješno izrađenih procedura od strane stručnjaka “Nav Blue-Airbusa”, započnu sa realizacijom noćnih avio–operacija u Tivtu”, rekao je predsjednik Odbora direktora ACG–a Dragoljub Bulatović.
Bonus video:
