Banke će samostalno, na osnovu dokumentacije koju im dostave klijenti (građanin ili firma), procjenjivati koliko je neko od njih finansijski ugrožen, odnosno da li će mu odboriti produžetak moratorijuma na kredite za dodatna tri mjeseca. Uz to, prepušteno im je da same odluče da li će dodatno stopiranje otplate da ponude za sve kredite ili samo za određene vrste kreditnih proizvoda.
Tako je objašnjeno u juče objavljenom dokumentu Centralne banke u kome su sadržana pojašnjenja o primjeni odluke o privremenim mjerama za smanjenje posljedica uticaja epidemije novog koronavirusa, koju je Savjet CBCG usvojio prošle sedmice.
Obaveza banaka je da do ponedeljka na svojim internet stranicama objave bliže uslove za odobravanje moratorijuma i način prijavljivanja, kao i za koje kreditne proizvode će ga ponuditi.
Dokaz uticaja krize
“Uslovi za odobravanje moratorijuma će, između ostalog, podrazumijevati i način utvrđivanja i dokumentovanja negativnog uticaja novog koronavirusa na finansijsku poziciju korisnika kredita”, navodi CBCG.
Za razliku od odluke koja je još aktuelna i koja je propisivala obavezu bankama da na zahtjev korisnika kredita odobre korišćenje moratorijuma do 90 dana, novom odlukom banke mogu odobriti zastoj u otplati kredita do tri mjeseca.
“To znači da banke nijesu u obavezi da ponude moratorijum korisnicima kredita, čak i ako korisnici ispunjavaju uslove propisane novom odlukom. Međutim, za očekivati to da ako je finansijska pozicija korisnika kredita narušena ili će biti narušena kao posljedica primjene mjera u cilju suzbijanja epidemije, da će banke biti motivisane da izmijene inicijalne uslove ugovora o kreditu u cilju usklađivanja plana otplate sa novim očekivanim novčanim tokovima korisnika kredita”, objašnjeno je iz CBCG.
Rokovi i kašnjenje
Navodi se da banke moratorijum mogu odobriti korisnicima kredita na čije je finansijsko stanje uticala epidemija novog koronavirusa, kao i da to pravo nemaju oni klijenti koji su na kraju decembra prošle godine kasnili u otplati kredita duže od 90 dana i ako su u ovoj godini restrukturirali kredit.
U dokumentu CBCG piše da je banka dužna da u roku od osam radnih dana od dana prijema zahtjeva obavijesti korisnika kredita da li mu je odobreno sprovođenje moratorijuma i ako jeste da ga aktivira. Kijent banke potom, uz potvrdu banke, dostavlja obavještenje poslodavcu ili drugoj osobi preko koje se otplaćuje kredit. Poslodavci i druge osobe preko kojih se vrši otplata kredita dužni su da, u toku moratorijuma, obustave isplate najkasnije u roku od tri radna dana od dobijanja obavještenja.
“Vijesti” čekaju odgovore od CBCG na pitanja u vezi sa tim ko su korisnici kredita na čije je finansijsko stanje negativno uticala epidemija, odnosno šta to podrazumijeva, da li ima pravo na moratorijum klijent kome je banka odborila kredit u 2020. godini (ne samo do decembra 2019) i sada ima finansijske poteškoće, kao i da pojasne na šta se odnosilo kada je iz CBCG saopšteno da moratorijum može biti odobren korisnicima kredita koji su u prethodnom periodu imali održivo poslovanje.
Moratorijum na otplatu kredita je uveden 23. marta kao privremena mjera za građane i privredu u ublažavanju negativnih ekonomskh posljedica izazvanih pandemijom. Kamata iz tromjesečnog grejs perioda se pripisuje ostatku duga, što blago uvećava mjesečni iznos obaveze, a rate iz perioda čekanja se plaćaju u dodatnom roku od tri mjeseca.
Prema podacima CBCG, do 10. aprila za stopiranje obaveza se prijavilo ukupno 64.434 korisnika kredita, a iznos za koje je predat zahtjev za moratorijum je 1,31 milijarde eura, odnosno 46 odsto ukupnih kredita u sistemu.
Plaćanje
CBCG je navela da banka od korisnika kredita ne može zahtjevati, niti naplaćivati nadoknadu bilo kojih administrativnih troškova u vezi sa korišćenjem moratorijuma, uključujući bilo koje troškove eventualnog aneksiranja ugovora o kreditima i kolateralima.
Navode da moratorijum obuhvata privremenu obustavu svih plaćanja obaveza po osnovu kredita (glavnice, kamate, zatezne kamate...) tokom njegovog trajanja. Klijentu koji dobije produžetak moratorijuma do tri mjeseca će se produžiti otplata kredita, a tri rate (glavnica i kamata) po isteku moratorijuma dodaju se na ukupni dug i raspoređuju ravnomjerno na preostali rok dospjeća kredita.
Period čekanja mijenja, odnosno nešto uvećava mjesečnu ratu, o čemu građani i privreda koji dobiju šansu za nastavak moratorijuma, treba da se informišu kod svoje banke da bi znali tačne iznose.
Korisnici kredita koji ispunjavaju uslove za moratorijum na otplatu kredita, ne moraju ga odmah aktivirati već kad im je potrebno dok traje nova mjera. Klijent može tražiti moratorijum i za period kraći od 90 dana (30 ili 60 dana).
Bonus video:
