Avioni državnog avio-prevoznika “Montenegro erlajns” (MA) od danas više neće letjeti, objavili su sinoć predstavnici MA.
Nacionalna avio-kompanija je poslovala 26 godina, od kojih je saobraćala preko 23 godine.
“Zbog novonastale okolnosti, koja se odnosi na odluku Vlade da u daljem periodu neće podržati postojanje MA i koja izrazito negativno utiče na bezbjednost nastavka odvijanja avio-saobraćaja, procijenili smo da je u pitanju nivo rizika koji MA ne može da prihvati. Od 26. 12. 2020. godine u cjelosti obustavljamo planirani saobraćaj”, saopšteno je iz MA.
Iz Vlade je u četvrtak objavljeno da zbog evropskih pravila i domaćih zakona o državnoj pomoći više nijedan euro ne mogu uplatiti ovoj kompaniji, a jedan od modela kroz koji će se gasiti je neminovni stečaj, koji može da zatraži bilo ko od više desetina povjerilaca.
Iz Vlade su kazali da odluku o tome još nijesu donijeli, ali da su im ruke vezane i da ne mogu MA dati više novčanu pomoć, jer bi imali prekid pregovora sa EU.
Uz to, niskobudžetska kompanija “Rajaner” 4. decembra predala je pritužbu EK protiv Crne Gore, tvrdeći da je Vlada ove godine davala novac MA i mimo sume od 43 miliona, koliko je avio-prevozniku uplaćeno kroz sporni posebni zakon o MA.
Ministar finansija Milojko Spajić je precizirao da bi šteta od gašenja MA mogla biti oko 50 miliona eura, dok će budžetom za narednu godinu za osnivanje nove kompanije opredijeliti 30 miliona eura.
Stav Vlade da se ne može izbjeći gašenje MA naišao je na osudu bivše vlasti koja je, kako je utvrđeno, nezakonito godinama održavala kompaniju novcem poreskih obevznika, a za dugove i gubitke niko nije odgovarao.
Pojedini vazvuhoplovni stručnjaci kažu da se umjesto gašenja moglo ići u restrukturiranje firme.
Vlada premijera Zdravka Krivokapića najavila je osnivanje nove kompanije, koje bi trajalo od šest do devet mjeseci.
Kompanija bi mogla biti u potpunosti operativna tek 2022.
Državni sekretar: Likvidacija i ovakvog MA za mene nemjerljiv neuspjeh
U informaciji Vlade o stanju u državnoj kompaniji, koja je usvojena u četvrtak i koju potpisuje državni sekretar Ministarstva za kapitalne investicije Zoran Radunović, navedeno je da je, i pored svi dosadašnjih manjkavosti i nedostataka u poslovanju MA, avio-kompanija bitan infrastrukturni saobraćajni segment za ekonomiju i državu Crnu Goru, prije svega kao podrška turističkoj privredi.
On je napisao da je u regionu sličan problem i da su odluke o postojanju nacionalnog avio-prevoznika isključivo političke.
“Lividacija i ovakvog MA dovela bi do mnogostruko težeg stvaranja nove kompanije, a za mene lično bi bio nemjerljiv profesionalni neuspjeh”, time Radunović završava informaciju Vladi. On je bio kadar dugogodšinjeg direktora MA, Zorana Đurišića.
Upozorio je da se sličan scenario čeka za Barsku i Crnogorsku plovodbu, koje ne mogu same vraćati kredite za brodove bez pomoći države.
Agencija o procesu za osnivanje nove kompanije
Iz Agencije za civilno vazduhoplovstvo (ACV) za “Vijesti” su kazali da se cijeli proces osnivanja nove kompanije može završiti u roku od tri do šest mjeseci, ali pod uslovom da je aplikant u proces dobijanje dozvola od ACV ušao dobro spreman.
“Pravno ili fizičko lice koje namjerava da se bavi komercijalnim prevozom putnika i stvari mora da ispuni uslove za dobijanje certifikata vazdušnog operatora (AOC) i operativne licence. Proces od podnošenja zahtjeva ACV za dobijanje AOC-a i operativne licence do dobijanja certifikata je vrlo zahtjevan kako za aplikanta tako i za regulatora i zavisi od niza faktora, tipa i obima operacija, vrste vazduhoplova, zahtijevanih specijalnih odobrenja... Trajanje procesa prije svega zavisi od namjere i ažurnosti aplikanta. Ako je aplikant ušao u proces dobijanja certifikata vrlo spreman, sa definisanom organizacionom strukturom, neophodnim stručnim i certifikovanim kadrom, obezbijeđenim vazduhoplovima, pripremljenim operativnim priručnikom, ugovorima sa organizacijama za održavanje, adekvatnim finansijskim stanjem i planom..., proces se u najboljem slučaju može završiti u roku od tri do šest mjeseci. Ako to nije slučaj, teško je prognozirati ishod i trajanje procesa dobijanja AOC-a i operativne licence. Minimalni rok za podnošenje zahtjeva za dobijanje AOC-a je 90 dana prije početka operacija”, objasnio je direktor Sektora za sigurnost vazdušnog saobraćaja u ACV, Mileta Nikolić.
Stav Vlade da se ne može izbjeći gašenje MA naišao je na osudu bivše vlasti koja je, kako je utvrđeno, nezakonito godinama održavala kompaniju novcem poreskih obveznika, a za dugove i gubitke niko još nije odgovarao
Sagovornik “Vijesti” je pojasnio da se AOC može izdati pravnom ili fizičkom licu koje ispunjava uslove u pogledu opreme, stručne osposobljenosti zaposlenog osoblja, organizacione strukture, odobrenog operativnog priručnika kao i brojne druge uslove kojima se obezbjeđuje sigurno izvođenje vazdušnih operacija koje namjerava da obavlja, a koji su definisani u podzakonskim aktima.
U AOC-u se utvrđuju prava i obaveze operatora vazduhoplova i obim operacija koje može da obavlja.
Nikolić je objasnio da se proces dobijanja AOC-a sastoji od nekoliko faza, kao i da je u posljednjoj fazi uloga ACV da procjenjuje i provjerava usaglašenosti segmenata operatorove organizacije, kao što su sistem upravljanja, objekti, uređaji i infrastruktura, sistem obuka i provjera, efektivnost plana odgovora na hitne situacije i drugo.
Da je spreman novac za rad
“Završetak ove faze podrazumijeva punu simulaciju stvarnih operacija da bi se prikazala sposobnost za sigurno i nezavisno izvođenje operacija, uz punu usaglašenost sa primjenljivim regulatornim zahtjevima, uključujući preusmjeravanja sa rute i/ili slijetanje na ruti zbog vanrednih ili hitnih situacija. Na kraju dolazi finalna certifikaciona faza kada su korektivne akcije na eventualne nalaze uočene tokom ranijih faza završene, a nalazi otklonjeni. U ovoj fazi ACV izdaje AOC”, rekao je Nikolić.
Operativna licenca je certifikat kojim se pokazuje ispunjenost finansijsko-komercijalnih zahtjeva i kod novih operatora komercijalnog vazdušnog prevoza obično se procesi dobijanja AOC-a i operativne licence odvijaju istovremeno.
“Operator sa AOC-om bez operativne licence ne može obavljati komercijalni vazdušni prevoz. Operator ne može dobiti operativnu licencu ukoliko nije dobio AOC. Među uslovima za dobijanje operativne licence je to da je subjekat registrovan u Centralnom registru privrednih subjekata (CRPS) za obavljanje usluga vazdušnog prevoza ili u kombinaciji sa drugim komercijalnim uslugama vazduhoplova ili popravkom i održavanjem vazduhoplova, da ima sjedište u Crnoj Gori, posjeduje AOC, posjeduje jedan ili više vazduhoplova u svojini ili na osnovu ugovora o zakupu, da je u većinskom vlasništvu Crne Gore i/ili njenih državljana i pod njihovom efektivnom kontrolom. Uz to, treba da ima obezbijeđena finansijska sredstva za pokriće fiksnih troškova i troškova poslovanja za prva tri mjeseca od početka obavljanja komercijalnog vazdušnog prevoza, kao i da je 24 mjeseca od otpočinjanja obavljanja komercijalnog vazdušnog prevoza subjekat sposoban da ispunjava svoje stvarne i moguće obaveze koje su realno procijenjene”, istakao je Nikolić.
Uništena privreda za 30 godina vladavine bivših
Gašenje MA donijeće i to da oko 350 zaposlenih ostane bez posla, kao što je to bio slučaj godinama unazad kada se gasila crnogorska industrija, a ogroman broj zaposlenih gubio posao.
Iz konsultantske kuće Fideliti su naveli imena brojnih firmi koje su “uništene tokom 30 godina vladanja istih onih ljudi koji danas liju neiskrene krokodilske suze nad MA”, navodeći pokazatelje o dugovima avio-kompanije od oko 100 miliona eura, negativni kapital od oko 60 miliona, neplaćene poreze i doprinose za radnike koji zbog toga ne mogu u penziju, godinama primalac nezakonite državne pomoći...
Na spisku propalih preduzeća podsjeća na fabriku celuloze, fabriku kože “Polimka”, fabriku za proizvodnju guma “Guminig”, fabriku obuće “Lenka”, vojnu fabriku “Prva petoljetka”, Vunarski kombinat VUNKO, Duvanski kombinat, Gornji Ibar, “Velimir Jakić”, “Titex”, Fabriku elektroda Plužine, Fabriku “Vukman Krušćić”, Jugooceaniju, Bar bilje, Rudnik Brskovo, Željezaru, fabriku alu-čeličnih užadi, Autoprevozno, Solanu “Bajo Sekulić”, Prvoborac, Mljekaru, “Radoje Dakić”, “Marko Radović”, “19. decembar”, “Goricu”, “Imako”, Mladost Bijelo Polje, “Polimka”, “Termovent”, “Šuplju stijenu”, “Optel”, Građevinar Pljevlja, Ugostiteljstvo Pljevlja, Šumarsko preduzeće Rožaje, “Rotex” (Titex) Rožaje, Ski-centar “Bjelasica”, Impregnaciju drveta, Ski-centar “Durmitor”, “Obod”, Trgopromet Cetinje, “Košutu”, Mljekaru Podgorica, “Rivieru”, Novi prvoborac, “Lenku”, Ibarmond, “Kristal”, “Dekor”, Famod Rožaje, Izbor Bar, “Primorku” i Livnicu...
Sindikat traži sastanak: Preko noći 350 ljudi ostaje bez posla
Nezavisni sindikat kabinetskog osoblja MA juče se obratio ministrima finansija, ekonomskog razvoja i kapitalnih investicija Milojku Spajiću, Jakovu Milatoviću i Mladenu Bojaniću stavom da su šokirani što iz medija saznaju da će 350 ljudi u kompaniji ostati bez posla u kratkom roku.
Sindikat očekuje hitan sastanak sa premijerom Krivokapićem i nadležnim ministrima o tome da se dogovori plan i program za zaposlene koji su preko noći ostali bez posla.
Zaposlenima se duguju tri neto zarade, ali i staž za pet godina. Vlada nema obavezu da radnicima kompanije u stečaju povezuje radni staž, ali je to bila praksa u prethodnom periodu. Iz Vlade su saopštili da će dio radnika sadašnje avio-kompanije biti angažovan u novoj.
Sindikat tvrdi da tu firmu ne čine političke partije i loša rukovodstva, već ljudi koji dugo godina posao obavljaju profesionalno na najvišem mogućem nivou, čak i onda kad im mjesicama zarade nisu isplaćivane.
Ukazali su da prolazeći kroz teške momente nikada se bezbjednost nije dovodila u pitanje.
“U godini koronavirsa kada je država nesebično pomagala svim građanima, ipak je zaposlenima MA okrenula leđa ostavljajući ih bez posla. Zaposlene niko nije pozvao na pregovore i dogovore. I naš glas mora da se čuje”, poručili su iz Sindikata.
Nakon uvođenja stačaja, svim radnicima, kojih sada ima oko 350, prestaje radni odnos i formira se Odbor povjerilaca koji će kroz prodaju imovine pokušati da naplati makar dio svojih potraživanja.
Kritike opozicije i poziv na odgovornost
Odluka Vlade da krene u proces gašenja MA potez je koji će poreske obveznike koštati “stotine miliona eura”, smatra predsjednik PzP-a Nebojša Medojević.
Pozvao je da se pokrenu krivični postupci protiv bivših premijera, resornih ministara i upravljačkih struktura kompanije “zbog pljačke kompanije i države”.
Bivši ministar saobraćaja i potpredsjednik BS-a Osman Nurković, ocijenio je da će gašenje kompanije ostaviti dugoročne posljedice na građane i privredu. Agencija za zaštitu konkurencije (AZK) je upravo njegovom resoru tražila da obustavi isplatu državne pomoć za MA jer nije zakonita i to je urađeno kroz rješenje koje je donijeto nekoliko dana pošto je bivša vlast izgubila izbore.
Socijaldemokrate (SD) su najavile da će predložiti zakon o zaštiti strateških nacionalnih interesa u oblasti avio-saobraćaja, a kojom bi se zbaranila likvidacija MA, ocjenjujući da bi gašenjem došlo do “ogormnih negativnih posljedica”. Kažu da će time predvidjeti i da Aerodromi ostanu u većinskom državnom vlasništvu i da ne bude izdavanja.
Bivši premijer Duško Marković saopštio je da Vlada olako i neozbiljno likvidirala državnu kompaniju, crnogorski nacionalni i ekonomski brend. “Nažalost, ovo je odnos Vlade prema stotinama porodica zaposlenih, a posebno prema pilotima i tehničkom osoblju kao najvećem resursu ove industrije, koji ćemo izgubiti trajno, iako smo u njih uložili desetine miliona eura”, rekao je Marković.
AZK je saopštio da MA od 2012. godine, kada je kroz program restrukturiranja dobio 35 miliona, nije više smio dobijati državnu pomoć do 2023. godine.
Ministar Spajić naveo je da “ispade da je samo DPS volio građane Crne Gore, toliko da je zadužio i nerođenu đecu” te da je direktna šteta DPS politike “zatvorenih granica” uoči sezone nanijela turizmu i cijeloj privredi štetu od “najmanje 500 miliona eura”.
"Moglo je restrukturiranje, nije gašenje jedina opcija”
Vazduhoplovni analitičar Petar Vojinović ocijenio je da je gašenje MA loše za povezanost Crne Gore i njen turizam, a projekciju da će nova kompanija biti formirana za šest do devet mjeseci smatra preambicioznom.
On je za RTCG kazao da je pitanje hoće li druge avio-kompanije, na koje neko sada može da računa, nadomjestiti sve linije MA
Hrvatski vazduhoplovni analitičar kompanije ZAMAaero, Alen Šćuric je ocijenio da je gašenje MA najgora moguća opcija.
„Nije istina da je gašenje jedina opcija. Restrukturiranje je legalna i legitimna opicija, koju podržava EU i koja je neuporedivo bolje rješenje“, rekao je Šćuric agenciji Mina biznis.
On pita “zašto bi neko zatvarao kompaniju i na to potrošio 50 miliona, a onda za osnivanje nove još barem 70 miliona, ako sa 120 miliona može da zadrži postojeću komapaniju koja ima tržište, reputaciju, prava i ugovore, slotove i zaposlene...” Dodaje da će odluka o gašenju uticati na to da “Air Serbia” poveća broj polazaka iz Podgorice i Tivta prema Beogradu.
Iz Vlade je saopšteno da ni cent državnog novca ne smiju više da ulože u MA.
Povezani članci
Bonus video:
