Predstavnici najznačajnijih stranih banaka, prema informacijama “Vijesti”, prijete da će zatvoriti banke na šest mjeseci i prestati sa odobravanjem kredita ako Predlog zakona o odlaganju plaćanja kreditnih obaveza bude usvojen u Skupštini.
“Za banke je ovo smak svijeta. Ove mjere, ako budu usvojene, značiće pad likvidnosti bankarskog sektora za 100 miliona mjesečno dok će gubitci iznositi više desetina miliona eura. Zbog ovog jednog populističkog poteza neke strane banke mogu i da odu, a Crna Gora bi se suočila sa ogromnim odštetnim zahtjevima. Upoznat je i MMF koji će se obratiti Vladi sa prigovorom na ovako poguban predlog zbog kojeg bi bankarski sistem kolabirao. Usvajanje ovakvog predloga doveo bi i do stampeda povlačenja depozita iz banaka”, kazao je sagovornik “Vijesti” iz bankarskog sektora.
Poslanici Socijaldemokratske partije predložili su ovaj zakon Skupštini, a prilikom glasanja o dnevnom redu, prije dva dana, za njega je osim poslanika opozicije SDP, DPS, SD i manjina, glasalo i nekoliko poslanika vladajuće koalicije.
Ovaj zakon predviđa da se na šest mjeseci od 1. maja odloži plaćanje svih kreditnih obaveza bankama po osnovu glavnica, kamata, zatezne kamate, naknada i drugog, odnosno banke bi u ovom periodu ostale bez najznačajnijih prihoda.
Predlagači ovog zakona Draginja Vuksanović Stanković i Raško Konjević su u njegovom obrazloženju naveli da se njime želi pomoći građanima i privredi kako bi se smanjile posljedice ekonomske krize usljed pandemije korona virusa.
Nakon što je predlog preksinoć prošao glasanje o dnevnom redu, nastala je prava uzbuna u bankarskom sektoru.
Održavani su on-line sastanci i slata pisma Skupštini, Vladi, Centralnoj banci, ali i Međunarodnom monetarnom fondu i ambasadama država čije banke posluju u Crnoj Gori.
Iz CBCG kažu i da su na sjednici svog Savjeta 4. maja dali negativno mišljenje na ovaj predlog.
“Predloženim zakonom o odlaganju plaćanja kreditnih obaveza se ne postiže očuvanje stabilnosti finansijskog sistema, već se stvara potencijal za njegovo narušavanje. Predloženi lex specialis je ekonomski neefikasan i ne doprinosi oporavku ekonomije, jer potencijalno ugrožava bankarski sistem i sposobnost banaka da učestvuju u ekonomskom oporavku”, saopštili su iz Centralne banke “Vijestima” stav o predlogu ovog zakona koji je prije dva dana uvršten na dnevni red tekućeg zasjedanja Skupštine.
Iz ove institucije kažu i da je ovaj predlog nepotreban jer privreda i stanovništvo koji imaju potrebu za obustavom plaćanja kreditnih obaveza to pravo mogu ostvariti kroz postojeće mjere.
“Banke su sada stub oporavka realnog sektora, a naročito će to biti u narednom periodu, i zato se ne smije dozvoliti da se kriza iz realne ekonomije neselektivno prelije na finansijski sistem, i to na način da ugrozi njegovu stabilnost, što bi se desilo u slučaju apsolutnog moratorijuma koji se Predlogom zakona želi uspostaviti. Utvrđivanje moratorijuma na predloženi način, u trajanju od 180 dana, podrazumijevao bi odsustvo bilo kakvih plaćanja, što bi imalo značajne negativne reperkusije na likvidnu poziciju banaka. Naime, na osnovu podataka koje su banke dostavile Kreditnom registru Centralne banke na dan 31. 03. 2021. godine, ukupni anuiteti na mjesečnom nivou iznose oko 100 miliona eura. Navedeno znači da bi maksimalni negativan efekat na likvidnu poziciju banaka, u periodu od 180 dana, mogao da iznosi oko 600 miliona eura. Tačan negativan efekat će na direktan način zavisiti od broja podnijetih zahtjeva za uspostavljanje moratorijuma, pa bi npr. 80% uspostavljenih moratorijuma podrazumijevalo negativan efekat od oko 480 miliona eura”, navode iz Centralne banke.
Saopštili su da bi efekti tih mjera bili potpuno suprotni, odnosno da bi produbili krizu jer bi banke smanjile kreditiranje.
“U situaciji ugrožene likvidnosti, odnosno značajno smanjenih priliva po osnovu naplate kredita, za očekivati je da će banke, u cilju očuvanja likvidne pozicije, značajno ograničiti kreditnu aktivnost, čime će izostati neophodna podrška kako privredi tako i stanovništvu. Ukidanje obračuna ugovorom definisane kamate, odnosno bilo koje kamate, imalo bi izuzetno negativan uticaj na prihode banaka, dok bi indirektno ugrozio i adekvatnost kapitala i time uzrokovao dodatne posljedice na finansijsku stabilnost. Naime, na osnovu podataka koje su banke dostavile Centralnoj banci na 31.12. 2020. godine, ukupni prihod od kamate, kao najznačajnija pozicija prihoda banaka, iznosio je preko 150 miliona eura. U slučaju trajanja moratorijuma od 180 dana, tokom kojeg se ne bi obračunavala kamata, kako je to predloženo, negativan efekat po bilans uspjeha bi bio preko 75 miliona eura. To bi značilo da bi sve banke poslovale sa gubitkom, uz negativan efekat na kapital i adekvatnost kapitala”, navode iz CBCG.
Oni podsjećaju da je neto dobit bankarskog sektora na kraju 2020. godine iznosila 22 miliona eura.
“Ukoliko bi ostvarene godišnje prihode iz 2020. godine umanjili za 75 miliona eura, navedeno bi uticalo na poslovanje sa gubitkom od preko 50 miliona eura na nivou sistema i dalo negativan efekat na kapital i sopstvena sredstva banaka u istom iznosu, čime bi bila onemogućena podrška likvidnosti stanovništvu i realnom sektoru koji tek treba da se oporavlja”, smatraju iz CBCG.
Objašnjavaju da nakon godinu od početka pandemije, postoji jasna slika koji su segmenti privrede i stanovništva dugoročno pogođeni efektima korona krize, na osnovu čega je CBCG kreira postojeće moratorijume i ostale mjere koje su, kako navode, usklađene sa realnim potrebama stanovništva i privrede, pri čemu se njima ni u jednom trenutku ne ugrožava stabilnost finansijskog sistema.
“Centralna banka Crne Gore je donijela najveći broj moratorijuma u Evropi, sa najdužim trajanjem, odnosno najdužim rokovima za korišćenje moratorijuma. Do danas, Centralna banka je u okviru osam paketa mjera, uvela šest moratorijuma, od kojih je jedan bio fleksibilan, a ostali obavezujući za banke. Lista ugroženih djelatnosti obuhvaćenih mjerama Centralne banke se, kontinuirano dopunjavana i trenutno obuhvata 112 djelatnosti. Takođe, moratorijum je uveden za fizička lica korisnike kredita kojima je, kao posljedica uticaja pandemije COVID 19, prestao radni odnos ili kojima nijesu isplaćene neto zarade tri mjeseca sa trajanjem moratorijuma do 31.12.2021. godine”, naveli su iz CBCG.
Saopštili su i da su sve mjere pažljivo analizirane i da nijesu imale negativne efekte na poslovanje banaka, koje su od marta 2020. do kraja 2020. godine odobrile 789 miliona eura novih kredita, a za tri mjeseca ove godine još 238 miliona. “To ukazuje ukazuje na neometan nastavak kreditne aktivnosti kao važnog faktora za prevazilaženje krize u realnom sektoru i podršku građanima”, tvrde iz CBCG.
Kritike od Udruženja banaka i Savjeta stranih investitora
“Ovim Zakonom nanijelo bi se mnogo više štete privredi i građanima nego što bi donijelo koristi, jer bi se na ovaj način obesmislila i zaustavila kreditna aktivnost banaka koje su osnovni pokretači ekonomije države. Ovim prijedlogom Zakona urušila bi se likvidnost i stabilnost finansijskog i ekonomskog sistema jer Crna Gora ima bankocetričan finansijski sistem gdje preko 92% ukupnog sistema predstavljaju aktivnosti banaka, pa je lako sagledati posljedice”, saopšteno je iz Udruženja banaka.
Povezani članci
Oni navode da je prije ovog predloga trebalo konsultovati struku i samog regulatora - Centralnu banku, kao i najznačajnije međunarodne finansijske institucije i prakse.
“Usvajanje ovakvog Zakona izazvalo bi oštre reakcije međunarodnih finansijskih institucija i to s pravom jer se na ovaj način može ugroziti stabilnost čitavog finansijskog sistema, a time i oštetila ekonomija, što bi imalo nesagledive posljedice upravo po građane. Apelujemo još jednom da se u širokom dijalogu svih relevantnih i stručnih aktera sagledaju posljedice donošenja jednog ovakvog zakona”, naveli su iz Udruženja.
Iz Savjeta stranih investitora saopštili su da bi nametanje masovnog moratorijuma imalo dugoročno štetne posljedice, kao i da takva praksa nije poznata u međunarodnim okvirima, a naručito zbog toga što su banke već izašle u susret klijentima. Oni su pozvali da se zajedno sa bankama, regulatorom i privredom radi na pronalaženju zajedničkih rješenja.
Bonus video:
