Crnogorska ekonomija lani je izgubila 765 miliona eura što je pad u bruto domaćem proizvodu (BDP) za 15,3 odsto, pokazuje zvanična statistika Monstata.
Povezani članci
To je ubjedljivo najgori rezultat u cijeloj Evropi, prema podacima Eurostata, jer je sljedeća država na ljestvici - Španija imala pad od 10,8 odsto.
Ukupni BDP u Crnoj Gori za prošlu godinu je iznosio 4,19 milijardi eura, dok je 2019. godine bio 4,95 milijardi. Po stanovniku to iznosi 6.737 eura, što je za 1.222 eura manje nego godinu ranije.
Gledajući po djelatnostima, zbog rigoroznih mjera preduzetih zbog suzbijanja koronavirusa, najviše su “nastradale” usluge pružanja smještaja i ishrane, odnosno hotelijerstvo i ugostiteljstvo.
Tokom prošle godine se bruto dodata vrijednost tog sektora, u odnosu na 2019, smanjila za 78,6 odsto, a u strukturi kreiranja ukupnog BDP-a pala je sa 7,8 u 2019. godini na dva odsto.
Izvještaj pokazuje da su bruto dodate vrijednosti u sektorima saobraćaja i skladištenja, kao i administrativnih i pomoćnih uslužnih djelatnosti pale za oko 26 odsto, a za petinu u oblasti građevinarstva.
Najveći udio od 13 odsto u ukupnom BDP-u imala je trgovina na veliko i malo, ali je i ta grana pretrpjela pad od 12,5 odsto.
Pad veći od deset odsto imale su još umjetničke, zabavne i rekreativne djelatnosti. Rast malo veći od četiri odsto ostvaren je u stručnim, naučnim i tehničkim djelatnostima, kao i u obrazovanju, dok je nešto osjetnije povećanje od sedam odsto zabilježeno u vađenju ruda i kamenja, ali ta djelatnost i dalje ne učestvuje u većem stepenu u strukturi BDP-a.
Industrija lani bila duplo bolja od turizma
Koju katastrofu je prošle godine doživio turizam, pokazuje i to što je čak i ovakva uništena prerađivačka industrija Crne Gore lani imala duplo veću vrijednost nego turizam. Prošlogodišnja dodata vrijednost prerađivačke industrije od 172 miliona eura bila je neznatno manja nego u 2019. godini, a kod hotelijerstva i ugostiteljstva je pala sa 386 na 82 miliona eura.
Jedino dvocifreno povećanje od 10,5 odsto ostvareno je u dijelu zdravstva i socijalne zaštite, što je dobrim dijelom uslovljeno pandemijom, odnosno većim prometom farmaceutskih proizvoda. Ostale djelatnosti nisu bitnije izmijenile vrijednost BDP-a, u čijoj strukturi, nakon trgovine, najviše učestvuju državna uprava, odbrana i obavezno socijalno osiguranje, kao i poljoprivreda, šumarstvo i ribarstvo sa po 7,7 procenata.
Na izvozu usluga izgubljena milijarda
Obračun BDP-a po potrošačkoj metodi pokazuje da je izvoz usluga, gdje dominantno učešće ima potrošnja stranih turista, prošle godine iznosio 679 miliona eura, a u 2019. je ta cifra iznosila nešto preko 1,7 milijardi. Odnosno, lani je izgubljeno preko milijardu eura ovih prihoda.
Prema ovom obračunu potrošnja domaćinstava u Crnoj Gori nije značajnije smanjena, sa 3,5 na 3,4 milijarde. Potrošnja države je lani imala rast sa 881 na 946 miliona. Bruto investicije su smanjene za 200 miliona na 1,16 milijardi, a vrijednost promjene zaliha je pala sa 231 na 139 miliona.
Pad duplo veći od turističkih zemalja
Prosjek rasta BDP-a za prošlu godinu na nivou Evropske unije (EU) je minus 5,9 odsto, a najveći negativni rast su imale zemlje koje su orijentisane na turizam, pa se na začelju pored Crne Gore i Španije, nalaze mediteranske države Italija, Malta, Grčka, Hrvatska...
Ipak, iako se pomenute zemlje u velikoj mjeri oslanjaju na ljetnju turističku sezonu, od nekih je Crna Gora imala pad veći i do skoro dva puta.
Od zemalja regiona najbolje se kotira Srbija s padom od svega jedan odsto, pa Kosovo s minusom od tri odsto, dok su Slovenija, Bosna i Hercegovina i Sjeverna Makedonija zabilježile pad između 4,2 i 4,5 procenata.
Na nivou Evrope, rast u prošloj godini bilježe jedino Irska sa 5,9 odsto i Turska sa 1,8 odsto.
BDP Crne Gore u prvom tromjesečju ove godine iznosio je 865 miliona eura, dok je u istom periodu prethodne godine iznosio 917,4 miliona eura, pa je zabilježen realni pad 6,4 odsto, što je takođe najgori rezultat u Evropi. Prosjek EU za navedeni vremenski interval iznosi -1,3 odsto.
BDP u tržišnim cijenama iskazuje vrijednost svih proizvedenih dobara i usluga građana jedne zemlje, tj. zbir bruto dodatih vrijednosti po djelatnostima i poreza na proizvode umanjenih za subvencije na proizvode.
Dohodak iz inostranstva 66 miliona
Slični podaci se dobijaju kada je u pitanju bruto nacionalni dohodak (BND), koji je jednak BDP-u uvećanom za primarni dohodak koji stanovnici države primaju iz inostranstva i umanjenom za primarni dohodak koji građani države plaćaju stranim državama.
BND Crne Gore u 2020. godini iznosio je 4,25 milijarde eura i nominalno je manji u odnosu na 2019. godinu za 15,1 odsto, dok je saldo primarnog dohotka iz inostranstva za 2020. godinu bio pozitivan i iznosio je 66,6 miliona eura.
BND po stanovniku lani je bio 6.844 eura, a 2019. godine 8.048 eura.
Bonus video:
