Komisija Crnogorskog elektrodistributivnog sistema (CEDIS) analizira sporne višemilionske javne nabavke iz proteklih godina u vezi takozvanih pametnih brojila za daljinsko očitavanje potrošnje struje, kao i druge javne nabavke koje je ugovarala bivša uprava ove državne kompanije.
Kako je “Vijestima” saopšteno iz CEDIS-a, komisija treba da preda izvještaj do 7. decembra. Na pitanje da li planiraju da dokumentaciju u vezi spornih nabavki pošalju tužilaštvu, odnosno da li ima osnova za podnošenje krivičnih prijava u vezi ovih nabavki, iz kompanije su odgovorili da će “menadžment firme donijeti adekvatnu odluku i o tome blagovremeno obavijestiti javnost”. Tada bi se moglo znati i koja šteta je spornim nabavkama pričinjena ovoj državnoj kompaniji.
Kompanija “Meter&Control” iz Beograda, koja se bavi proizvodnjom pametnih brojila i koja je u protekle tri godine podnosila više žalbi na ove javne nabavke CEDIS-a, predala je u decembru prošle godine, nakon izbora nove, Ministarstvu kapitalnih investicija obimnu dokumentaciju o ovim spornim tenderima.
Uslovi sa tendera odgovarali samo jednom ponuđaču
Oni sa svojim dopisima tvrde da su ranijim tenderima tražene takve tehničke specifikacije da ih je mogao ispuniti samo konzorcijum kojeg su činili danilovgradski “Mezon” i firme iz grupacije švajcarske kompanije “Landis&Gyr”. Oni navode da je šema išla tako što bi “Mezon” od crnogorskog Zavoda za metrologiju tražio sertifikat za određeni tip brojila proizvođača “Landis&Gyr”, da bi zatim CEDIS objavio tender sa tehničkim specifikacijama prilagođenim tim tipovima brojila. Kažu da se to desilo za dvije velike nabavke 2018. kada je Zavod u aprilu sertifikovao brojilo tipa E650 a CEDIS u avgustu objavio tender sa tom specifikacijom, kao i u 2019. godini kada CEDIS 10. decembra proširuje projekat i mijenja plan nabavki, “Landis&Gyr” 24. decembra dobija sertifikat za brojilo E550, a javna nabavka sa tom specifikacijom je raspisana 31. decembra.
Iz ove kompanije navode da CEDIS 2018. nije odgovorio ni na jednu sugestiju za izmjenu tehničkih specifikacija, tako da se javio samo konzorcijum “Mezona” sa “Enerdat-S”, koja je filijala “Landis&Gyr” u Sloveniji, a drugi ponuđač je bila “MC2” iz Zagreba zastupnik “Landis&Gyr” za Hrvatsku. Ponuda “MC2” je odbijena kao nepotpuna, ali je prema tvrdnjama iz “Meter&Controla” stvorila privid da učustvuje više ponuđača.
Da će biti raspisan tenderu u decembru iz 2019. drugi ponuđači nisu ni mogli znati jer nije bio u planu javnih nabavki, dok je kako tvrde iz “Meter&Controla” konzorcijum “Mezona” već imao sve spremljeno i posjedovao tačne specifikacije tražene na tenderu. Ovo je kako navode dalo mogućnost konzorcijumu “Mezona” da može da ponudi cijenu veću za 20 do 25 odsto od tržišnih.
Brojila ugrađivana za 700 eura, iako je cijena oko 50
Druga otežavajuća okolnost za učešće drugih ponuđača, kako navode iz “Meter&Controla” bila je ta što je tenderima traženo da ponuđač ponudi nabavku i ugradnju opreme, odnosno strani proizvođači morali su u Crnoj Gori imati partnera koji ima iskustvo u postavljanju brojila, a najviše bodovao mogao je da ima samo “Mezon”.
Oni navode primjer da je cijena samog brojila bila 283,4 eura, dok je njihova ugradnja naplaćivana 663 i 713 eura, iako prema standardnim cijenema na istim poslovima u regionu ona ne prelazi 50 eura, odnosno da je državni CEDIS tada imao višemilionske troškova koje nije trebao imati.
Milionski profit Mezona, ne odgovaraju na pitanja
Da je “Mezon” u ovom slučaju bio privilegovan sa mogućnošću ostvarivanja visokog profita, jer na tenderima nije mogao da ima, konkurenciju iz beogradske firme potvrđuju podacima da je ova kompanije u 2018. godini od ukupnog poslovnog prihoda od 10,3 miliona eura ostvarila neto profit od 4,3 miliona eura, a u 2019. godini od 16 miliona eura prihoda 6,4 miliona je bio neto profit. U 2020. godini od 14 miliona eura ukupnog prihoda tri miliona je bila čista dobit.
Iz kompanije “Mezon” nisu odgovarali na pitanja “Vijesti” o ovom poslu i optužbama konkurencije.
Iz “Meter&Controla” navode da su se više puta žalili na sporne tendere i da je Komisija čak i odlučivala u njihovu korist, ali da je to bilo čisto formalno i da nije uticalo na promjene tenderskih uslova niti prekid ugovaranja posla.
Ministarstvo kapitalnih investicija je, nakon što je u aprilu ove godine izabrano novo rukovodstvo EPCG i CEDIS-a, svu dokumentaciju o spornim nabavkama bivše uprave predala novoj upravi.
Profit CEDIS-a bi išao u državnu kasu
Iz CEDIS-a su “Vijestima kazali da su oni 7. juna formirali Komisiju za tendere čiji je zadatak da analizira sve sporne tendere iz prethodnog perioda. Rad Komisije je ograničen na šest mjeseci, odnosno do 7. decembra.
”Komisija će na kraju podnijeti izvještaj o tome šta je uradila. Nakon odrađene analize, ako se utvrde eventualne nepravilnosti, za koje postoje opravdane sumnje, rukovodstvo CEDIS-a donijeće odluku o daljem djelovanju povodom ovog slučaja”, naveli su iz ove kompanije.
CEDIS se nalazi u stopostotnom vlasništvu državne Elektroprivrede, a njegov neto prihod pripada na kraju EPCG, koja višak dobiti uplaćuje u državni budžet. To znači da je uvećanje troškova na spornim tenderima značilo i manje novca za državnu kasu.
Nova uprava CEDIS-a promijenila uslove da bi sada bilo više ponuđača
Iz CEDIS-a navode da je projekat ugradnje pametnih brojila počeo još u vrijeme kada je ova firma kao sektor Distribucije bila u sastavu EPCG, i to u periodu kada je italijanski A2A bio akcionar.
”Tada je počela ugradnja pametnih brojila proizvođača ENEL - Italija, koja su i danas zastupljena preko 80 odsto u sistemu CEDIS-a. Nova uprava je raspisala tender za nabavku brojila, koji je u toku i koji bi trebalo da obezbijedi većem broju proizvođača mogućnost da učestvuju na njemu. Sa aktuelnim tenderom je upoznato i Ministarstvo kapitalnih investicija, tj. Odsjek za borbu protiv korupcije”, saopšteno je iz CEDIS-a.
Oni navode da su promjenom uslova na tenderu povećali konkurenciju odnosno interesovanje ponuđača, odnosno uradili su suprotno od onoga što je rađeno na prethodnim tenderima.
”Takođe smo odvojili u posebnu partiju izvođenje radova (ugradnju uređaja) da ne bismo diskriminisali proizvođače koji se ne bave ugradnjom uređaja. Nova uprava, takođe, razmišlja da u što skorijoj budućnosti CEDIS preuzme i izvođenje radova na ugradnji uređaja”, naveli su iz ove kompanije.
Na pitanje da li postoji procjena koliko je CEDIS izgubio na ovim ranijim nabavkama zbog toga što nije postojala kvalitetna konkurencije i zbog toga što su cijene ugradnje uređaja bile i tri puta veće od cijene uređaja, iz kompanije su odgovorili: “I na ovo pitanje konkretan odgovor ćemo imati nakon što Komisija podnese izvještaj o tome”.
Bonus video:
