Na Željeznici se posljednjih deset godina izdaju uvjerenja o položenim stručnim ispitima a da ti zaposleni nisu obavili rad pod nadzorom. Na osnovu toga dolazi do grešaka u tumačenju i primjeni propisa, navedeno je u jednom od izvještaja Komisije za ispitivanje poslovanja u željezničkim preduzećima, tokom njenog šestomjesečnog mandata prošle godine.
Komisija je prošle godine formirana na predlog tadašnjeg ministra kapitalnih investicija Mladena Bojanića, dok sadašnji ministar Ervin Ibrahimović treba da odluči da li će komisiji produžiti mandat. Komisija je utvrdila brojne nepravilnosti u periodu od 2016. do 2021. godine, koje su ugrožavale bezbjednost i poslovanje četiri željezničke kompanije, od kojih je najznačajniji dio ispravljen, ali je Komisija otkrila sumnje u mnoge druge nepravilnosti koje nije stigla da u potpunosti istraži.
Posebno se ističe problematika polaganja stručnih ispita kod radnika u željezničkim kompanijama, jer je u nekim vanrednim događajima utvrđeno da su zaposleni kršili pravila i procedure, i tim ugrožavali bezbjednost saobraćaja, a da su samo par mjeseci ranije položili stručne ispite o tim procedurama.
Kako je navedeno ŽPCG godinama nije postupala po pravilniku za polaganje stručnih ispita, a formiraju se i neadekvatne komisije.
”Kandidati su polagali vanredni periodični ispit, istog dana su polagali teorijski i praktični dio, što nije po pravilu već se nakon obavljenog teorijskog dijela kandidat upućuje na vožnju pod nazorom nakon čega se polaže praktični dio ispita”, navedeno je u jednom od izvještaja.
Jedan od incidenata kada je došlo do masovnog krešenja procedura desio se 23. aprila prošle godine. Zbog prekida napajanja strujom elektroenergetski dispečer je zabranio kretanja elektrovozova na dijelu pruge od Bratonožića ka Podgorici. Međutim, putnički voz je i pored zabrane otpremljen iz ukrsnice Bratonožići i mašinovođe su ga “na ler” dovezle do Bioča. Komisija je naknadno utvrdila odgovornost zbog krešenja procedura i pravila o bezbjednosti kod svih 11 zaposlenih koji su učestvovali u ovom slučaju, od otpravnika vozova, mašinovođa do direktora Sektora za upravljanje i reagulisanje saobraćaja Denisa Lukača, na čiju usmenu naredbu je voz nakon incidenta krenuo sa Bioča prije dolaska komisije. Nepravilnosti su utvrđene čak i kod članova komisije za isljeđivanje koji su ispitivali taj incident.
Jedan od primjera je otkrivanje prekida optičkog kabla 4. jula 2021. na pruzi Nikšić - Podgorica.
”Na toj pruzi pruzi već nekoliko mjeseci ne rade komunikacione veze. Na tom dijelu je saobraćao voz 7101. Po zakonskom osnovu u slučaju prekida optičkog kabla i prekida komunikacija je potrebno zatvoriti prugu”, navedeno je u izvještaju.
Dakle iako je prugu trebalo zatvoriti dok se ne popravi kvar na komunikacijama, vozovi su i dalje prolazili.
U jednom od izvještaja iz Inspekcije za željeznicu je ukazano na probleme na pruzi kao što su “ukidanje dopuštenja, ukidanje odjava, da je 70 odsto pružnih telefona neispravno, nedostatak ulaznih signala,...”, da da posebno treba analizirati signalno-sigurnosnu tehniku i telekomunikacionu tehniku.
Konstatuju se i nezakonitosti u prijemu radnika, promjeni sistematizacije i prilagođavanja uslova određenim kandidatima.
Naveden je primjer izbora šefa unutrašnje kontrole u Željezničkom prevozu Bogdana Cebalovića, tako što su sistematizacijom uslovi za to radno mjesto od minimum pet godina radnog iskustva smanjeni na tri godine. Komisija je predložila da se dodatno pooštre uslovi za sva radna mjesta koja su vezana za bezbjednost saobraćaja i provjeru sticanja stručnih kvalifikacija.
Jedan od interesantnih otkrivenih propusta desio se 2. februara 2021. godine kada su praktični dio ispita za upravljanje serijom vučnog voza polagale mašinovođe Aleksandar Rakonjac i Nikola Perović. Uvjerenja nisu njima ispostavljena već mašinovođama Ivu Vučiniću i Savu Kažiću koji tog dana nisu ni polagali praktični dio ispita. Greška je utvrđena tek mjesec kasnije, kada je predsjednik ispitne komisije stavio van snage uvjerenje o položenom ispitu, iako je prema mišljenju komisije trebalo da bude poništeno.
Zahvaljujući istragama Komisije i radu novih uprava, stanje u željezničkim kompanijama i njihovo poslovanje se značajno poboljšalo u drugoj polovini prošle godine i tokom ove godine.
Bilo i loše izvedenih radova
Jedan od vanrednih događaja, kako se nazivaju nesreće ili incidenti na pruzi, desio se 26. aprila prošle godine na mostu između Sutomora i Bara.
”Rađen je most pa je u tom periodu pruga bila zatvorena. Radovi na mostu nisu odrađeni stručno pa je došlo do iskakanja lokomotive sa pruge. Mišljenje inspektora jeste da je uzrok u kvačenju elektro i dizel lokomotive”, navedeno je u izvještaju komisije.
Komisija je u završnom izvještaju predložila da se, u nastavku njenog rada u drugom mandatu ili na neki drugi način, provjere moguće zloupotrebe prilikom remonta Nikšić - Podgorica.
Izvještaje krili od nadležnih
Komisija navodi da je bilo vanrednih događaja na pruzi sa kojima nadležni, Ministarstvo i inspekcija, nisu upoznati, što onemogućava njihovu istragu i sprečavanje sličnih događaja.
”Prema riječima glavnog željezničkog inspektora u Crnoj Gori, odomaćena je, nažalost, praksa da se prijave vanrednih događaja gomilaju u kancelariji šefa stanice umjesto da se u skladu sa propisanom obavezom dostave nadležnim državnim organima”, navedno je u izvještaju.
Bilo pritisaka da se zapošljavaju nestručni i da napreduju
Kao primjeri nezakonitog zapošljavanja navode se dva slučaja angažovanja Jasmina Hodžića i Denisa Lukača, za koje Komisija navodi da su završili Fakultet za menadžment u saobraćaju iz Donjih Luga kod Berana.
Da se svega sedam od 44 položena ispita mogu dovesti u vezu sa željezničkim saobraćajem, odnosno da postoji razlika u položenim ispitima od preko 90 odsto u odnosu na saobraćajni fakultet željezničkog smjera.
Direktorica Sektora za pravne i opšte poslove je, nakon konkursa za prijem zaposlenih iz 2013. godine, uz njihova imena napisala neodgovarajuća kvalifikacija.
”Kako je, uprkos pritiscima i insistiranjima, da briše navedene napomene za Hodžića i Lukača, službenik za prijem i obradu kadrova odbio to da uradi, vrši se falsifikovanje navedenog dokumenta na taj način što se briše navedena napomena,... Na osnovu izmjene liste izvršni direktor Milan Čolaković donosi odluku o izboru kandidata Hodžića i Lukača sa kojima zaključuje ugovor o radu”, navodi Komisija.
Za obojicu se u obimnom opisu navodi da su po dva puta obavljali pripravnički staž mimo zakona, da nisu imali ljekarsko uvjerenje, da nisu ispunjavali uslove za polaganje stručnog ispita, da su ih ipak polagali i to pred članovima koji nisu ispunjavali uslove da budu u komisiji,...
Zbog svega toga Komisija je zatražila da se za Hodžića i Lukača poništi uvjerenje o položenim stručnim ispitima, kao i da postoje razlozi za preispitivanje zakonitosti zasnivanja radnog odnosa u Željezničkoj infrastrukturi. Lukač je prethodno napredovao do direktora Sektora za upravljanje i reagulisanje saobraćaja, a sada je kandidat za direktora Uprave za željeznice.
Bonus video:
