Bivši predsjednik Odbora direktora Plantaža i kreator neoliberalnog koncepta razvoja crnogorske ekonomije Veselin Vukotić, koji je nedavno uhapšen po nalogu Specijalnog državnog tužilaštva, godišnje je prijavljivao prosječno oko 100 hiljada eura po osnovu zarada i naknada u državnim i privatnim preduzećima i institucijama.
Tako je u 2020. godini prijavio zaradu od oko 143 hiljade eura, ne računajući naknadu predsjednika Odbora direktora Plantaža, koju nije prikazao. Od Crnogorske akademije nauka i umjetnosti (CANU) mjesečno je primao 1.045 eura, odnosno za tu godinu oko 12,5 hiljada eura.
Do tih podataka Centar za istraživačko novinarstvo (CIN-CG) došao je analizirajući Vukotićeve imovinske kartone za period od 2014. do 2020. godine, kada je bio na čelu Plantaža. Vukotićev prihod samo iz 2020. godine je 17 puta veći od prosječne godišnje plate u Crnoj Gori, a 26 puta u odnosu na minimalnu, koja je prošle godine povećana na 450 eura mjesečno.
Naknada iz Instituta za strateške studije (ISSP), čiji je osnivač, iznosila je 14.000 eura 2020. godine, a osnovna plata na Univerzitetu Donja Gorica (UDG) 1.837 eura mjesečno, odnosno 22.044 eura za godinu. Zarada za dopunski rad i ugovor o djelu na fakultetima u okviru UDG, čiji je Vukotić suosnivač, iznosila je 2020. ukupno 94,4 hiljade eura.
Iako su ISSP i UDG privatne institucije, finansirane su dobrim dijelom iz državnog budžeta. ISSP je od države dobijao vrijedne projekte, dok je UDG ubrzo nakon osnivanja počeo da dobija novac iz budžeta.
U 2019. godini Vukotić je prijavio prihod od 102 hiljade eura, od čega je od Plantaža mjesečno dobijao po 749,67 eura, odnosno 8.996 eura za godinu.
Vukotićev zvanični prihod u 2018. godini iznosio je 97,5 hiljada eura, od čega iz Plantaža 8,4 hiljade eura. U 2017. Vukotić je od zarada i naknada imao 91 hiljadu eura (iz Plantaža 7,2 hiljade), u 2016. 127,5 hiljada (Plantaže 6.132), a u 2015. oko 81 hiljadu (Plantaže 6.115 eura).
U 2014. godini je prijavio prihod od ukupno 52,8 hiljada, od čega iz Plantaža šest hiljada eura.
Vukotić je za predsjednika Borda državne kompanije imenovan prvi put 30. juna 2014, a reizabran je 30. decembra 2016. godine i na toj funkciji je ostao do septembra 2020, dakle smijenjen je nakon što je DPS izgubio vlast na parlamentarnim izborima.
Vukotić je, međutim, član Borda direktora Plantaža još od 2006. godine iako se zalagao za privatizaciju državne imovine i bio potpredsjednik Savjeta za privatizaciju od njegovog formiranja 1998. godine. Prije toga je bio član komunističke Vlade Crne Gore (premijer Vuko Vukadinović) i član Savezne vlade SFRJ (premijer Ante Marković).
Profesor na američkom Univerzitetu Notr Dam Filip Mirovski za CIN-CG kaže da su se mnogi zagovornici neoliberalne politike obogatili na njenoj promociji.
”Oduzimanje njihovih nezakonito stečenih dobitaka je početak političkog odgovora”, rekao je Mirovski.
Dušan Pajović iz Pokreta za demokratiju u Evropi 2025 (DiEM25), čiji je jedan od osnivača bivši grčki ministar finansija Janis Varufakis, za CIN-CG kaže da je to što je glavni zagovornik privatizacije sjedio u Bordu direktora državne kompanije, jedan od višebrojnih paradoksa koje kapitalizam i oligarsi nose sa sobom.
”Državne firme, subvencije, nadoknade socijalne pomoći, razni grantovi i slično se gledaju sa gađenjem jedino ako upravo oni koji zagovaraju kapitalizam za druge, ne profitiraju od toga”, ocijenio je Pajović.
Kaže da je neoliberalizam generalno poguban za sve, osim za jedan odsto najbogatijih ljudi, a u Crnoj Gori je prisutna tranzicija između poluuspješnog realsocijalizma u “predatorski, imperijalni i divlji kapitalizam”.
Pajović smatra da sve oligarhe treba pravno istražiti, pogotovo one koji su se obogatili za vrijeme najveće bijede na Balkanu.
”Ali u svakom slučaju bih se suzdržao detalja do donošenja presude, te pozvao partije da ne pripisuju hapšenja sebi i ne prave pritisak na tužilaštvo s bilo koje strane, s obzirom na to da sve karike pravosudnog sistema moraju biti nezavisne”, poručio je Pajović.
Direktor Istraživačkog centra MANS-a, Dejan Milovac za CIN-CG kaže da Veselin Vukotić predstavlja odličan primjer kako nekažnjivost i potpuni nedostatak odgovornosti za donijete odluke može da ima nesagledive posljedice po državna preduzeća.
”Sada više nije nikakva tajna da je model privatizacije za koju se zalagao profesor Vukotić realizovan u formi takozvane prvobitne akumulacije kapitala, koja je omogućila da se na račun državnog budžeta i interesa radnika kreira ‘nova preduzetnička elita’”, rekao je Milovac.
U tom procesu je, kako je dodao, stigmatizovano državno vlasništvo kao pogrešan način upravljanja državnim resursima, a privatizacija koja je trebalo da bude zamajac za novi ekonomski rast, završena je pustošenjem brojnih crnogorskih preduzeća.
”Korist je ostvarila samo šačica ‘pobjednika crnogorske tranzicije’ koje je kasnije tadašnji premijer, a današnji predsjednik države, Milo Đukanović, označavao sa ‘oni koji su se snašli’”, podsjetio je Milovac.
Vukotić i još pet bivših članova Odbora direktora Plantaža uhapšeni su u junu zbog sumnje u malverzacije u poslu sa fabrikom briketa u kojem je državna kompanija navodno oštećena za više miliona eura. Pored Vukotića, uhapšeni su i Božo Mihailović, Duško Perović, Đorđije Rajković i Sead Šahman i zadržani u pritvoru. Bivša direktorica marketinga Anica Hajduković nakon saslušanja je puštena da se brani sa slobode. Ove sedmice su i Šahman i Rajković pušteni da se brane sa slobode.
Iz SDT-a su saopštili da ih sumnjiče da su donijeli odluku o zaključenju štetnog ugovora o vansudskom poravnanju između državne kompanije i privatne firme OMP Engineering.
U postupku poravnanja, od marta do aprila 2020. godine, a nakon neuspjelog posla s fabrikom briketa, državna kompanija obavezala se da firmi, koju su 2009. godine osnovali Oleg Obradović, Miodrag Ivanović i Predrag Bošković (poslanik DPS-a), koji je kasnije izašao iz posla, plati 350.000 eura i prenese im u vlasništvo 37.000 kvadrata zamljišta u Donjim Kokotima.
Zbog toga je krajem avgusta uhapšena i nekadašnja dugogodišnja izvršna direktorica Plantaža Verica Maraš.
U krivičnoj prijavi nove uprave Plantaža iz februara ove godine, navodi se da je Maraš u kriminalnoj grupi koju je formirao Vukotić, prihvatila da po njegovom nalogu na sjednicama Odbora direktora zastupa stav da je poravnanje sa OMP-om dobra odluka za kompaniju i da daje nepotpune podatke kako bi stvorila lažnu sliku da je ulaganje OMP-a značajno veće nego Plantaža.
Ona je, kako se navodi, dala Odboru direktora informaciju iz 2014. godine da su Plantaže uložile oko 450.000 eura, a OMP 1.122.000 eura, iako je kao izvršna direktorica znala da su od tada ukupna ulaganja Plantaža značajno veća i da premašuju iznos ulaganja OMP-a.
Posao sa fabrikom briketa samo je jedan od problema sa kojim se Plantaže suočavaju. To nekad uspješno državno preduzeće, godinama je u finansijskim problemima koji su prikrivani uvećavanjem vrijednosti zaliha, a na šta je upozoravala bivša finansijska direktorica Valerija Saveljić.
Tako je nakon formalno pozitivnih rezultata u pretodnim godinama, u 2020. godini iskazan gubitak od čak 18,8 miliona eura, a u prošloj godini od 20 miliona eura.
Radnicima su smanjene plate, a njihova isplata kasni jer je kompanija zadužena.
Supruga ima četiri stana, a ćerke tri
Prema podacima Uprave za katastar i državnu imovinu, Vukotić nema stanova registrovanih na svoje ime. Ima, međutim, oko 5.787 kvadrata zemljišta u Danilovgradu, mjestu Podanje, u katastarskoj opštini Novo selo koje je stekao kupovinom. Na tom području, cijene kvadrata zemljišta kreću se od deset do 40 eura.
Vukotićeva supruga Ljiljana ima nekretnine u Podgorici, Danilovgradu, Herceg Novom i na Svetom Stefanu.
Ima dva stana u Podgorici, jedan od 101 kvadrat i drugi od 146 kvadrata, stečena kupovinom.
Veći stan nalazi se u zgradi koju je gradila firma Čelebić, u vlasništvu Tomislava Čelebića - poslovnog partnera Veselina Vukotića i Mila Đukanovića.
U toj zgradi, poznatijoj kao Vila Čelebić u kojoj žive visoki državni funkcioneri, kvadrat košta oko 3.000 eura, što znači da stan Vukotića vrijedi skoro pola miliona eura.
Drugi stan nalazi se u zgradi Normal kompani i kupljen je na kredit 2010. godine od ukupno 85 hiljada eura na rok od 180 mjeseci. Taj stan sada vrijedi oko 200 hiljada jer, prema podacima agencija za nekretnine, kvadrat u ovom popularnom dijelu grada “preko Morače” prelazi 2.000 eura.
Prema podacima iz katastra, Ljiljana Vukotić na Svetom Stefanu ima stan od 63 kvadrata i garažu od 13 kvadrata, koje je stekla kupovinom. Cijena kvadrata stana na Svetom Stefanu prelazi 5.000 eura, tako da bi ovaj stan mogao biti vrijedan oko 300 hiljada eura. Na Cetinju je Ljiljana Vukotić kupila stan od 34 kvadrata.
I ona posjeduje parcele od nekoliko hiljada kvadrata u Opštini Danilovgrad (Podanje), od čega je dio naslijedila, a ostalo kupila.
U Herceg Novom, na Luštici, posjeduje voćnjak od 4.651 kvadrata. Na istom mjestu posjeduje i zajedničku parcelu od 1.080 m2 sa Olivijom Ivanović, suprugom Petra Ivanovića, savjetnika predsjednika države i Vukotićevog saradnika. Na Luštici cijena kvadrata zemljišta iznosi nekoliko stotina eura, tako da bi parcele Ljiljane Vukotić mogle biti vrijedne najmanje milion eura.
Ivanović je dugogodišnji poslovni partner Veselina Vukotića. Oni su skupa osnovali ISSP, a Ivanović je takođe profesor na UDG. Oni su počeli svoje partnerstvo još dok su predavali na Ekonomskom fakultetu Univerziteta Crne Gore.
I Vukotićeve ćerke Marija, Milica i Milena imaju stanove u Podgorici (47, 62 i 79 kvadrata) i to u zgradama gdje njihova majka ima stanove ili u blizini.
Marija Vukotić ima stan od 47 kvadrata u Vili Čelebić, vrijedan oko 150 hiljada eura. Milica ima stan u zgradi Normal kompani od 62 kvadrata, čija je vrijednost oko 120 hiljada eura, dok Milena ima stan u blizini, u zgradi Cijevna komerca. Njen stan je od 79 kvadrata i vrijedi oko 150 hiljada eura.
Učešće u vrijednim berzanskim transakcijama
Ljiljana Vukotić je tokom 2020. godine imala mjesečnu penziju od 420 eura, odnosno ukupno 5.040 eura za godinu.
U preduzeću Megatrend co, koji je, prema medijskim izvještajima, bio u neformalnom vlasništvu njenog supruga, je za autorski honorar 2020. dobila ukupno 10.120 eura.
Ljiljana Vukotić je bila 2004. izvršni direktorica te firme, čiji je osnivač, prema zvaničnim podacima, Maja Boljević.
Menadžment te firme su godinama uglavnom činili Vukotićevi nekadašnji studenti sa Ekonomskog fakulteta, prethodno angažovani u Centru za preduzetništvo ili ISSP.
Megatrend je imao vlasnički udio u Monte adria broker-dileru, prvoj brokerskoj kući registrovanoj u Crnoj Gori i posredniku u najznačajnijim berzanskim transakcijama, kao što su kupoprodaja akcija Telekoma i posebno Elektroprivrede. Italijanska kompanija A2A kupila je 2009. godine oko 12 miliona akcija manjinskih akcionara EPCG po cijeni od 8,4 eura za dionicu, odnosno za ukupno oko 100,98 miliona eura. Od toga je Monte adria broker-dileru pripalo 505 hiljada eura, po osnovu provizije od pola procenta. Tada je akcije prodalo oko sedam hiljada akcionara.
Zbog toga su manjinski akcionari podnijeli tužbu 2013. godine protiv Komisije za hartije od vrijednosti (KHOV), Centralne depozitarne agencije, države i Savjeta za privatizaciju tražeći da im se vrati novac isplaćen brokeru Monte adria broker-dileru, ali im je tužba odbijena.
Ekonomska kriza je od 2009. ugasila brojne brokerske kuće, pa je i Monte adria likvidirana 2014. godine, a prema posljednjim podacima Centralnog klirinškog depozitarnog društva (nekadašnja Centralna depozitarna agencija), vlasnici su bili fond Trend sa 49 odsto udjela, Merkator CO sa 37,7 odsto i Megatrend sa 13,14 odsto.
Prva banka Crne Gore, Aca Đukanovića, brata Mila Đukanovića, bila je vlasnik 49 odsto akcija Monte adria broker-dilera od aprila 2009. do novembra 2010. Banka je akcije brokerske kuće uzela zbog nevraćenih kredita.
Prema podacima Centralnog registra privrednih subjekata (CRPS), izvršni direktor Monte adria brokera, osnovanog 2002. godine, bio je Slovenac Damjan Hosta, a član Borda do 2010. je bio Petar Ivanović. Član Borda je 2010. godine bila i Vukotićeva ćerka Milica.
Vukotić je jedan od kreatora masovne vaučerske privatizacije, u kojoj su kajmak pokupili privatizacioni fondovi i brokerske kuće. Iako je glavna ideja masovne vaučerske privatizacije bila da se građanima kroz vaučere podijeli državna imovina, fondovi su uzeli oko 40 odsto ukupnog broja vaučera odnosno oko 500 miliona eura vrijednog kapitala.
Mercedesi, fakulteti i akcije u 17 preduzeća
Od ostale imovine, Vukotić ima mercedes S550 iz 2006. godine, a njegova supruga mercedes A klase iz 2013. i mercedes B180 iz 2013.
Prijavio je i akcije u 17 preduzeća koje trenutno na berzi vrijede oko 50 hiljada eura. Vukotić ima akcije u Plantažama (78.047), Barskoj plovidbi (2.988), Crnogorskom elektroprenosnom sistemu (13.546), Telekomu (3.087), Ulcinjskoj rivijeri (560), Atlas mont fondu (13.000), UTIP-u Crna Gora (2.400), Eurofondu (225.034), Trendu (57.700), HLT-u (36.647), Izboru Bar (10.000), Otrantu (125), Montecargu (52). Telekom redovno dijeli dividendu akcionarima, a i Plantaže dok su formalno bilježile dobit. Međutim, Vukotić dividendu od akcija nije prijavljivao.
Suosnivač je preduzeća Univerzitats (25 odsto) u okviru kojeg posluje UDG, kao i 11 fakulteta unutar UDG-a. Vlasnički udio Vukotića u Fakultetu za međunarodnu ekonomiju, finansije i biznis je 33,5 odsto, Fakultetu za informacione sisteme i tehnologije 34,5 odsto, Fakultetu pravnih nauka 12,5, Politehnici 37,5, Fakultetu za prehrambenu tehnologiju, bezbjednost hrane i ekologiju 37,5, Fakultetu umjetnosti 12,5, Sportskom menadžmentu 35, Fakultetu za kulturu i turizam 37,5, Filološkom fakultetu 12,5 i Fakultetu primijenjene nauke 37,5 odsto.
Vukotić je UDG osnovao 2008. godine sa aktuelnim predsjednikom države i liderom Demokratske partije socijalista (DPS) Milom Đukanovićem, biznismenom Tomislavom Čelebićem i bivšim dekanom državnog Pravnog fakulteta Draganom Vukčevićem.
Na preduzeće Univerzitats upisana je poslovna zgrada, garaža i zemljište od 16.438 kvadrata (3873/2) u Donjoj Gorici. Tržišnu vrijednost ovog kompleksa teško je izračunati, ali sigurno je Vukotićev dio i ovdje milionski.
Privatni Univerzitet na grbači države
Licencu Vukotićevom i Đukanovićevom Univerzitetu, samo mjesec pošto je izabran za ministra prosvjete, dao je Slavoljub Stijepović, akter afere Koverta i aktuelni savjetnik predsjednika države.
Stijepović je izdao licencu Univerzitetu Donja Gorica dvije godine nakon što je osnovan, a zatim je izmijenjen i Zakon o visokom obrazovanju pa je od tada predviđeno da Vlada ubuduće utvrđuje broj studenata i visinu sredstava za finansiranje na “studijskim programima od javnog interesa na privatnim univerzitetima”.
Tako je država na štetu državnog Univerziteta pomagala privatni, iako je Vukotić deklarativno bio protiv državnog intervencionizma. Iz Ministarstva prosvjete nijesu odgovorili na pitanje CIN-CG koliko je UDG dobio novca iz budžeta.
Na UDG radi više bivših ministara, kao i nekadašnji premijer Igor Lukšić. Osim Petra Ivanovića, predavači na UDG-u su i bivši ministar finansija Milorad Katnić, bivši ministar ekonomije Vladimir Kavarić, zatim direktor KHOV Zoran Đikanović, savjetnik predsjednika države Boris Bastijančić…
Dejan Milovac navodi da je nakon što je Vukotić ušao u posao sa Đukanovićem lično i kada je sa drugim pobjednicima tranzicije osnovana firma Univerzitats, odnosno UDG, dodatno je učvršćena zaštita Vukotića od bilo kakve odgovornosti za pogrešno sprovedene privatizacije.
Vukotić je 1998. godine osnovao Institut za strateške studije i prognoze, koji je, i pored državnog Monstata, izrađivao statističke pokazatelje i brojna Vladina dokumenta, kao što su Strategije razvoja i redukcije siromaštva, Strategija za izbjegla i raseljena lica... Izrada strategija košta nekoliko desetina hiljada eura.
Sa osnivačem i potpredsjednikom Montenegro biznis alijanse (MBA), bivšim direktorom vladine Agencije za promociju stranih investicija, nekadašnjim ministrom poljoprivrede, sada poslanikom i savjetnikom predsjednika države, Petrom Ivanovićem, osnovao je i konsalting kompaniju Centar za preduzetništvo 1999. godine. Kako se može vidjeti na sajtu kompanije, klijenti su im brojne državne institucije - Agencija za nadzor osiguranja, Agencija Crne Gore za promociju stranih investicija, Investiciono razvojni fond Crne Gore, Komisija za hartije od vrijednosti, ministarstva kulture, ekonomije, finansija, zdravlja, održivog razvoja i turizma, poljoprivrede i ruralnog razvoja, Monstat…
Vukotiću Spuž nije nepoznat
Vukotiću ovo nije prvi put da se nađe u zatvoru u Spužu. Tamo je bio i u proljeće 1993. godine, kada je sa aktuelnim direktorom KHOV Zoranom Đikanovićem osumnjičen za finansijsku prevaru preko privatnog preduzeća Ant komerc u kome je Đikanović bio direktor, a Vukotić glavni savjetnik.
U AB revoluciji, koja je sprovođena pod palicom Slobodana Miloševića i Srbije, u januaru 1989. Vukotić i Đukanović su bili saborci. Đukanović je postao generalni sekretar Saveza komunista Crne Gore (SKCG) a Vukotić, nekada predsjednik organizacije SKCG na Univerzitetu Veljko Vlahović, je bio glavni autor programa Nova razvojna filozofija “mladih, lijepih i pametnih”, odnosno novog rukovodstva Crne Gore na čelu sa Đukanovićem i Momirom Bulatovićem.
U tadašnjem Titogradu je od 25. do 27. aprila 1989. godine održan X vanredni kongres SKCG, a uvodni referat je imao Vukotić, koordinator Predsjedništva Centralnog komiteta Saveza komunista (CKSK) Crne Gore.
”Sve što se dešavalo od oktobra do danas pokazuje da narod nije bio izmanipulisan ni spolja ni iznutra, da na njegovom čelu nijesu bili četnički sinovi već najprogresivniji izdanci mlade generacije. Ovi događaji nijesu posrbljavanje i nacionalna rasprodaja Crne Gore, nego odluka i volja da se vrati dostojanstvo crnogorskoj naciji i svima koji bratski i u slozi žive u Crnoj Gori”, rekao je tada Vukotić.
SKCG je predložio Vukotića krajem 1989. za ministra za svojinsku transformaciju u saveznoj Vladi reformiste Ante Markovića.
Đukanović je u toj fazi bio pobornik očuvanja društvene imovine, a Marković se zalagalo za postepenu privatizaciju. Vukotić se priklonio Markoviću, odstupio od Nove razvojne filozofije (u kojoj se ne pominje privatizacija) i uslijedila je afera sa Ant komercom.
Prema nekim tumačenjima, Vukotić je završio u zatvoru 1993. zbog osvete DPS-a “zapadno orijentisanom profesoru Ekonomskog fakulteta koji im je okrenuo leđa”, nakon raspada SFRJ i pada Vlade Ante Markovića.
Ali, nakon izlaska iz zatvora Vukotić postaje glavni Đukanovićev ekonomski strateg, promoter neoliberalizma u Crnoj Gori, a kasnije i ideje “mikrodržave” kojom upravlja mala grupa, kako je govorio, “tržišno dokazanih”.
Zoran Đikanović 2000. godine postaje direktor KHOV, a na toj poziciji je i danas.
Vukotiću je suđeno i u slučaju privatizacije Jugopetrola, kada je po prijavi NVO Grupa za promjene, osumnjičen da je sa tadašnjim direktorom Agencije za prestrukturiranje privrede i strana ulaganja Brankom Vujovićem, mimo zakonske procedure višemilionski konsultantski posao dodijelio advokatskoj firmi Marka Harisona. Harisonu je na ime provizije za savjetodavne usluge isplaćeno oko tri miliona eura.
U aprilu 2007. godine oslobođeni su optužbe, uz obrazloženje da nezakonitu odluku nijesu donijeli sami.
”Svi članovi koji su prisustvovali 33. sjednici Savjeta za privatizaciju učestvovali su u donošenju odluke”, piše u izrečenoj presudi Krivičnog vijeća tadašnje sutkinje Osnovnog suda Maje Zeković.
Viši sud je u martu 2008. potvrdio ovu presudu.
Nakon toga je Vukotić postao poslovni partner Đukanovića na UDG, dok je Vujović izabran za ministra ekonomije.
Harison se kasnije pojavio u Panama papirima gdje je registrovao 13 kompanija koje se povezuju sa Crnom Gorom.
Neoliberalizam posebno poguban za male države
Neoliberalni koncept razvoja ekonomije i ideje o globalnom slobodnom tržištu roba, usluga i kapitala, počeli su da se razvijaju 70-ih godina 20. vijeka za vrijeme američkog predsjednika Ronalda Regana i britanske premijerke Margaret Tačer. Početak kraja neoliberalizma vezuje se za finansijsku krizu 2008. godine, kada su mnoge države svijeta intervenisale i spasavale svoje banke. To je uradila i Vlada Crne Gore kada je donijela odluku o državnoj intervenciji u Prvoj banci.
Poznati ekonomista i nobelovac Džozef Štiglic 2008. je u tekstu pod naslovom “Kraj neoliberalizma” naveo da je neoliberalni tržišni fundamentalizam uvijek bio politička doktrina u službi određenih interesa.
Politikolog Frensis Fukujama u jednoj od svojih knjiga napisao je da ekonomske reforme u mnogim zemljama nijesu urodile plodom, a u nekima se, usljed odsustva valjanog institucionalnog okvira, poslije liberalizacije situacija samo pogoršala.
Janis Varufakis u jednom od svojih članaka o neoliberalizmu navodi da neoliberalizam nastoji upravljati svim stvarima dok se protivi demokratskoj kontroli nad njima.
”Demagozi se zalažu za ulaganja u ljudski kapital dok ismijavaju društveni inženjering pod vodstvom vlade. Oni pozdravljaju ‘slobodu’ kao prirodnu osnovu za život - pod uslovom da mogu upotrijebiti tešku ruku policije za upravljanje imovinskim odnosima i spriječiti demokratsku intervenciju u kapitalizam”, kaže Varufakis.
Vukotić je bio jedan od ključnih igrača kada je u pitanju upravljanje državnom imovinom u Crnoj Gori, nakon pada komunizma i tranzicije u kojoj su privilegovani odnijeli milijarde, dok su građani i državna preduzeća enormno siromašili.
Prošle decenije, izgubljeni milioni
Dejan Milovac podsjeća da su Plantaže godinama važile za zdravo preduzeće i time se bitno razlikovalo od ostalih koje su nakon ostanka u državnom vlasništvu nastavile da opterećuju državni budžet kroz dotacije i državnu pomoć, ali su posljednji podaci pokazali do koje mjere je takvo stanje bilo fingirano.
”Podaci su pokazali i da se malo šta od onoga za šta se Vukotić zvanično zalagao, pa i kao redovni profesor na UDG-u, zapravo i primjenjivalo u poslovanju Plantaža. Informacije iz istrage svjedoče o besprizornom pustošenju ove državne kompanije, pogrešnim odlukama koje su bile na štetu opstanka kompanije, a u korist takovanih poslovnih partnera i same uprave koja je neštedimice koristila privilegije upravljanja ovom kompanijom”, rekao je Milovac.
Ključno pitanje koje se, kako kaže, postavlja u slučaju Vukotića i njemu sličnih, jeste zbog čega su trebale da prođu decenije i budu izgubljeni desetine milione eura prije nego što su nadležni organi uradili nešto po pitanju poslovanja ovog preduzeća.
Kapitalizam za većinu, socijalizam za manjinu
Dušan Pajović podsjeća da je Crna Gora i bivša Jugoslavija nekada imala jednu od najprogresivnijih metoda rada, koja se i dalje izučava na univerzitetima, tj. čuveno radničko samoupravljanje ili “one person - one share” program (jedna osoba - jedna dionica).
”Danas smo samo brojka međunacionalnih korporacija, sumnjivih ‘domaćih’ biznismena, i korumpiranih i/ili neoliberalno priučenih političara. Ono što je kapitalizam na djelu mnogo puta pokazao je činjenica da je neodrživ i da u nekom trenutku ‘puca’. Tržište pod ovakvim okolnostima ne može da se samoreguliše, jer čak i kada uspješno eksploatiše radnike, ono ne može da predvidi katastrofe poput virusa kovid 19”, naveo je Pajović.
Onda, kako dodaje, na djelu nastupa državni intervencionizam i veliki dotok subvencija, protiv kojih se ti isti primaoci novca u nekom”stabilnijem” vremenu silno bune.
”Živimo verziju kapitalizma za većinu, a socijalizma za manjinu... Učili su nas da je fašizam pobijeđen 1945, ali vidjeli smo da to nije baš tako. Fašizam je i te kako iskorišćen invokacijom mitomanije i ekstremnog nacionalizma, da bi se fabrike, rudnici i industrija privatizovali za mizerne novce. Prodate rudnik za marku, a ‘razliku u novcu’ uzmu političari i današnji ‘pobjednici tranzicije’, odnosno ratni profiteri. Plašim se da taj proces nije ni blizu kraja. Investitori se objeručke dočekuju i slave, dok se o radničkim pravima govori isključivo iz populističke prizme koja nema suštinu... Tražili smo promjene, a dobili zamjene, i to u paketu sa vjerskim fundamentalizmom”, navodi Pajović, član grupe DiEM25 koja radikalno kritikuje postojeći dominantni sistem i zalaže se za nove odnose u kojima bi raspodjela društvenog bogatstva bila znatno pravednija od ove u neliberalizmu, ili divljem kapitalizmu čiji je jedan od ideologa u Crnoj Gori, uz Mila Đukanovića, bio upravo Veselin Vukotić.
Bonus video:
