U Crnoj Gori se reciklira svega 1,8 odsto komunalnog otpada, pokazuju podaci Uprave za statistiku Monstat u istraživanju “Stvoreni i obrađeni otpad u Crnoj Gori u 2021. godini”. Odnosno od 297 hiljada tona sakupljenog komunalnog otpada, reciklirano je svega 5,6 hiljada tona.
Prema uporednim podacima, Hrvatska je prošle godine reciklirala 43 odsto komunalnog otpada, iako joj je plan bio da do 2020. reciklira više od 50 odsto. Isti procenat ima i Slovenija, u Srbiji se reciklira oko četiri odsto komunalnog otpada, a u Bosni i Hercegovini, prema podacima iz 2019. godine jedan odsto.
Procenat recikliranog komunalnog otpada u Crnoj Gori je isti ili manji nego ranijih godina. Na primjer, taj procenat je iznosio 2,38 odsto u 2013. godini kada je pripremana Strategija za upravljanje otpadom u Crnoj Gori do 2030. godine. Komunalnim otpadom se računa otpad koji preuzmu komunalna preduzeća iz domaćinstava, uslužnih djelatnosti i drugih.
Prema ovoj Strategiji, usklađenoj sa EU propisima i standardima, Crna Gora do 2030. godine treba da reciklira najmanje 50 odsto komunalnog otpada, odnosno 27 puta više nego sada. Prema ovim podacima, stanovnik Crne Gore dnevno proizvede 1,4 kilograma otpada.
Kontinuirana i sveobuhvatna analiza sadržaja komunalnog otpada do sada nije rađena u Crnoj Gori, kako je navedeno u ovoj strategiji, ali je na osnovu rezultati, do tada rađenih analiza, pokazala da se otpad generisan u Crnoj Gori procentualno može iskazati na sljedeći način.
Prema analizama prosječne sadržine komunalnog otpada, navedenih u ovoj starategiju, procijenjeno je da u količinama otpada treba da bude 30 hiljada tona papira, 29 hiljada tona plastike, 20 hiljada tona stakla, 13 hiljada tona PET ambalaže (plastične boce), 12 hiljada tona zelenog otpada, devet hiljada tona kompozitnih ambalaža, šest hiljada tona drveta, četiri hiljade tona obojenih metala, 2,7 hiljada tona teških metala...
Prema cjenovniku podgoričke Deponije, kada bi se ove količine zaista skupile, za papir bi se dobilo 300 hiljada eura, za plastiku oko 900 hiljada eura, 1,9 miliona eura za PET ambalažu, dva miliona eura za obojene metale, pola miliona eura za teške metale... Deponija ne otkupljuje staklo, ali bi ove količine, prema cijenama u susjednim državama, vrijedile oko pola miliona eura.
Prema ovim podacima, može se zaključiti da u količini komunalnog otpada koji se godišnje zatrpa ili baci na deponijama, ima sekundarnih sirovina vrijednih oko sedam miliona eura. Vrijednost reciklaže, kako se navodi u Strategiji je i u tome što se smjenjuje količina odloženog otpada, odnosno smanjuje se trošak za izgradnju novih sanitarnih kada.
Računajući otpade iz prerađivačke industrije, rudarstva, drugih industrijskih i privrednih grana i javnog sektora, u Crnoj Gori se, prema podacima Monstata, ukupno godišnje proizvede 1,47 miliona tona raznog otpada, od čega se 304 hiljade tona smatra opasnim.
Najviše otpada se dobije iz industrije i rudarstva 763 hiljade tona, od domaćinstava 230 hiljada tona, od građevinarstva 187 hiljada tona, uslužnih djelatnosti 119 hiljada tona... Od ovih količina reciklirano je 112 hiljada tona, ili 7,6 odsto od ukupnih količina svih otpada.
”Prema Zakonu o upravljanju otpadom, definisani su ciljevi, najmanje 50% ukupne količine prikupljenog otpadnog materijala, kao što su staklo, papir, metal i plastika, treba pripremiti za ponovnu upotrebu i reciklažu do 2020. godine, dok je u istom periodu potrebno pripremiti za ponovnu upotrebu najmanje 70% neopasnog građevinskog otpada”, navedeno je u strategiji objavljenoj 2015. godine.
Ciljevi iz 2015. bili dobri, ali se ništa nije postiglo
Strategijom i drugim pratećim strateškim dokumentima predviđen je niz ciljeva, a glavni su poboljšanje kvaliteta života i zaštita životne sredine.
Opšti cilj Strategije iz 2015. godine je “uspješan, funkcionalan i održiv sistem upravljanja otpadom u Crnoj Gori”, što se prema rezultatima nije desilo.
Ostali ciljevi strategije, kod kojih takođe nije bilo napretka za proteklih sedam godina, obuhvataju i ubrzan i intenzivan razvoj javne svijesti o neophodnosti rješavanja stanja u zemlji u pogledu upravljanja otpadom, kao i obavezujuće učešće stanovništva, privrede i institucija države u funkcionisanju i poštovanju uspostavljenog sistema upravljanja otpadom.
Cilj je bio i uvođenje principa cirkularne ekonomije u proizvodni i trgovinski sistem u Crnoj Gori sa jasnim ciljem unapređenja ponovne upotrebe materijala i proizvoda, kao i povećati stepen iskorišćenja biorazgradivog otpada, pripremiti sistem upravljanja otpadom za buduće iskorišćenje energije iz otpada...
Bonus video:
