Najvjerovatniji kandidat da preuzme najprometniju vazdušnu luku u Crnoj Gori - aerodrom Tivat, je novi vlasnik elitnog nautičko-turističkog centra Porto Montenegro, državni investicioni fond Dubaija ICD - nezvanično saznaju „Vijesti“.
Vlada Crne Gore i Ministarstvo saobraćaja i pomorstva od 24. jula nijesu “Vijestima” odgovorili da li je ICD zainteresovan za zakup pomenutog aerodroma i pod kojim uslovima.
Pemijer Duško Marković krajem maja u Tivtu je najavio da država neće dozvoliti svom preduzeču Aerodromi Crne Gore (ACG) da uzme povoljan kredit od 50 miliona eura za prijeko potrebnu rekonstrukciju, modernizaciju i proširenje kapaciteta tivatske vazdušne luke, već će Vlada aerodrom ponuditi u dugoročni zakup zainteresovanom stranom investitoru.
„Naše opredjeljenje je da ćemo Aerodrome Crne Gore (ACG) u cjelini, a posebno aerodrom Tivat, pokušati da valorizujemo kroz model dugoročnog zakupa. Postoje ozbiljna interesovanja kredibilnih svjetskih kompanija i za ovaj prostor. Mi sa Svjetskom bankom u ovom momentu radimo na projektovanju modela - mislim da će to biti veoma brzo i tada ćemo izaći sa konkretnim predlogom“, kazao je tada Marković odgovarajući na pitanje „Vijesti“ zašto Vlada koči već dogovoren i potpuno pripremljen projekat ACG i Evropske banke za obnovu i razvoj (EBRD) kojim bi se kapaciteti aerodroma Tivat podigli na nivo od tri miliona putnika godišnje.
Proteklih godina je više stranih investitora iz Francuske, Kanade i Izraela izražavalo interesovanje da preuzme tivatsku vazdušnu luku, ali Vlada u kojoj je tada bila i SDP čiji su kadrovi vodili ACG, nije na to ozbiljnije reagovala. ACG sada vode kadrovi DPS-ovog koalicionog partnera, SD Ivana Brajovića, koji se barem zvanično u Tivtu, zalažu protiv Markovićeve strategije davanja aerodroma u dugoročni zakup, što je praktično jednako njegovoj privatizaciji. Takav stav imaju i sve druge opozicione partije u Tivtu, čak i članica vladajuće koalicije HGI, dok se tivatski DPS već više od mjesec, pažljivo „čuva“ od javnog izražavanja svog zvaničnog stava o pitanju koje je u fokusu tivatske političke, ali i ekonomske zbilje. Gradonačelnica Snežana Matijević i predsjednik lokalnog parlamenta Ivan Novosel (oboje DPS), uporno su do sada obijali zahtjeve opozicije da se pitanje statusnih promjena aerodroma Tivat stavi na dnevni red lokalnog parlamenta, tvrdeći da opštinska vlast „nema dovoljno informacija“ o namjerama Vlade sa aerodromom.
Prema nezvaničnim saznanjima „Vijesti“ međutim, pregovori na najvišem nivou između crnogorske vlasti i predstavnika ICD-a o preuzimanju aerodroma Tivat su poodmakli pa su novi vlasnici Porto Montenegra „na pol poziciji“ da sutra budu nove gazde najprometnijeg crnogorskog aerodroma. Oni su još u maju prošle godine kada su završili transakciju vrijednu 210 miliona eutra i kupili Porto Montenegro od njegovog dotadašnjeg vlasnika Pitera Manka i njegovih partnera, najavili da je to samo početak njihovih planova u Crnoj Gori.
ICD naime, namjerava da Porto Montenegro razvija kao elitnu destinaciju za takozvani “ultra-high-net-worth-individuals”, odnosno bogataše čija lična imovina prelazi vrijednost od najmanje 30 miliona dolara. Tivatski nautičko-turistički centar samo je okosnica njihovih mnogo većih planova u Crnoj Gori koji se tiču vazdušnog i drumskog saobraćaja, nekretninskih i projekata razvoja visokog turizma. Stoga su jako zaintereovani da preuzmu ovdašnji aerodrom koji međutim, kako „Vijesti“ saznaju u krugovima bliski tom investitoru, ne bi razvijali onako kako je to predvidio Master plan ACG, već bi umjesto vazdušne luke usmjerene prvenstveno na komercijalnu avijaciju koja bi mogla da prihvati tri miliona putnika godišnje, aerodrom Tivat bio „sveden“ na opsluživanje prvenstveno generalne avijacije - manjih privatnih i poslovnih aviona bogataša, dok bi saobraćaj komercijalne avijacije bio minimiziran. To indirektno znači i otpuštanje velikog broja radnika i odustanak od razvojnih projekta aerodroma koji bi značili zapošljavanje dodatne radne snage. Negativne efekte od skoro potpunog ukidanja komercijalnog saobraćaja sa Tivtom, imao bi i veliki dio turističke privrede na primorju čiji klijenti gravitiraju ovom aeroodromu.
Inače, državni investicioni fond Dubaija ICD pod direktnom je kontrolom Vlade UAE. Njegov predsjednik je šeik Mohamed bin Rašid Al Maktum, premijer UAE i emir Dubaija. U investicionom portfoliju ICD-a pored ostaloga su i udjeli u vlasništvu u „Emirates Grupi“ - najvećem avioprevozniku na Srednjem istoku, kompaniji „Dnata“ koja je najveći pružalac usluga aerodromskog opluživanja aviona u tom regionu, te jednom od najprometnijih svjetskih vazdušnih luka Dubai International aerodromu, kao i jednom od najvećih lizing kuća za iznajmljivanje aviona u regionu „DAE Capital“.
Upravo u širokom avijacijskom biznisu ICD-a, Vlada vidi mogućnost da se u eventualnoj transakciji sa Arapima oko aerodroma Tivat, riješi i glavobolje zvane Montenegro Airlines koji ima ogromne finnaijske probleme. Naime, strategija Vlade je da davanje u zakup (čitaj privatizaciju) aerodroma Tivat iskombinuje sa istovremenim preuzimanjem MA od strane neke od kompanija iz ICD-ovog portfolia, a što za avioprevoznika jakog poput „Emiratesa“, ne bi bio ni najmanji problem. Na taj način bi aerodrom Tivat praktično bio cijena koju Crna Gora plaća da Arapima „uvali“ svoju posrnulu nacionalnu aviokompaniju.
Ministar saobraćaja i pomorstva Osman Nurković je gostujući u programu TV Vijesti rekao da „ne zna ništa o tim špekulacijama“, ali je poručio da Vlada razmatra mogućnost davanja u zakup tivatskog aerodroma na najmanje 30 godina i da se vrše analize tog rješenja. Nurković je pohvalio sličnu strategiju koju su sa vazdušnim lukama u Beogradu i Zagrebu već preduzele srpske, odmnosno hrvatske vlasti, iako je i javnost u tim državama oštro podijeljenja oko davanja ovako značajnih državnih resursa u koncesiju privatnim stranim kompanijama. Da ovakva strategija može i te kako da se loše odrazi na javni interes, pokazuje i nedavni primjer iz Zagreba gdje je Agencija za civilno vazduhoplovstvo Hrvatke novčano kaznila operatera Aerodroma „Franjo Tuđman“ u Zagrebu jer je odbio da primi avion „Croatie Airlinesa“ koji je imao vanrednu situaciju i morao je da prinudno sleti. Razlog za to je strategija koncesionara, bitranske firme iza koje navodno stoji francuski kapital ZAIC (Zagreb Airport International Company) da maksimalno skreše operativne troškove, pa je tako koncesionar svjesno odlučio da u vremenu od 23 do 5 sati ujutro, smanji broj osoblja u Aerodromskoj vatrogasno-spasilačkoj službi, čime je automatski njena kategorija sa šeste smanjena na četvrtu. Stoga glavna hrvatska vazdušna luka, iako je po ugovoru o koncesiji dužna da bude otvorena 24 sata dnevno i sedam dana u nedjelji, u vanrednoj situaciji koja se u noćnim uslovima desila sa jednim od aviona tipa “airbus A-320” nacionalne aviokompanije, nije mogla ni htjela da prihvati taj avion, pa je on morao da prinudno sleti u Rim.
ACG sve završio, EBRD ne traži garanciju države, ali Vlada neće
ACG je sa EBRD doveo do kraja postupak izrade idejnog riješenja i pripremio sve za raspisivanje tendera za projektovanje i gradnju nove vazdušne luke u Tivtu, ali je Vlada “povukla ručnu” i sve stavila na čekanje. EBRD ne traži državnu garanciju za vraćenje kredita od 50 miliona eura koji namjerava dati ACG-u, jer su sve ekonomske analize pokazale da ACG može sam bez problema iz redovnog poslovanja da vraća tu obavezu.
Analize koja je pripremljena 2015. od strane konsultanata EBRD-a, Steer Davis Gleave iz Londona pokazuje da bi proporcija benefit-trošak za rekonstrukciju aerodrom Tivat bila 4.61:1 što znači da su benefiti više od četiri i po puta veći u odnosu na troškove. Analiza je pokazala da bi realizacija ove investicije preko državne firme ACG, generisala neto benefite za Crnu Goru u iznosu od 348 miliona eura do 2030. Jedini uslov EBRD da ACG-u da ovaj kredit bio je da se Vlada obaveže da najmanje deset godina nakon njegove rekonstrukcije i modernizacije, neće prodati aerodrom Tivat, a što ni kabineti prethodnog premijera Mila Đukanovića ni aktuelnog Duška Markovića, nisu bili spremni da urade.
Već godinu i po dana od kada je EBRD poslala Nacrt ugovora o kreditu, nadležne državne instutucuije o tome ćute uprkos brojnim pozivima menadžmenta ACG da se konačno izjasne. ACG u međuvremenu, zbog odlaganja rekonstrukcije tivatske vazdušne luke od strane Vlade, već trpi veliku direktnu ekonomsku štetu.
Šta je ACG namjeravao sa aerodromom?
Projekat modernizacije i rekonstrukcije aerodroma Tivat koji su priprenili ACG i EBRD se odnosi na objekat putničkog terminala, poletno-sletnu stazu, manevarske površine, rulne staze, stajanku za vazduhoplove i sistem svjetlosne signalizacije.
Na osnovu pripremljenih idejnih rješenja, projekat podrazumijeva: izgradnju nove putničke zgrade od oko 13.000 kvadratnih metara, 12 gejtova i 24 check in šaltera, rekonstrukciju postojeće putničke zgrade od 4.050 kvadratnih metara, veliki broj biznis i VIP salona, retail zone, povećanje broja parking pozicija za avione, poboljšanje infrastrukture, unapređenje kvaliteta i sigurnosti letjenja, poboljšanje ekoloških uslova, unapređenje energetske efikasnosti, produženje piste za 150 metara, rekonstrukciju manevarskih površina i proširenje piste, stabilizaciju stripa osnovne poletno- sletne staze, pomjeranje praga 14 da bi se obezbijedila RESA –zona za zaustavljanje aviona u vanrednim situacijama bez prepreka, u skladu sa međunarodnim standardima, izgradnja holding beja-dio paralelne rulne staze kako bi se smanjila zauzetost piste, proširenje postojeće platforme, push back sistem, drenažni sistem, novi sistem svjetlosnog obilježavanja, central line, izgradnju novog parkinga za vozila sa pristupnim saobraćajnicama.
Bonus video:
