Koliko god napredne bile, civilizacije su kroz istoriju dolazile do trenutaka kad im je sudbinu zapečatila majka priroda. Ovih sedam primjera pod zaštitom UNESCO-a, od Pompeja preko Knososa do jordanske Petre, moglo bi nam poslužiti kao dobra lekcija da se malo – spustimo na zemlju, piše CNN.
Pompeja
Šesnaest godina prije nego je grad potpuno uništen u erupciji vulkana Vezuv 24. avgusta 79. godine, taj grad je pgodio snažan zemljotres u kojem je uništen velik broj zgrada i kada je stradalo na stotine njegovih stanovnika. Ali, vrijedni stanovnici Pompeje brzo su uspjeli da povrate stari sjaj svom gradu.
Ali, nova nevolja je stigla u jutarnjim satima 24. avgusta 79. godine, kada se dogodila katastrofalna erupcija Vezuva, u kojoj je stradalo oko 10.000 osoba.
Arheološka istraživanja koja su počela u 18. vijeku, otkrila su detaljnu sliku o životu Pompeje prije 2.000 godina. Do danas je iskopan veći dio grada, uključujući forume, hrmove, pozorišta, kupatila i veliki broj kuća. Otkriće je u Evropi dovelo do kulturnog šoka. Pronađeni primjeri erotske umjetnosti preokrenuli su pogleda na rimsku umjetnost i antičku kulturu.
Tivanaku, Bolivija
Tivanaka se nalazi na oko 100 km od glavnog grada La Paza prema jezeru Titikaka, na nadmorskoj visini od 4.000 mmetara u bolivijskim Andama. Ovaj grad je nekad bio vjerski i politički centar Tivanaku kulture. Tivanaku je prastari indijanski grad iz vremena prije Inka.
Civilizacija Tivanaku živjela je u jugozapadnoj Boliviji i djelovima Perua, Argentine i Čilea od 1500. godine prije nove ere do 1200. godine nove ere. Arheološka istraživanja pokazuju da je riječ o društvu sa impresivnim tehnološkim vještinama i visoko razvijenom kosmologijom.
Vrata Sunca, Foto: Shutterstock
Danas je teško zamisliti da je na ovom mjestu uzgajan krompir, kukuruz, čak i breskve. Carstvo Tivanaku je propalo tokom 12. vijeka nove ere. Vlaad teorija da su klimatske promjene uzrokovale propadanje usjeva, što je dovelo do destabilizacije vlade.
Jedna od najlegendarnijih znamenitosti na Tivanaku je Puerta del Sol (Vrata Sunca), impozantan pravougaoni portal napravljen iz jedne kamene ploče teške 45 tona.
Skara Brae, Škotska
Skara Brae je veliko kameno neolitsko naselje staro više od 5.000 godina. Nalazi se na ostrvu Skaill, na zapadnoj obali najvećeg od Orknijskih ostrva. Skara Brae, najbolje očuvano selo iz neolita u sjevernoj Evropi, otkriveno je 1850. godine, nakon snažne oluje koja je otkrila kamene ostatke.
Skara Brae, Foto: Shutterstock
Kuće u ovom selu su pravljene od kamena, što je i razlog što je nakon toliko vremena selo ostalo dobro sačuvano.
Istraživanja su pokazala da je su klimatske promjene najvjerovatnije uzrokovale napuštanje ovog sela prije oko 2.500 godina, kada su seljani napustili svoje kuće zbog jakih oluja.
Selo je starije i od Stounhedža i Velikih piramida. Erozija i dalje prijeti ovom mjestu, a posjete zimi zavise od vremenskih uslova.
Mesa Verde , Kolorado
Građevine u Mesa Verde su djelo predaka današnjih Pueblo Indijanaca, koje su Navaho Indijanci zvali Anasazi (stariji narod). Prva naselja nastala su u šestom vijeku i bila su to ukopavana sela na samoj visoravni. U njima su pronađene tkanine od vlakana biljke juka koja je osnovna sirovina za predmete cijele Anasazi kulture od 6. do 14. vijeka. Od 750. do 1100. godine su počeli da grade naselja na liticama klanaca i podzemne zemunice.
Foto: Wikipedia
Na Mesa Verde je otkriveno više od 4.000 arheološkiha nalazišta, a redovno se pojavljuju nova.
Život nekad i iznad 8.000 metara je surov, ljudi su morali da prežive topla ljeta i surove zime. Stanovnici Mesa Verde su razvili inovativne načine za čuvanje vode, uključujući i akumulaciju jezera i brana.
Kultura je doživjela vrhunac u 12. i 13. vijeku, nakon čega je iznenada nestala. Još nije poznat razlog, a jedna od pretpostavki je da je došlo do propadanja usjeva zbog suše. To je možda, u kombinaciji sa političkim pritiscima i uništenom okolinom, izazvalo drevne Pueblo Indijance da napuste svoju zemlju.
Petra, Jordan
Petra je napušteni grad na području današnjeg Jordana, a u vrijeme antike bio je glavni grad Nabatejaca, centar trgovine, odredište karavana. Razvoj grada nastavljen je i u vrijeme Rimskog carstva.
Petra je poznata po vodenim tunelima i kamenim strukturama uklesanim u stijene.
Uprkos položaju u neplodnoj pustinji podložnoj poplavama, sofisticirani sistem za vodu koji su izradili Nabatejci pomogao je Petri da opstane i postane centar trgovačkih puteva koji povezuju Kinu, Indiju, Mediteran i Bliski istok.
Petra je postala popularna zahvaljujući blokbasteru "Indijana Džouns i posljednji krstaški pohod”, Foto: Shutterstock
Najveću slavu grad je doživio u prvom vijeku nove ere, kada su njome vladali Rimljani, koji su je smatrali tampon državom protiv Parta. Propast Petre povezuje se sa više zemljotresa zbog kojih je Rim odustao od ovog grada.
Grad je zapadnom svijetu otkriven tek 1812. godine, nakon što ga je pronašao švajcarski istraživač Johan Ludvig Burhardt.
Petra je postala popularna na Zapadu zahvaljujući blokbasteru iz osamdesetih godina “Indijana Džouns i posljednji krstaški pohod”.
Knosos, Grčka
Knosos je jedan od najzačajnijih arheoloških lokaliteta bronzabog doba i najveće nalazište na grčkom ostrvu Kritu. Pretpostavlja se da je bio centar minojske civilizacije i kulture. Nalazi se šest kilometara od Irakliona, glavnog grada Krita. Otkrio ga je 1878. Minos Kalekerinos. Građevine pokrivaju površinu od jednog hektara, stotine prostorija povezane su u veliku cjelinu. Složenost arhotektonskog plana, tu građevinu dovodi u vezu sa legendarnim Lavirintom, koji opisuju grčki autori.
Knosos, Foto: Wikipedia
Knosos je bio napredan grad, sa tekućom vodom, asfaltiranim ulicama, bio je poznat po majstorima koji su izrađivali metalne i predmete od keramike, ali i sjajne freske.
Raspad minojske civilizacije se povezuje sa periodom kada je Grčka preuzela Krit. O tome postoje oprečne teorije, a jedna od njih je vulkanska erupcija na obližnjem ostrvu Santorini. Neki naučnici vjeruju da je jačina erupcije izazvala cunami, što je, prema nekima, izazvalo i promjenu klime. Ako je ta teorija tačna, rezultati za minojsku civilizaciju su bili poražavajući – oštećena infrastruktura, uništen trgovački centar, uništeni usjevi... Minojska civilizacija je tokom nekoliko nekoliko generacija jedva bila u stanju da odbrani Knosos i okolinu.
Izgubljeni grad Atlantida
Vjekovima naučnici proučavaju i raspravljaju o lokaciji zgubljenog grada Atlantid, o kojem je starogčki filozof Platon pisao da je razorena prirodnom kaatstrofom, najvjerovatnije zemotresom ili poplavom. To se navodno dogodilo više od 9.400 godina prije Platona.
Da li su Platonove tvrdnje mit ili činjenica? Prema različitim teorijama, Atlantida se nalazila i na Kipru, u Sjevernoj Africi... Međunarodni istraživački tim je 2011. saopštio kako je možda otkrio Atlantidu u južnoj Španiji, u močvarama Nacionalnog parka Donjana.
Koristeći specijalizovane radare i druge alate koji omogućavaju snimanje pod vodom, naučnici su pronašli dokaze o tome da su na toj lokaciji nekad živjeli ljudi i da je postojalo naselje, te kako bi to mogla biti Atlantida. Teorija kaže da je grad nestao u cunamiju, još u antičko vrijeme. Teorija međutim, nije u potpunosti prihvaćena, pa su istraživanja nastavljena.
Galerija
Bonus video:
