Crne rupe zapravo uopšte nisu nikakve rupe. One su ostaci mrtvih zvijezda.
Da bi nastala neka crna rupa, moraju proći milioni ili milijarde godina a životni ciklus neke zvijezde mora doći svome kraju.
Impresivna eksplozija
Supernova – tako se naziva brzo i sjajno blještanje nekog sunca ili drugih zvijezda na kraju njihova životnog vijeka.
Pri toj spektakularnoj eksploziji zvijezda se raspadne a njena materija se razleti po svemiru. Na kratko vrijeme ona bude sjajna poput neke čitave galaksije.
Kompresovana zvijezda
Privlačnost umiruće zvijezde je toliko jaka, da privlači raspadnutu materiju koju preša u jednu malu crnu kuglu.
Nakon toga, ona nema više volumena već samo beskrajnu gustoću. Teško za zamisliti – to se može objasniti samo teorijom relativiteta.
I nastane crna rupa
Ova „crna kugla“ potom zrači toliko snažnom privlačnom silom da sav svemirski materijal koji leti uokolo, poput planeta, mjeseca, sunca, privlači ka sebi.
Što ovo mrtvo klupko više materije privuče, tim će veća biti njegova privlačna sila. Ono guta čak i svjetlo.
Masa je važna
Ne pretvore se sve zvijezde u crne rupe. Neka manja zvijezda, otprilike veličine Zemlje, postaće bijeli patuljak.
Iz većih zvijezda nastat će neutronske zvijezde – objekti izuzetne gustoće mase. A tek iz zvijezda još veće gustoće nastaju crne rupe.
Bogatstvo supermase
Astronomi crne rupe razlikuju prema njihovoj veličini. U one manje ubrajaju se takozvane stelarne crne rupe.
Divovi u svemiru zovu se supermasivne crne rupe. One same imaju masu kao nekoliko miliona pa i milijardu sunca zajedno.
Skrivene su
Crne rupe su nevidljive. One nemaju volumen i nisu nikakvi objekti. Prije se mogu zamisliti kao neko područje u svemiru.
Tajanstvene crne rupe mogu se prepoznati samo zahvaljujući rotirajućoj materiji koja oko njih kruži i savija se.
Zvijezda ili rupa?
Prva ikad potvrđena crna rupa je dio dvojnog zvjezdanog sistema Cygnus X-1 koji je izvor rentgenskog zračenja, u sazviježđu Labud, a koji je otkriven 1972.
U početku se naučnici nisu mogli složiti radi li se tu uistinu o crnoj rupi ili samo o jednoj masivnoj neutronskoj zvijezdi.
Potvrđene pretpostavke
U međuvremenu je B-zvijezda iz Cygnusa X-1 identifikovana kao crna rupa. Prvo, njena je masa veća od mase što ju imaju neutronske zvijezde.
Drugo, tamo iznenada nestaje svemirska materija – na granici prostornog vremena, gdje više ne vrijede uobičajeni zakoni fizike.
Najnoviji div
Astronomi ESO-a (Evropska južna opservatorija) nedavno su otkrili najveću crnu rupu svih vremena. Ona zauzima čitavih 14 posto mase svoje matične galaksije NGC 1277.
Prema dosadašnjim shvatanjima, takva jedna ogromna crna rupa mogla se pojaviti samo u puno većim i težim galaksijama.
Galerija
Bonus video:
