Vojska Crne Gore (VCG) namjerava da na brdu Vrsuta postavi radar, vrijednosti do 20 miliona eura, koji će biti dio mreže NATO snaga.
To je samo jedna od aktivnosti koje će VCG započeti ove godine, prema planovima Ministarstva odbrane, kako bi Vazduhoplovstvo do 2025. u potpunosti osposobili da preuzme adekvatnu ulogu u u okviru NATO integrisanog sistema vazdušne i raketne odbrane (NATINAMDS).
U tom kontekstu treba posmatrati i u četvrtak donesenu odluku Vlade da na prodaju ponudi posljednje preostale avione Vazduhoplovstva.
Od prodaje bi se dobio početni novac za ispunjenje dijela obaveza u nabavci nove opreme i sistema za kontrolu i zaštitu vazdušnog prostora.
Odlučeno je da se na prodaju ponude četiri školsko-borbena aviona G4 “supergaleb”, tri laka školska aviona za osnovnu obuku pilota UTVA 75, simulator leta za avion G4, te 287.910 komada pripadajućih rezervnih djelova, opreme i alata, uključujući i 18 avionskih mlaznih motora Rols Royce Viper 632.
Ukupna procjenjena vrijednost cijelog kontingenta je 15,35 miliona eura.
Taj novac, prema planu MO, biće iskorišten za nabavku dva nova moderna srednja višenamjenska helikoptera, što je osnovni prioritet VVCG.
Ipak, to neće biti ni izbliza dovoljno da pokrije troškove nabavke helikoptera, koji se procjenjuju na najmanje 30 miliona eura.
Zbog toga, MO već najavljuje podizanje kredita.
Predviđena je i izgradnja posebnog hangara za njih na aerodromu Golubovci
Tender bi trebalo da bude raspisan do kraja godine, a Vazduhoplovstvo bi, prema planu, nove letjelice dobilo najkasnije 2018.
Predviđena je i izgradnja posebnog hangara za njih na aerodromu Golubovci.
U okviru inicijative za Balkanski regionalni pristup, kada je u pitanju nadzora i kontrole vazdušnog prostora BRAAD, već je adaptiran građevinski objekat za Vazduhoplovni operativni centar (VOC) na vojnom aerodromu Golubovci i nabavljena potrebna informatičko-komunikaciona oprema.
NATO je odobrio razmjenu podataka za ASDE (Air Situation data Excange) između VOC-a i iz NATO SHAPE komande u Monsu, a preko filtera u Hrvatskoj.
Osim opreme za razmjenu podataka, za ASDE projekat nabavljen je dio opreme za razmjenu podataka sa civilnom Kontrolom letjenja Crne Gore i Srbije SMATSA, čime bi VOC u Golubovcima već tokom ove godine trebalo da počne generisati “prepoznatu sliku o situaciji u vazdušnom prostoru”, preko MASE 10 konzola.
Obuka operatera već je obavljena u Hrvatskoj.
Da bi se kontrola vazdušnog prostora podigla na potreban nivo, neophodno je da Vazduhoplovstvo izgradi novi stacionarni radar za osmatranje srednjeg dometa.
Kao najpovoljnija određena je lokacija na brdu Vrsuta, na 1.183 metra nadmorske visine.
Radar bi bio dio mreže od četiri nove radarske stanice, koje će se realizovati kroz BRAAD inicijativu, a koje podrazumijevaju i instalaciju modernih osmatračkih radara na Jahorini - u BiH, lokaciji Turet u Makedoniji i Fuše u Albaniji.
Vlada je prije pokretanja BRAAD inicijative razmatrala mogućnost da na Vrsuti instalira postojeći vojni osmatrački radar Marconi S-600 sa Crnog rta, ali se od toga odustalo jer je riječ o zastarjelom sistemu.
Odustalo se i od varijante da se na Vrsutu premjesti civilni radar SMATSA koji je za potrebe Terminalne kontrole letjenja Podgorica, izgrađen na Srpskoj kod Podgorice, pa je opredjeljenje da na Vrsuti bude postavljen novi i moderan vojni radar, koji će biti korišten i za nadzor civilnog vazdušnog saobraćaja.
Time bi se troškovi realizacije tog projekta, procijenjeni na od 17 do 20 miliona eura, mogli donekle smanjiti, jer bi se zbog “civilne komponente” moglo računati na eventualne EU fondove. Tome bi dodatno doprinijela i ideja da se na Vrsuti instalira i poseban meteorološki radar za potrebe Hidrometeoroškog zavoda. VOC i novi radarski sistem, koji bi imao domet od najmanje 300 kilometara, moraju biti u potpunosti operativni najkasnije do 2021. kako bi Crna Gora do 2023. postigla glavni cilj - kontinuiranu razmjenu podataka o radarskoj slici vazdušnog prostora u okviru NATO integrisanog sistema vazdušne i raketne odbrane NATINAMDS.
Uz američkog “crnog jastreba” u igri i francuski helikopteri
Novi srednji helikopteri neophodni su VCG prvenstveno za brzi transport pješadijskih jedinica do zone dejstva, medicinsku evakuaciju, traganje i spasavanje i eventualno gašenje požara.
Prije godinu nezvanično se kao najizglednija varijanta pominjala mogućnost nabavke dva polovna helikoptera “Sikorsky UH-60 Black Hawk“ iz SAD, ali su sada u igri i druge opcije, među kojima se, po obimu podrške među pilotima i mehaničarima, izdvaja francuske letjelice tipa “Eurocopter AS 352 Cougar”, ili njene još modernije varijante “EC 725 Caracal”. Jedan novi “Caracal”, u najosnovnijoj varijanti i opremi, košta preko 20 miliona dolara.
Dva nova crnogorska helikoptera koristila bi se i za eventualne SAR misije prilikom angažovanja NATO borbenih aviona-lovaca, koji će najkasnije od 2021. početi da, shodno ugovoru koje će Crna Gora u međuvremenu potpisati sa nekom od NATO država, patroliraju i brane naše nebo.
Dvije godine ranije bi već na Golubovcima trebalo da bude pripremljena sva neohodna aerodromska infrastruktura za eventualni prijem i baziranje dežurne takozvane “pare” (dva lovca) NATO koji bi branili vazdušni prostor.
Nepoželjne na nebu rušio bi samo NATO
MO se opredijelilo i da ne razvija sistem protivvazduhoplovne odbrane (PVO), koji će se svesti samo na blisku, takozvanu trupnu i zaštitu važnijih objekata, korišćenjem modernizovanog lakog artiljerijskog protiv-vazdušnog sistema. Sistem čine automatski topovi “bofors” 40mm “L/70, sa lasersko-računarskom grupom „BOFI“ i osmatračko-akvizicijskim radarom “Giraffe”.
Taj sistem dometa je 3.500 metara, a njegova osnovna namjena biće zaštita kritične infrastrukture - aerodroma, državnih institucija, komandnih mjesta i centara veze.
Kao alternativa, u Dugoročnom planu odbrane do 2025, ostavljena je mogućnost da se u drugoj petogodišnjici “razmotri mogućnost unapređenja protivvazduhoplovnih sposobnosti kroz nabavku raketnog sistema kratkog dometa”.
U prevodu to znači da naši državni i vojni prvaci računaju da će sve eventualne “nepoželjne uljeze” na nebu rušiti isključivo NATO.
Osim angažovanja lovaca koji će patrolirati nebom, alijansa može u veoma kratkom roku drastično uvećati PVO sposobnosti crnogorskog prostora, uz pomoć nekog od ratnih brodova.
Jedan od tako osposobljenih razarača, brod “The Sullivans” boravio je nedavno u luci Bar.
Bonus video:
