Šanse da se u Crnoj Gori desi prevrat poput srpskog 5. oktobra za sada su minimalne, jer za to nema podrške međunarodne zajednice kojoj je sadašnji režim potpuno servilan, ne postoji kritična masa, a prepreka su i nesolidarnost opozicije i dobro uhodan sistem vlasti koji igra na kartu podjela i nacionalnog prebrojavanja, ocijenili su za “Vijesti” analitičari.
Politički analitičar iz Beograda Cvijetin Milivojević smatra da se ne može povući paralela sa događajima u Srbiji i eventualnim prizivanjem 5. oktobra u Crnoj Gori.
Đukanović servilan Zapadu
“Potrebno je prvo imati jednog zajedničkog neprijatelja. Slobodan Milošević je u Srbiji bio neprijatelj svim strankama, počev od onih građanskih, stranaka nacionalnih manjina, centra ili desnice. U Crnoj Gori nema te vrste priče i sve se svodi na identitetska pitanja i nacionalno prebrojavanje. Stranke takozvane srpske opozicije su manje-više jedinstvene da se skloni Milo Đukanović, kao i dio snaga koje poštuju crnogorsku nacionalnost i državnost, ali nisam siguran da je dostignuta neka kritična masa. Sa druge strane, velika razlika je da to što međunarodna zajednica, odnosno onaj dio koji personifikuju Va šington i Brisel, iz svojih razloga, nažalost, ne želi odlazak odlazak Đukanovića i njegovog režima, koji je više nego servilan”, kazao je Milivojević.
On je podsjetio da je 5. oktobar rezultat postizbornih gibanja zbog pokušaja izborne krađe, i da nije bilo ogromnog izlaska građana na ulice, Milošević se ne bi povukao iz borbe koju bi mogao bez toga da dobije.
“Bilo je niz prilika kada je bilo jasno da su neki izbori u Crnoj Gori pokradeni, pošto se radi o relativno malim brojkama, ali čini se da u tom postizbornom raspoloženju nije bilo dovoljno snage da se uđe u konfrontaciju sa režimom”, kazao je Milivojević.
U Crnoj Gori nema radničke klase
On je naveo da je i prije 5. oktobra i u Srbiji, kao i u Crnoj Gori, bilo više neuspješnih protesta, između ostalog i dva velika: 9. marta 1991. i protest protiv izborne krađe na izborima 1996/1997. godine.
“Pošto ovdje nema ko voditi proces promjena, može doći do nekontrolisanih promjena. Kada će doći do toga niko ne može predvidjeti, ali se bojim da će se promjene desiti nekontrolisano, haotično i sa međusobnim sukobljavanjima”
“Ti protesti, uprkos kritičnoj masi građana, nisu krunisani smjenom režima iz prostog razloga što je opozicija u posljednjem trenutku u svojoj utrobi iznjegovala ponekog trojanskog konja vlasti. Ta priča se 5. oktobra nije ponovila, jer se u tom trenutku spojilo više činilaca: socijalno nezadovoljstvo građana, pritisak međunarodne zajednice na tadašnji Miloševićev režim i unutrašnje nezadovoljstvo koje je pomirilo više ideologija. Jedan od ključnih subjekata u rušenju Miloševića nisu bile stranke DOS-a. To je bio džak pun mačaka koje su se međusobno krvile”, rekao je Milivojević.
On je kazao da je bila presudna organizacija nekoliko NVO-a, prije svega “Otpora”.
“To je bila neka vrsta nadstranačke organizacije koja je uspjela da pomiri i staro i mlado, nezavisno od njihove političke opcije. Toga je u Crnoj Gori falilo, te kritične energije. Znam da je bilo pokušaja NVO da organizuju proteste, ali to ili nije bilo iskoordinirano ili nije bilo dovoljno jako”, kazao je Milivojević.
General u penziji i analitičar geopolitčkih dešavanja Blago je Grahovac siguran je da se u Crnoj Gori ne može desiti 5. oktobar kao u Srbiji.
“Miloševića je na vlast dovela politička mafija koja je, u suštini, predstavljala spregu između vojnih i civilnih službi, kriminogenih struktura i nacionalista. Ljudi iz sadašnjeg DPS-a su na isti način došli na vlast. Znamo kako je vladao Milošević, znamo kako vlada DPS na čelu sa Đukanovićem, ali je sadašnja situacija u Crnoj Gori drugačija od one 2000. u Srbiji. Tačno je da je radnička klasa zloupotrebom od 'službi' i manipulacijama pomogla i jednim i drugima da dođu na vlast, ali razlika je što je 2000. u Srbiji bilo radničke klase, a 2014. u Crnoj Gori nje nema i ta energija ne postoji”, kazao je Grahovac.
Moguće nekontrolisane i haotične promjene
On je naveo da je u Srbiji to bio proces promjena kojim je neko rukovodio.
“Pošto ovdje nema ko voditi proces promjena, može doći do nekontrolisanih promjena. Kada će doći do toga niko ne može predvidjeti, ali se bojim da će se promjene desiti nekontrolisano, haotično i sa međusobnim sukobljavanjima”, kazao je Grahovac.
Lider Pokreta za promjene Nebojša Medojević smatra da u Crnoj Gori nema većine od neophodnih činilaca pobune, iako klica otpora postoji, kao i institucije koje imaju istorijsku odgovornost da te promjene i sprovedu.
“Ključni generatori društvenih promjena disidenti, studenti, intelektualci, Univerzitet, Akademija, preduzetnici, sindikati, vojska, crkva u Crnoj Gori su bili uglavnom pod kontrolom Udbe koja je i danas nakon 25 godina samo jedan od odbora Saveza komunista i njom i dalje upravljaju provjereni i lojalni članovi Komiteta. Uz sve to, Đukanović je bio poslušan i spreman da proda i izda sve nacionalne interese samo da ne izgubi makar i najlabaviju podršku Zapada”, kazao je on.
Teret na opoziciji
Medojević smatra da je najveća odgovornost na opozicionim partijama koje su, po prirodi stvari, zadužene da osmisle, organizuju i sprovedu promjene i da nijedna promjena nije došla stihijski i spontano.
“Ona je uvijek bila plod ozbiljnog planiranja, temeljne pripreme, maksimalne organizacije i čvrste upornosti i hrabrosti lidera. Kada narod vidi da smo mi odlučni da se borimo za opšte dobro i prosperitet, brzo će se stvoriti kritična masa. Razlozi i motivi pobune su demokratski, kristalno čisti i jasni i siguran sam da bi brzo naišli na razumijevanje, pa i podršku ključnih zapadnih zemalja”, kazao je Medojević.
Đukanović neće dozvoliti da ga smijene na izborima
Milivojević smatra da ne treba potcjenjivati režim Đukanovića, jer je on čovjek sa najvećim stažom vladaoca u Evropi.
“Đukanović vlada duže i od Lukašenka i svu tehnologiju i alate za opstanak na vlasti poznaje i uspješno i efikasno ih koristi godinama. Od ratnog huškača, nekog ko je bio prirepak srpske nacionalne politike Miloševića, postao je radikalni Crnogorac i sve je to bilo u duhu vremena. On je jedan od političara koji je uspio da krade tuđe politike, poput politike LSCG, usvoji je pod svojim imenom i prezimenom i na kraju time dobije izbore. U malim biračkim tijelima je mnogo teže promijeniti biračke navike glasača, tu se glasači poznaju međusobno i manje-više znate ko za koga glasa i svaka promjena u biračkom tijelu na neki način u nekoj strogo kontrolisanoj državi kakva je Crna Gora. Ozbiljan režim kakav je Đukanovićev ne može i neće da dozvoli da se tek tako mijenja na nekom tasu izborne volje građana”, kazao je Milivojević.
Šta je prethodilo 5. oktobru
9. jun 1999. U Kumanovu potpisan Vojno-tehnički sporazum, kojim je određen rok od 11 dana za povlačenje snaga VJ i policije Srbije sa Kosova.
19. avgust 1999. U organizaciji G17, ispred tadašnjeg Saveznog parlamenta u Beogradu održan je miting opozicije kojem je prisustvovalo više od 1O0.OOO ljudi. Zatražena smjena savezne i republičke vlade i formiranje prelazne vlade.
14. april 2000. Održan miting udružene opozicije pod sloganom "Stop nasilju za slobodne izbore". Pred oko 200.000 okupljenih građana, lideri opozicije zatražili su raspisivanje izbora na svim nivoima. Aktivista “Otpora” Vlada Pavlov ubijedio je lidere opozicije da se, držeći zastavu “Otpora”, obavežu na zajednički nastup na izborima.
27. jul 2000. Vladajući DPS saopštio da oni i njihovi koalicioni partneri NS i SDP neće učestvovati na izborima.
25. septembar 2000. Prema preliminarnim rezultatima DOS-a, Koštunica pobijedio u prvom krugu izbora sa 55,34 odsto osvojenih glasova. SPS, tvrdi da je Milošević u vodstvu.
28. septembar 2000. Konačni rezultati Savezne izborne komisije na izbore je izašlo 69,7 odsto birača od kojih je njih 48,96 odsto dalo glas Vojislavu Koštunici, dok je 38,62 odsto podržalo Miloševića. SIK najavljuje da će drugi krug predsjedničkih izbora biti održan 8. oktobra. Zoran Đinđić najavljuje da će Srbija od ponedjeljka ući u "potpunu blokadu" jer uslovi za normalni život ne postoje sve dok se ne izvrši primopredaja predsjedničke funkcije.
4. oktobar 2000. Odlukom Saveznog ustavnog suda poništen je prvi krug predsjedničkih izbora, što je značilo da će izbori za prvog čovjeka SRJ biti ponovljeni.
Matić: Zapad je odlučio da Milošević mora da ode
Veran Matić tvrdi da je preduslov svega bila definitivna odluka zapada da M i lošević mora da ode. “Samim tim došlo je do izdvajanja ozbiljnih sredstava u te namjene i fokusiranja ljudi koji se bave ovim regionom samo na taj cilj. Pravi se ozbiljna infrastruktura sa novim akterima riješenim da idu do kraja, mislim prvenstveno na Otpor koji djeluje potpuno paralelno sa opozicijom, ali motiviše opoziciju, izvlači je iz letargije, pokazuju obrasce koji su uspješni u borbi protiv diktatora”, prisjeća se Matić.
"U Crnoj Gori opozicija nema podršku međunarodne zajednice jer dio opozicije ne prepoznaje kuda idu geopolitički procesi i kako ih pratiti"
On je kazao da je postojala i jaka represija prema medijima, ali da se i za to našao izlaz.
„I pored jake represije prema medijima, formira se mreža predajnika oko Srbije kako bi se čuo na što široj teritoiji B92. Lokalne stanice se umnožavaju i u finale 5. oktobra ušli smo sa preko 100 radio i TV stanica u našoj asocijaciji. One su bile nova inspirišuća snaga za pripremanje marša na Beograd koje su animirale ogroman broj učesnika”, kazao je Matić.
Ne shvataju geopolitičke procese
Grahovac je ocijenio da je tadašnja opozicija u Srbiji bila orijentisana da Srbiju vodi prema Evropi.
“Danas u Crnoj Gori imamo djelove opozicije koji bi nekako podijelili EU i NATO i samim tim nije se stvorio presudni uslov, a to je podrška međunarodne zajednice. U Crnoj Gori opozicija nema podršku međunarodne zajednice jer dio opozicije ne prepoznaje kuda idu geopolitički procesi i kako ih pratiti. Pošto vlast vrlo vješto i bučno vodi igru o evroatlantskim integracijama, a u suštini veoma uspješno opstruišu put ka integracijama, oni u suštini koriste energiju opozicije i to onog dijela koji neće u integracije. Tako imamo jedan fenomen sinergijskog efekta vlasti i dijela opozicije”, kazao je Grahovac.
Bonus video:
