Nakon što je Skupština Crne Gore kompletirala Odbor za reformu izbornog zakonodavstva, najavljeno je da bi konkretan rad ovog tijela mogao početi u septembru.
Ipak, u međuvremenu opozicione političke partije iznose nove zahtjeve kako bi učestvovali u reformi izbornog zakonodavstva, a njihove međusobne rasprave izbijaju u prvi plan crnogorske političke svakodnevice.
Prema posljednjim informacijama, stav opozicionog Demokratskog fronta, kroz izjavu Milana Kneževića datu “Vijestima” je da ta grupacija “neće učestvovati u izbornim reformama ukoliko promjenama Ustava ne bude obezbijeđena ravnopravnost srpskom narodu i ako ne bude formirana tehnička vlade”; predsjednica Socijaldemokratske partije Draginja Vuksanović Stanković zove dio opozicije na sastanak kako bi “dogovorili zajedničku platformu i uslove za fer i slobodne izbora”; istovremeno sukob između Demokrata i Demokratskog fronta, kao najjačih opozicionih grupacija, se nastavlja nesmanjenom žestinom.
“Nesigurni i prestrašeni”
Novo uslovljavanje i nove zahtjeve, politički analitičar Zlatko Vujović tumači kao strah opozicije za sopstveni rejting, ali i da ne vjeruju da će u konačnom reforma izbornog zakonodavstva dovesti do fer i slobodnih izbora:
“Čini mi se da se svi akteri na opozicionoj političkoj sceni osjećaju prilično nesigurno i prestrašeno za svoj rejting i eventualno uspjeh ili neuspjeh na narednim parlamentarnim izborima. To na neki način najviše dovodi u pitanje uspješnost procesa rada na reformi izbornog zakonodavstva. Definitivno je, da će učešće u radu Odbora i eventualne promjene izbornog okvira biti tema izborne kampanje i svakako da će uticati na rejting političkih partija, bile one dio toga procesa ili ne. Šteta je što se ovoliko čekalo sa izbornom reformom.Sada vrijeme prilično ide u korist vladajuće Demokratske partije socijalista kojoj eventualni izostanak odgovora (opozicije da li će učestvovati) najviše odgovara. A kada govorimo o samoj svijesti opozicije, oni ne polažu generalno nadu da će te izborne promjene uticati da izbori budu više fer. Zato daju veći značaj tome kako će oni profitirati iz tog procesa, odnosno da li će on uticati pozitivno ili negativno na njihov rejting.”
Konfuzija u javnosti
Građani koje je Radio Slobodna Evropa (RSE) anketirao u Podgorici kažu da su gotovo sluđeni političkom scenom u Crnoj Gori i da im nije jasna trenutna uloga političkih aktera na njoj.
“Ništa meni tu nije jasno” kaže nam Danka.
Njeni sugrađani Darko i Mitar dobacuju nam da bi znali odgovor da ih pitamo za “ovce ili krave“, a da o politici u Crnoj Gori “nemaju pojma“, da su na sve “oguglali“ i da su potpuno isključeni iz dešavanja.
“Totalna konfuzija”, tako trenutne političke prilike u Crnoj Gori komentariše Slavko i dodaje:
"I sami vidite šta se sve zbiva oko Odbora za reformu izbornih zakona. Prvo se dogovara dio opozicije sa vladajućom partijom, dok drugi dio to bojkotuje. Onda taj dio što je bojkotovao sad šuruje sa vladajućom strankom, a onaj prvi sad bojkotuje.”
“Oni jedno pričaju a drugo rade. To ti je to”, zaključuje Danka.
“Nas dvoje studiramo u Belgiji, ali pratimo šta se zbiva na crnogorskoj političkoj sceni”, predstavljaju nam se Slaviša i Milica.
Na naše pitanje kakav zaključak iz te perspektive imaju, Slaviša odgovara: “Otprilike, jasno je da nema mnogo noviteta i sve se u krug dešava.”
Put ka izbornim pravilima
Prema planu koji je dogovoren, uz medijaciju Evropske unije, Odbor za reformu izbornog zakonodavstva bi trebalo u narednih nekoliko mjeseci da definiše pravila za održavanje fer i slobodnih izbora.
To, prema interpretaciji Demokratske Crne Gore, podrazumjeva izmjenu izbornih zakona, seta medijskih zakona, izbor novog Savjeta Javnog medijskog servisa, novu Državnu izbornu komisiju, novu Agenciju za sprečavanje korupcije (ASK), novu Agenciju za elektronske medije (AEM) i formiranje specijalnog parlamentarno tijela za kontrolu predizbornog i izbornog procesa, kao i druge promjene u postojećim institucijama.
Da li obim posla, kratki vremenski rokovi i propratni politički sukobi i uslovljavanja daju nadu da će posao biti završen u narednih nekoliko mjeseci, pitali smo političkog analitičara Sergeja Sekulovića.
“Možemo reći da je politička situacija u ovom trenutku toliko konfuzna da više liči na negativan rasplet nego na pozitivan. Bez obzira na ovo što trenutno vidimo, stoji činjenica da su Demokrate u Odboru, da Demokratski front nije još definitivno izašao iz Odbora, određeni politički subjekti među kojima su nezavisni poslanici se afirmativno odnose prema ideji pregovora i dijaloga. Međutim, sa druge strane vrijeme neumitno curi, njega je sve manje i moralo bi da se krene da se radi odgovorno, brzo i efikasno da bi do kraja godine imali zatvoren čitav paket. Dakle, jedan veliki znak pitanja i dalje stoji”, kaže Sekulović.
Za i protiv tehničke Vlade
Dio opozicionih političkih subjekata zahtjeva formiranje tehničke Vlade, ali Vladajuća Demokratska partija socijalista smatra da bi tehnička narušila sistem države. Analitičar Zlatko Vujović, smatra da bi neka vrsta učešća aktera u izbornom procesu u Vladi moglo da poveća nivo fer uslova:
“Vrijeme curi i to na neki način najviše odgovara Demokratskoj partiji socijalista. Ta partija je ispunila sve što su tražili predstavnici međunarodne zajednice, tako da spokojno čeka da vidi šta će se dogoditi na opozicionoj sceni u kojoj je konfuzija. Na neki način DPS se nada da opozicija neće smoći snage da se dogovori i da će se time ući u novi izborni proces sa onim što imamo sada.
Što se tiče tehničke Vlade, mi smo imali Vladu izbornog povjerenja (2016. godine) i ovo bi bila neka vrsta sličnog rješenja. Možemo reći da je ta Vlada iz 2016. godine označila pomak u unapređenju izbornih uslova i da bi svaka nova Vlada bila podsticaj da imamo izbore koji su značajno više fer nego do sada.”
Izostanak političkog dijaloga, međustranačko nepovjerenje i sukobi, te opozicioni bojkot rada Skupštine, u Crnoj Gori traje od okončanja parlamentarnih izbora 2016. godine. Uz posredovanje Evropske unije postignut je dogovor o početku rada Odbora za reformu izbornog zakonodavstva, ali još nije definisan formalni početak rada.
Bonus video:
