Rusija koristi lošu finansijsku situaciju u regionalnim medijima kako bi pojačala utucaj na Zapadni Balkan. Zvanična Moskva na balkanske države utiče i preko političkih partija, pravoslavne crkve i dijela civilnog sektora. To se, između ostalog, navodi u istraživanju Centra za izučavanje demokratije (CSD) u kojem se upozorava na pojačan ekonomski uticaj Rusije na region.
U istraživanju pod nazivom “Ruski ekonomski uticaj na Balkan“ upozorava se na sve veće prisustvo ruske propagande u regionalnim medijima.
“Rusija je iskoristila finansijske probleme i nizak nivo medijskih sloboda u Jugoistočnoj Evropi kako bi progurala sadržaje koji odgovaraju Kremlju. Oni su povećali ekonomsku zavisnost medija kroz direktno vlasništvo ili reklame i podstakli indirektne političke veze medija sa proruskim grupama i interesima. U tome im pomaže nedostatak transparentnosti u vlasništvu medija i slaba kontrola konflikta interesa, čime se pojačava zavisnost od velikih oglašivača na malom tržištu“, navodi se u istraživanju organizacije sa središtem u Bugarskoj.
Podsjeća se i da je uticaj ruskog kapitala u regionu smanjen nakon što su Sjedinjene Američke Države (SAD) i Evropska unija (EU) uvele sankcije Rusiji 2014. godine, ali da ruske kompanije sada kontrolišu između pet i 10 odsto regionalne ekonomije, uključujući najveće rafinerije, mreže za distribuciju goriva, telekomunikacije i trgovačke lance. U istraživanju se upozorava da zvanična Moskva vidi Balkan kao važan dio u globalnoj strategiji nadmetanja sa SAD i EU. U Centru za izučavanje demokratije ističu da je pravoslavna crkva jedna od važnih karika u jačanju ruskog uticaja na Balkan. Crkva je, kako se navodi, duhovni posrednik u širenju ruske politike.
“Preko pravoslavne crkve Rusija pokreće različite inicijative pod religijskim velom. Paradoksalno, ruska i mnoge pravoslavne crkve u regionu bile su bastioni bivših tajnih službi a sada jačaju uticaj Kremlja“, tvrde u CSD.
Uticaj Moskve na region, kako se pojašnjava u istraživanju, prisutan je kroz pomoć političkim partijama i dijelu civilnog sektora. Navodi se da Rusija osigurava politički uticaj na države regiona tako što pomaže partije na vlasti, ali i opozicione stranke koje imaju efikasne kanale uticaja na političku scenu. Upozorava se da je takav uticaj posebno prisutan u Crnoj Gori, Srbiji i Bugarskoj.
“Rusija koristi pitanja oko kojih postoji podijeljenost u državama regiona. To se desilo prilikom jačanja nacionalizma u Bosni i Hercegovini, anti-NATO protesta u Crnoj Gori i političkih previranja u Sjevernom Makedoniji nakon izbora 2016. godine. Rusija je podržala grupe koje su igrale ključnu ulogu u podsticanju unutrašnjih sukoba sa ciljem promjene strateških ciljeva države“, piše u istraživanju.
U CSD-u smatraju da je zvanična Moskva uspješno promijenila socio-kulturološki narativ u brojnim balkanskim državama, time što utuče na stav društva prema zapadnim vrijednostima i državnim ciljevima.
Kako se navodi, Moskva to čini raspirivanjem nezadovoljstva kod stanovništva i zloupotrebljavanjem ranjivosti liberalnog demokratskog sistema upravljanja.
“To se radi kroz nevladine organizacije i kvazipolitičke pokrete koji dobijaju novac zvaničnim ili tajnim kanalima. Oni se finansiraju preko ruskih fondacija ili lokalnih ruskih posrednika, uključujući i banke. Takve grupe i organizacije su zadužene da zbunjuju javnost i da se protive konkretnim odlukama vlade. To mogu biti grupe povezane sa fudbalskim klubovima ili borilačkim klubovima koji dobijaju podršku od Rusa. To su i internet trolovi, blogeri kao i voditelji televizijskih emisija. Njihov zadatak je da šire dezinformacije“, navodi se u istraživanju CSD-a.
Brisel ne smije zapostaviti Balkan
U istraživanju se upozorava da EU mora pojačati prisustvo u regionu, ukoliko želi da smanji uticaj Rusije na potencijalne članice Unije. Kako se navodi, Brisel treba da bude politički i ekonomski prisutan u regionu.
“Unija treba direktno da angažuje civilno društvo u Jugoistočnoj Evropi kako bi sprovodili programe kojima se jača vladavina prava. Treba poboljšati saradnju sa nacionalnim agencijama za sprečavanje pranja novca kako bi se pratili nedozvoljeni finansijski tokovi. Nezavisne medijske regulatore treba ojačati da bi mogli da istražuju vlasništvo u medijima i otkriju one koji ispod radara šire dezinformacije i propagandu“, ističe se u istraživanju.
Bonus video:
