Crna Gora će u narednom periodu biti pod značajnim pritiskom zbog velikog duga koji ima prema Kini, zaključak je analize “Izloženost Crne Gore uticaju Kine “, koji je Centar za demokratsku tranziciju (CDT) pripremio uz pomoć Centra za međunarodno privatno preduzetništvo CIPA iz Vašingtona.
Profesor u školi za globalne studije “Frederik S. Pardi” na Univerzitetu u Bostonu Vesko Garčević je na onlajn okruglom stolu “Izloženost Crne Gore uticaju Kine”, koji je organizovao CDT, kazao da način na koji Crna Gora i zemlje regiona sarađuju sa tom azijskom državom nije dugoročno dobar: “Zemlje koje imaju hibridne režime, u koje možemo da svrstamo skoro sve države na Balkanu, imaju intenciju da sarađuju sa drugim hibridnim režimima i da kopiraju taj model razvoja i upravljanja razvoja”.
Garčević je pojasnio da to ne znači da Crna Gora ne treba da sarađuje sa Kinom, jer je ona važan akter u međunarodnim odnosima i dodao da se u posljednjih 30 i više godina mogu identifikovati uticaji nekoliko država na naš region: “Ovdje mislim na četiri važna međunarodna aktera - jedan je Evropska unija, drugi SAD, zatim Rusija koja je tradicionalno na Balkanu stotinama godina i novi akter Kina, koja se pojavila u posljednjih 10 godina”.
U posljednjioj deceniji, smatra bivši diplomata, pristup EU postao je sve manje politički, a sve više tehnički.
“Nema političkog uticaja zemalja, odnosno, taj uticaj slabi, dok se tehnički on sprovodi preko Evropske komisije. Isto se može reći da su se SAD dosta povukle iz ovog regiona. Njihovi prioriteti, kad je u pitanju vanjska politika su na nekim drugim mjestima”, kazao je Garčević.
Direktorica Politikon mreže Jovana Marović istakla je da su uticaji nezapadnih aktera u Crnoj Gori za sada prijetnja, a da li će biti šansa - to zavisi od država Zapadnog Balkana i od toga da li će one jačati svoje institucije i u kom smjeru će ići procesi evropske integracije.
Ona je kazala da se prvi uticaj nezapadnih aktera na Zapadnom Balkanu, odnosi na budžet i na finansijsku stabilnost država, dok je drugi nivo uticaja je onaj koji se odnosi na životnu sredinu. “Najčešće ti uslovi nisu najbolje dogovoreni i to uvijek ide na štetu zemlje domaćina”, istakla je Marović.
Ona je kazala da se treći nivo odnosi na proces EU, jer se koriste slabosti vladavine prava u državama ZB i negdje podstiču praznine u oblasti vladavine prava samim svojim uslovima. Četvrti nivo uticaja se, kako je kazala, odnosi na ljudska prava, samim tim što su te investicije i projekti izuzetno netransparentni i ograničava se pravo javnosti da bude informisana.
Direktor istraživačkog centra u MANS-u, Dejan Milovac, kazao je da ekonomski uticaj koji dolazi sa strane nije samo uslovljen potrebom Crne Gore da ima neki supstitut u odnosu na EU, već da se decenijama u državi stvara poslovni ambijent da jedino kompanije koje dolaze iz zemalja sa sličnim kapacitetom vladavine prava, zapravo mogu i da ulažu u Crnu Goru.
“Zato dominantno imamo kompanije iz Rusije, Kine, Emirata...”.
Na okruglom stolu je istaknuto da Crna Gora prema Kini ima dug koji iznosi 39 odsto ukupnog spoljašnjeg duga.
Milovac je kazao da će javni dug vraćati građani od poreza, navodeći da je samo pitanje koliko će ta opterećenost javnog duga uticati na kapacitete Crne Gore da se dalje razvija, pa i u saobraćajnoj infrastrukturi.
Predsjednica Centra za demokratsku tranziciju (CDT) Milica Kovačević je govoreći o situaciji u Crnoj Gori i regionu, kazala da sva istraživanja koja su radili ukazuju na to da se negativni ekonomski, politički i drugi uticaji dešavaju “zbog naših deficita, zbog nedostataka u našim sistemima demokratskog i ekonomskog upravljanja”.
“I da ranjivost naših društava i institucija, zakonodavstava, predstavljaju povoljnu zonu za rast i razvoj i negativne efekte tih uticaja...”
Bonus video:
