Prethodni izborni rezultati na nivou Podgorice jasno pokazuju da opozicija ima realne šanse da pobijedi Demokratsku partiju socijalista (DPS) na lokalnim izborima u prvoj polovini sljedeće godine, zbog čega bi oponenti vlasti u postojećim političkom okolnostima sve svoje resurse trebalo da usmjere na glavni grad.
Demokratski front (DF) je prekidom skoro jednogodišnjeg bojkota parlamenta, za koji tvrdi da je selektivan, relaksirao DPS koja je nakon blagog spoljašnjeg pritiska počeo pokazivati znake spremnosti za pregovore sa opozicijom. Izostanak zajedničke reakcije pet opozicionih partija na taj čin DF, ukazuje da i dio njihovih poslanika već glanca cipele za ulazak u parlament.
Razlike u stavovima pet partija koje sebe nazivaju građanskom opozicijom o mogućim pregovorima sa DPS-om - Demokrate neće da razgovaraju ni sa Duškom Markovićem ni sa Milom Đukanovićem dok ostali drže odškrinuta vrata za dijalog sa premijerom - dodatno pojačavaju utisak o udobnoj poziciji DPS-a u susret predsjedničkim i lokalnim izborima u više od polovine opština u Crnoj Gori.
Bez odgovora na osnovna pitanja
Predsjednik Upravnog odbora Institua Alternativa Stevo Muk kaže da DF sebi ostavlja sve opcije otvorenim i koristi metode parlamentarnog i vanparlamentarnog djelovanja, da Demokrate rade na terenu, dok ostatak opozicije djelovanje svodi na konferencije za novinare.
“Ostatak opozicije se distancirao od DF i to ih za sada jedino okuplja. Povratak DF u Skupštinu, može u jednom trenutku biti alibi za povratak drugih opozicionih partija. Ponovo se čini da Demokrate imaju najtvrđi i najprincipijelniji stav i po ovom pitanju”, kaže Muk.
Lideri Demokrata, SDP-a, SNP-a, pokreta URA i Demosa u dva navrata su saopštili da nastavljaju bojkot dok vlast ne pristane na termin i uslove novih izbora.
Sastanci opozicionih prvaka uslijedili su nakon upozorenja šefa Delegacije EU Aiva Orava da se otvara prostor za osporavanje rezultata predsjedničkih izbora, ako se u međuvremenu ne usvoje preporuke OEBS-a u vezi sa izbornim zakonodavstvom.
Odgovorna opozicija bi, ukazao je Muk, trebalo da odgovoriti na tri osnovna pitanja - pod kojim uslovima će izaći na sljedeće izbore, da li će zajedno ili pojedničano izaći na izbore ili imati jednog ili više kandidata, te kako će formirati vladu ako zajedno bude imali više poslanika od DPS-a i njegovih satelita:
“Meni se čini da jasnog odgovora na ova pitanja nema i da se odgovori iz dosadašnji javnih istupa opozicionih prvaka ne naziru”, tvrdi on.
Teško do bliže saradnje građanske opozicije
Muk nije optimista kada je u pitanju bliža saradnje između pet partija, bez obzira što bi, primjera radi, interes Demokrata bio da Bečića, koji je nagovijestio svoju kandidaturu za predsjedničke izbore, podrže ostale četiri partije.
Time bi sebi mogao obezbijediti mnogo bolji skor u prvom krugu i napraviti dodatni pritisak na Front da ga podrže u vjerovatnom drugom krugu. Sa druge strane, lideri ostale četiri partije sačuvali bi se mogućeg političkog blamiranja u slučaju kandidovanja, ali što je i važnije spasili partije od finansijskih dubioza jer većinu sredstva za kampanju odlazi samo na konto pobjednika.
“Idealno bi bilo da se zajednički promišljaju najbolje opcije političkog djelovanja u odnosu na tri nivoa izbora - predsjedničke, opštinske i parlamentarne. Međutim, teško je povjerovati da će do značajnije saradnje doći, imajući u vidu istoriju saradnje, odnosno nesaradnje opozicionih partija”, kaže Muk.
Po prirodi unutarpartijske logike, ukazuje on, najjači akteri su manje skloni saradnji, a one partije koje se nalaze oko izbornog cenzusa najzainteresovanije su za predizborne koalicije.
“Jedan značajan dio opozicije smatra da se izlazak “u više kolona” pokazao uspješnim u opštinama gdje danas opozicija vrši vlast. Tu činjenicu iznose kao protivargument tezi da je potrebno šire predizborno objedinjavanje opozicije”.
On kaže da treba ukazati i na faktor kasnog formiranja koalicija, što se najbolje pokazalo u slučaju formiranja koalicije “Ključ” na prošlim parlamentarnim izborima.
“Ako neko želi da nastupa koaliciono, potreban je značajan period priprema i političke organizacije i objašnjavanja prednosti takvog nastupa. Koalicije nisu samo prosti zbir glasova, niti garantuju pozitivan sinergetski efekat i uvećanje broja glasova”, kaže Muk.
Džaba što je DPS stalno u minusu
Ako se ide sabiranjem tog prostog broja glasova sa prošlih parlamentarnih izbora, dolazi se do podatka da će DPS, zavisno u kakvom aranžmanu nastupi u Podgorici, morati da juri minus od sedam do osam hiljada birača u odnosu na opoziciju. I na prethodnim lokalnim izborima 2014. godine DPS je bio skoro pet hiljada glasova u minusu u odnosu na broj glasova koji je opozicija osvojila na prethodnim predsjedničkim i parlamentarnim izborima, ali je na kraju preuzeo vlast zahvaljujući sukobu u SDP-u i Pozitivnoj.
Zahvaljujući unutaropozicionom trvenju, DPS je skupio većinu od odbornika Narodne stranke i Nove srpske demokratije 2011. Praktično, od izbora 2000. DPS nije imao većinu u Podgorici, osim 2006. kada je nastupio sa SDP-om, ali je zahvaljući opozicionim sukobima i političkoj korupciji uvijek uspijevao da zadrži vlast. Upravo su Demokrate, koje su najčvršći zagovornici samostalnog nastupa i minimalne predizborne opozicione saradnje, nedavno podsjetile na tu činjenicu.
“Izbori u Podgorici su i ranije bili velika šansa za uspjeh opozicije, a preuzimanje vlasti u glavnom gradu može biti dugoročno značajnije od uspjeha na predsjedničkim izborima. Možda je to ključna politička bitka i moguće da na taj teren opozicija treba da usmjeri sve raspoložive resurse”, podvukao je Muk.
Druga stvar, dodao je on, su predsjednički izbori gdje će najvjerovatnije biti dva kruga i gdje postoji mogućnost da poraženi opozicioni kandidati daju podršku onom koji je ostvario najbolji rezultat.
“Prethodni predsjednički izbori su pokazali da zajednička opoziciona podrška jednom kandidatu može značiti suštinski pobjedu”, zaključio je Muk.
Idu na izbore bez obzira šta DPS radi
Muk ocjenjuje da problem opozicije u proteklih godinu dana i ubuduće nije što je bojkotovala parlament, nego sto nije imala alternativnu političku strategiju i privlačnu političku praksu. On smatra da opozicija nije djelovala proaktivno.
“Povratkom u Skupštinu se ne rješava pitanje fer i demokratskih izbora koji slijede. Opozicija nema odgovor na pitanje da li će i poslije svega i uprkos svemu izaći na izbore organizovane u svemu ili u bitnom kao i oni 2016. godine? Iskustvo svih 27 godina pluralizma govori da hoće. Na tu kartu uspješno igra DPS”.
Bonus video:
