U Crnoj Gori je tokom proteklih lokanih izbora zabilježeno manje dezinformacija u odnosu na prethodne lokalne i parlamentarne, kazali su iz Digitalnog forenzičkog centra (DFC).
Marko Banović iz DFC-a je, u podkastu agencije MINA, rekao da su manipulacije informacijama postale jedna od glavnih alatki za političko obračunavanje unutar države, ali i da takve dezinformacije dolaze van zemlje.
“Iako je bila velika važnost izbora u Crnoj Gori, nijesmo zabilježili veći broj dezinformacija, kao što je to bio slučaj s nekim prethodnim lokalnim izborima, a da ne pominjem parlamentarne”, kazao je Banović.
On je rekao da su, poučeni iskustvom sa prethodnih izbora, kada je snažna kampanja kreiranja narativa, lažnih vijesti i dezinformacija dolazila čak i van države, očekivali da će izborna kampanja tokom lokalnih izbora 23. oktobra obilovati dezinformacijama i lažnim vijestima.
“Međutim, to se nije desilo. Pogotovo je interesantno ponašanje tabloida iz Srbije, kojima je Crna Gora obično u tim izbornim procesima glavna tema. Ovog puta to nije bio slučaj”, rekao je Banović.
On je kazao da postoji više potencijalnih razloga za to, navodeći da su tabloidi u Srbiji vjerovatno bili preokupirani prvenstveno izborom nove vlade u toj državi i situacijom oko Kosova.
“A možda su i svjesni da su određeni dio posla već završili na parlamentarnim izborima, pa im sad nije bilo potrebno da stvaraju eventualnu negativnu kampanju koju može proizvesti prevelika količina lažnih vijesti i dezinformacija”, ocijenio je Banović.
On je rekao da je u Crnoj Gori zabilježen jedan broj dezinformacija i lažnih vijesti, ali da je to bilo na “niskom nivou”.
Kako je naveo, razlog može biti što su političke partije, akteri i subjekti i svi koji su učestvovali u političkoj propagandi shvatili da to stvara negativne efekte kod građana.
“Da su se i građani možda zasitili političkih informacija i onda su se možda okrenuli ka ekonomskim temama, životnom standardu, a i bili su svjesni da su u pitanju lokalni izbori i da građane više interesuju lokalne teme”, dodao je Banović.
On je kazao da se tokom ovog izbornog procesa pojavilo nekoliko lažiranih istraživanja javnog mjenja, precizirajući da je jedan objavila Socijalistička narodna partija, kao i da se društvenim mrežama pojavilo istraživanje koje je lažno pripisano Centru za demokratsku tranziciju.
Upitan da li je tokom ovog izbornog procesa bilo više dezinformacija ili lažnih vijesti, on je rekao da postoji novi pristup kreiranja narativa koji se ponavljaju i ustaljuju u diskursu i postaju opšteprihvaćeni.
“Poput konstantnog prožimanja narativa kod medija u Srbiji da je Crna Gora zarobljena, kriminalna i nestabilna zemlja, koju je neophodno osloboditi. To se konstantno prožima kroz cijelu godinu, a posebno se malo aktiviralo tokom ovog izbornog procesa”, saopštio je Banović.
Na pitanje da li su mediji nepristrasno izvještavali tokom lokalnih izbora, on je odgovorio da standard medija u Crnoj Gori, ali i cijeloj Evropi, značajno opada i da mediji gube funkciju tačnog i pravovremenog informisanja građana.
“Sve više podliježu određenim političkim uticajima i naklonjeni su određenim političkim ideologijama ili političkim partijama. Takav je slučaj bio i kod nas, primijećena je određena pristrasnost u medijima”, izjavio je Banović.
Prema njegovim riječima, kod određenih medija je bilo primjetno koga podržavaju.
Banović je dodao i da su neki mediji čuvali određene članke i informacije da bi ih plasirali pred izbore.
"Ne mora da znači da su bili vezani direktno za izbore, već mogu biti dio nekih drugih tema, ali jasno se mogla vidjeti matrica nekog cilja pred izbore”, smatra Banović.
On je kazao da političke partije koriste društvene mreže za promociju i targetiranje neistomišljenika, dodajući da se taj kanal komunikacije konstantno upotrebljava u političke svrhe i u predizbornoj kampanji.
Prema riječima Banovića, zabrinjava manjak regulacije na društvenim mrežama, što otvara prostor za određene zloupotrebe.
“Kao obični građani, zaista smo izloženi velikim kampanjama tokom izbornog procesa od političkih partija i nije lako građaninu da se snađe u svoj toj konfuziji”, upozorio je Banović.
On je rekao da je novonastala Fejsbuk /Facebook/ stranica Naglasi, koja služi za širenje vijesti na društvenim mrežama, potrošila više novca nego sve ostale političke partije na oglašavanje kada je riječ o izborima u Podgorici.
“Vro interesantno je što je ta stranica promovisala samo jednu partiju – Građanski pokret URA”, naveo je Banović.
On je rekao da je ogromna svota novca utrošena za reklamiranje na društvenim mrežama, i da se taj trend definivno nastaviti.
“Definitivno, fokus državnih institucija i civilnog društva treba da bude na reklamiranju, da se ta sfera u određenim segmentima reguliše”, poručio je Banović.
Upitan da prokomentariše to što Zakon o izboru odbornika i poslanika ne reguliše kršenje izborne tišine na društvenim mrežama, Banović je kazao da iako legalna, ta praksa nije fer.
On je naveo da svaka politička partija ima mogućnost oglašavanja na društvenim mrežama, i da su jednake u tom segmentu.
“Sve političke partije su se u subotu oglašavale na društvenim mrežama, bez problema. Imali ste i kampanju i aktivaciju lažnih bot i neautentičnih profila na društvenim mrežama koje su pokušavale da dalje šire određeni sadržaj političkih partija”, rekao je Banović.
On je rekao da se na to definitivno treba obratiti pažnja, kao i da je potrebno da se rješenje nađe u kohezicji državnih institucija i civilnog sektora.
Upitan da li je rješenje u izmjeni postojećeg zakonskog rješenja, Banović je kazao da postoji ta mogućnost, ali da nije siguran koliko postoji volje kod političkih subjekata.
“Uvijek, kad god bi nešto išlo na štetu njima, a ovo ide na štetu jer im onemogućava se oglašavaju pred izbroni proces, ne vjerujem da postoji volja da će oni to učiniti”, ocijenio je Banović.
Bonus video:
