Predsjednici vlada država Zapadnog Balkana potpisali su juče na samitu Berlinskog procesa tri regionalna sporazuma, koji su, kako je ocijenjeno, važni za izgradnju integrisane zajedničke budućnosti bez unutrašnjih granica.
Istovremeno, novi samit predstavlja i svojevrsno oživljavanje Berlinskog procesa od kako je na čelu vlade u Berlinu kancelar Olaf Šolc.
Berlinski proces je format godišnjih sastanaka koji je Vlada Njemačke, na čelu sa bivšom kancelarkom Angelom Merkel, inicirala 2014. godine kada je u Berlinu održana konferencija o Zapadnom Balkanu. Njegov cilj je jačanje saradnje Evropske unije sa Zapadnim Balkanom, kooperacije unutar regiona i ubrzanje njegove integracije u EU.
Da je Berlinski proces zamro, priznao je i Šolc u maju ove godine, najavljujući da će se on lično angažovati da se nastavi proces čiji je cilj stvaranje zajedničkog regionalnog tržišta. Isti cilj ima i inicijativa Otvoreni Balkan, čije su članice Srbija, Albanija i Sjeverna Makedonija.
U Berlinu su juče potpisani sporazumi o slobodi kretanja s ličnom kartom, o priznavanju visokoškolskih kvalifikacija i o priznanju profesionalnih kvalifikacija doktora medicine, stomatologa i arhitekata na ZB, saopšteno je iz crnogorske Vlade.
Sporazume su odobrili ministri spoljnih poslova zapadnobalkanske šestorke na sastanku koji je 21. oktobra organizovala njemačka Vlada u okviru Berlinskog procesa.
Najavljujući potpisivanje sporazuma, njemačka ministarka spoljnih poslova Analena Berbok, tada je rekla da se radi o “istorijskim koracima”.
Njemački kancelar rekao je na početku samita da su sporazumi izuzetno važni za integraciju zajedničkog regionalnog tržišta i izgradnju integrisane zajedničke budućnosti bez unutrašnjih granica.
Šolc je kazao da je uvjeren da Berlinski proces može, ne samo da oslobodi potencijale regiona, već i da ubrza njegov put ka EU.
Berlinski proces “oživio” je u momentu jačanja inicijative Otvoreni Balkan čiji je cilj takođe stvaranje područja slobodnog kretanja ljudi, robe i usluga. Inicijativu su podržale SAD, a zatim i EU, čiji predstavnici su više puta poručili da bi u toj inicijativi trebalo da budu sve zemlje Zapadnog Balkana.
Otvoreni Balkan u novembru 2019, pod neformalnim nazivom “mini Šengen”, pokrenuli su predsjednik Srbije Aleksandar Vučić, premijer Albanije Edi Rama i tadašnji premijer Sjeverne Makedonije Zoran Zaev.
Crna Gora, Bosna i Hercegovina (BiH) i Kosovo nijesu pristupili inicijativi, iako su predstavnici Crne Gore i BiH učestvovali na nekim samitima inicijative. Dio crnogorske javnosti tvrdi da je Otvoreni Balkan loša zamjena za EU, da će udaljiti Crnu Goru od Brisela i da će je Vučić iskoristiti za jačanje uloge Srbije na Balkanu.
Mogućnost da Crna Gora uđe u Otvoreni Balkan najavio je premijer u tehničkom mandatu Dritan Abazović početkom septembra na Samitu inicijative u Beogradu, kada je kazao da je ona u kratkom periodu dokazala da pored svih nedaća koje vladaju u ovom prostoru može da učini velike stvari za građane.
Iz SD-a su juče poručili da je najbolji odgovor na Otvoreni Balkan kada cijeli region sarađuje i lideri potpišu sporazume od kojih građani ZB imaju direktnu korist. “Berlinski proces je potvrdio zašto postoji i da je nezamjenljiva platforma saradnje i poboljšanja infrastrukturei ekonomije...Za sve one političke strukture u Crnoj Gori koje favorizuju Otvoreni Balkan, današnji sporazum treba da im otvori oči da našoj državi nijesu potrebne duple inicijative, u najmanju ruku, da ne pričamo o nekim drugim opasnostima. Iako, ako ćemo iskreno, nijesu se baš ni potrudili da nam objasne benefite od OB. Niti ima radne grupe, niti ima analize najavljenih od strane Vlade, tako da je najbolje da na tome i ostane. Štete koju nanose Crnoj Gori ima i previše”, saopštila je potpredsjednica SD Irma Nišić.
Abazović je juče u Berlinu istakao da je regionalna saradnja zemalja Zapadnog Balkana ključni faktor političke stabilnosti, sigurnosti i ekonomskog prosperiteta i da njegov ideal kao političara predstavlja pomireni region Zapadnog Balkana bez granica, u EU. “Granice ne treba mijenjati, treba ih činiti nevidljivim”, naglasio je Abazović, podvlačeći da svakako proces evropske integracije nas vodi tom idealu, saopšteno je iz Vlade.
Šef evropske diplomatije Žozep Borelj poručio je da se regionalna saradnja ne može odvojiti od zajedničkih vrijednosti EU i da su ključne riječi za naredne mjesece otpornost i pomirenje. On je na Tviteru napisao da EU priprema podršku Zapadnom Balkanu u borbi protiv hibridnih prijetnji koja se odnosi na sajber podršku, sajber odbranu i suzbijanje dezinformacija.
Istakao je da su u Berlinu potpisana tri sporazuma u sklopu zajedničkog regionalnog tržišta koja su ključna za ekonomsku otpornost regiona.
”Zapadni Balkan mora da bude stabilan, ne treba da postoji ni najmanji prostor za miješanje u regionu. Vrijeme je za prevazilaženje nasljeđa prošlosti”, naveo je Borelj.
Za ZB milijarda eura za ublažavanje energetske krize
Predsjednica EK Ursula fon der Lajen najavila je u Berlinu značajan paket podrške od milijardu eura bespovratnih sredstava EU za pomoć Zapadnom Balkanu u rješavanju neposrednih posljedica energetske krize i izgradnji otpornosti u kratkom roku i srednjoročno. Rekla je da je EK spremna pružiti budžetsku podršku od 500 miliona eura, koja će biti usvojena u decembru i dostupna u januaru. Ovim će se iznosom podržati domaćinstva i mala i srednja preduzeća kako bi se ublažile posljedice rasta cijena energenata.
Drugi dio pomoći, od takođe 500 miliona eura u grantovima, biće namijenjen investicijama u energetsku infrastrukturu, obnovljive izvore i energetsku efikasnost.
Bonus video:
