Držanje trobojke sa grbom dinastije Petrović, ali i drugih istorijskih simbola Crne Gore u kabinetima opštinskih funkcionera nije precizno definisano zakonom jer je samo jedan član Zakona o državnim simbolima i državnom grbu posvećen tretiranju istorijskih simbola.
Taj član određuje da oni uživaju istu zaštitu kao važeći državni simboli, a pravnici koje su “Vijesti” kontaktirale, iako je samo jedan pristao da govori zvanično, različito tumače šta to tačno znači.
Dok advokat Dalibor Kavarić, blizak Srpskoj pravoslavnoj crkvi, smatra da to znači da se ona može isticati zajedno sa crnogorskom državnom zastavom i da tu nema nikakvih zabrana, dio pravnika sa kojima su “Vijesti” razgovarale, ali koji zbog toga što tema o simbolima vidljivo polarizuje crnogorsku javnost nisu htjeli da zvanično govore, objašnjavaju da se taj član odnosi samo na to da se istorijski simboli ne smiju paliti, cijepati i tome slično.
Šta kažu čelnici opština
Zastave u kabinetima su postale aktuelne nakon što se dio opštinskih funkcionera u Skupštini Srbije pohvalio da su u svoje kabinete stavili trobojke, tada ne opisujući o kojim tačno se trobojkama radi.
Istakli su da su se na taj čin odlučili jer su to stvari koje su važne za Srbe u Crnoj Gori, a opozicija je špekulisala da se radi o zastavama druge države i pozivala na odgovornost.
Iako je trobojka sa grbom Petrovića bila jedan od simbola Kraljevine i Knjaževine Crne Gore, ranije su iz Demokratske partije socijalista i drugih opozicionih partija, ali i iz državnih institucija poput Uprave policije, te zastave tretirali kao zastave druge države, iako nisu navodili o kojoj to drugoj državi se radi. Zanimljivo, DPS je ranije u kampanjama na lokalu, na primjer u Beranama, na svojim bilbordima sa državnom zastavom isticao i trobojku bez aplikacija.
Predsjednik Opštine Mojkovac Vesko Delić koji se prvi i pohvalio isticanjem trobojke, prvobitno je na pitanje “Vijesti” u skladu sa kojim propisima je postavio, odgovorio kontrapitanjem koji propisi to brane isticanje trobojke.
Dan kasnije je na ponovljeno pitanje odgovorio da je zastava Kraljevine Crne Gore “oko koje se digla neviđena hajka” u njegovom kabinetu postavljena u skladu sa Zakonom o državnim simbolima i Danom državnosti Crne Gore i pozvao se na član 28.
”Državni i vojni simboli Knjaževine Crne Gore i Kraljevine Crne Gore, simboli Narodne Republike Crne Gore i Socijalističke Republike Crne Gore i simboli Republike Crne Gore utvrđeni Zakonom o grbu i zastavi Republike Crne Gore uživaju zaštitu, kao i državni simboli utvrđeni ovim zakonom”, piše u članu 28.
Delić je poručio da će ta zastava ostati još dugo u njegovom kabinetu.
Zanimljivo je da se trobojka sa grbom Petrovića u kabinetu Delića ne pojavljuje od samog starta njegovog stupanja na funkciju, što se može vidjeti prostom pretragom slika iz kabineta iz raznih prilika, a pojavljuje se onda kada je kao ilustracija korišćena na propagandnim medijima bliskim Demokratskom frontu.
Na član 28 se poziva i advokat Kavarić koji dodaje i da je isticanje trobojke sa grbom Petrovića nesporno dozvoljeno i napominje da to predstavlja isticanje crnogorskog istorijskog simbola, a ne nacionalnog simbola manjinskog naroda ili manjinske nacionalne zajednice.
Predsjednik Skuopštine opštine Danilovgrad Velimir Đoković nije odgovorio u skladu sa kojim propisima je postavio trobojku, ali je objasnio da se radi o zastavi Kraljevine i Knjaževine Crne Gore i da je crnogorska državna zastava na počasnom mjestu.
”Ja sam tu zastavu unio u želji da i taj simbol petrovićevske Crne Gore bude zastupljen u mom kabinetu”, kazao je Đoković i dodao da je u njegovom kabinetu i državni grb, kako to zakoni propisuju.
Šta kažu propisi
Zakon o državnim simbolima i Danu državnosti Crne Gore predviđa da se u službenim prostorijama državnih organa i organa lokalne samouprave upotrebljava grb, dok isticanje i upotreba zastava u prostorijama nije definisana ovim zakonom.
Pravilnik o bližem načinu isticanja, upotrebe, kao i sastavu materijala zastave Crne Gore, predviđa da se u kabinetima zastava drži sa desne strane radnog mjesta lica čiji je kabinet.
Isti pravilnik definiše i materijal od kog se pravi kabinetska zastava, te na kakvom postolju treba da stoji.
Pravilnik se odnosi na državne simbole.
Dosta precizniji je Zakon o izboru, upotrebi i javnom isticanju nacionalnih simbola koji predviđa da se u službenim prostorijama organa lokalne samouprave i javnih ističe i zastava tog manjinskog naroda ili druge manjinske nacionalne zajednice.
Ovaj zakon se primjenjuje u lokalnim samoupravama u kojima pripadnici manjinskog naroda ili druge manjinske nacionalne zajednice čine većinsko stanovništvo, prema rezultatima posljednjeg popisa.
Isti zakon propisuje i da zastavu utvrđuje svojom odlukom savjet manjinskog naroda, a da saglasnost daje Vlada Crne Gore.
Šta se kažnjava
Zakon o državnim simbolima ne predviđa kazne ako se na javnom mjestu istakne zastava koja nije zastava druge države.
Predviđene su kazne ako se grb i zastava upotrebljavaju tako da se narušava javni moral, ugled i dostojanstvo Crne Gore, ako se mijenjaju, ispravljaju, ili se dodaju stvari, ako se koriste kao robni žig bez prethodnog odobrenja, ako se koriste oštećeni, ako zastava dodiruje tlo...
Kazne su od 300 do 20 hiljada eura.
Zakon o izboru, upotrebi i javnom isticanju nacionalnih simbola predviđa i kaznu ako državni simbol ne zauzima počasno mjesto prilikom upotrebe, odnosno isticanja nacionalnih simbola uz državne simbole. Ako su istaknute dvije zastave, počasno mjesto je sa lijeve strane gledano sprijeda.
Zakon o javnom redu i miru propisuje da se kazni onaj koji na javnom mjestu istakne ili upotrijebi zastavu, grb ili drugi simbol druge države, osim ako je zastava, grb ili drugi simbol druge države istaknut kao simbol pripadnika manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u skladu sa posebnim zakonom ili ako je zastava, grb ili drugi simbol druge države istaknut prilikom održavanja sportske priredbe.
Zakon već zreo za izmjenu
Pitanje upotrebe i isticanje nacionalnih simbola manjinskih naroda u Crnoj Gori je godinama dovodilo do tenzija na političkoj sceni i kažnjavanja građana, ali i turista.
Tokom 2018. i 2019. godine sudovi su kaznili više Albanaca u Tuzima i u Ulcinju jer su na kućama isticali ili u javnosti širili albanske zastave. To je izazvalo oštre proteste albanskih političara, koji su najavljivali da će sami plaćati kazne sunarodnicima.
Vlada je u novembru 2019. godine predložila novi Predlog zakona o izboru, upotrebi i javnom isticanju nacionalnih simbola koji je Skupština usvojila.
Na konferenciji “Rezultati i izazovi sprovođenja: Zakon o izboru, upotrebi i javnom isticanju nacionalnih simbola”, održanoj krajem 2021. godine, istaknuto je da je taj zakon već zreo za izmjene, a da bi se na pravi način pravno kvalifikovali neki događaji, potrebno je da se jasno zna koji su nacionalni simboli svih manjinskog naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica.
Iz Opštine Ulcinj, “Vijestima” su odgovorili da su u kabinetu predsjednika Opštine Omera Barjaktarija, istaknute zastave Crne Gore, Albanije kao i zastava Opštine Ulcinj.
”Zastava Crne Gore je istaknuta po Zakonu o državnim simbolima i Danu državnosti Crne Gore, zastava Albanije je istaknuta po Zakonu o izboru, upotrebi i javnom isticanju nacionalnih simbola, član 11 toga zakona, dok je zastava Opštine istaknuta po Odluci koju donosi Skupština opštine”, saopšteno je iz ulcinjske opštine.
Prema posljednjem popisu iz 2011. godine, u Ulcinju većinsko stanovništvo u toj opštini čine Albanci.
U kabinetu predsjednika Opštine Rožaje Rahmana Husovića su, kako je “Vijestima” odgovoreno iz te lokalne samouprave, istaknuta je zastava države Crne Gore, nacionalna zastava Bošnjaka i zastava Opštine Rožaje.
”Kako je prema podacima popisa stanovništva, kućanstva i stanova 2011. godine u opštini Rožaje procenat Bošnjaka činio većinsko stanovništvo, odnosno 83,91 odsto od ukupnog broja stanovnika na teritoriji opštine Rožaje, to se u skladu sa navedenim propisima pored državne zastave ističe i nacionalna zastava Bošnjaka”, saopšteno je iz Opštine Rožaje.
Nacionalna zastava i grb Bošnjaka su detaljno opisani u statutu Bošnjačkog vijeća u Crnoj Gori.
”Grb Vijeća je u obliku evropskog štita koji je podijeljen bijelom lentom koja ide dijagonalno iz gornjeg lijevog ugla ka desnoj strani. Na lijevoj dojagonalnoj polovini grba, na plavoj podlozi su tri ljiljana zlatno žute boje, jednake veličine ravnomjerno raspoređeni ispod donjeg rub lente. Na desnoj dijagonalnoj polovini, na zelenoj podlozi, su tri bijela polumjeseca otvorena prema desnoj strani, raspoređeni u obliku jednakostraničnog trougla”, navodi se u opisu grba dok se dodaje da je zastava VIieća bijele boj sa opisanim grbom u sredini.
Bonus video:
