Samo trećina građana smatra da bi Crna Gora trebalo da brani drugu članicu NATO alijanse ukoliko bi bila napadnuta, dok gotovo tri petine očekuje da državi ostale članice priteknu u pomoć u slučaju rata.
Na pitanje u istraživanju NATO o stavovima građana zemalja članica da li bi njihova zemlja trebala biti branjena od strane ostalih članica, 58 odsto crnogorskih građana je odgovorilo potvrdno, a 29 odrično. Ovaj podatak predstavlja promjenu u odnosu na prošlu godinu, kada se 54 odsto građana izjasnilo da bi trebalo, a 33 da ne bi.
Sa druge strane, 33 odsto ispitanika je odgovorilo da bi Crna Gora trebalo braniti drugu članicu ukoliko je napadnuta, a 47 da ne bi. Prethodne godine, 52 odsto ispitanika je imalo potvrdan, a 35 odsto odričan odgovor.
U Ministarstvu odbrane (MO) smatraju da je “donekle prirodno da se građanima više dopada ideja da se za bezbjednost Crne Gore stara još 31 NATO članica, u odnosu na obrnuti slučaj, kada bi Crna Gora trebalo da doprinese odbrani nekoj drugoj saveznici”.
Za izlazak iz NATO pakta glasalo bi 44 odsto građana Crne Gore, što je najveći procenat među svim zemljama članicama, pokazao je izvještaj ovog saveza za 2023. godinu, objavljen na njihovom sajtu.
To predstavlja rast u odnosu na izvještaj za 2022. godinu, kada je to mislilo 32 odsto. Crna Gora je u oba izvještaja članica sa najmanjom podrškom savezu, ali se prošle godine svega jedan odsto manje ispitanika u Bugarskoj i Slovačkoj izjasnilo za izlazak iz Alijanse, dok je ove godine Crne Gora ubjedljivo prva, jer se u Sloveniji, prvoj sljedećoj na listi, 12 odsto ispitanika manje izjasnilo tako.
Građanski aktivista Stefan Đukić ovdje kao glavni razlog navodi “nisku ‘organsku’ podršku alijansi koja onda za sobom nosi da građani prihvataju članstvo ali nisu neki ‘entuzijasti’ u pogledu njega.
“Većina vjerovatno i ne misli da su obavezani jer je odluka o pristupanju donesena van bilo kakvog odlučivanja građana, konsultativnog referenduma, u parlamentu koji je konstitutisan u atmosferi ‘državnog udara’ i koji je većina opozicije tada bojkotovala. Sve ovo, a vjerovatno i blokovski pogled na multipolarni svijet kod jednog dijela građana ili iskreni anti ratni sentiment kod drugih čine da je entuzijazam u odnosu na NATO minimalan”, objašnjava građanski aktivista.
Iz Ministarstva odbrane (MO) objašnjavaju da je oblast bezbjednosti prilično varijabilna kategorija, u odnosu na koju građani formiraju i mijenjaju stavove različitom dinamikom.
“Tome suštinski doprinosi činjenica da se evroatlantsko područje, pored konvencionalnog rata u blizini svojih granica, suočava sa jednako intenzivnom hibridnom kampanjom plasiranja dezinformacija koje nijesu zaobišle ni Crnu Goru. Takva vrsta kampanje za cilj ima uticaj na oblikovanje mišljenja javnog mnjenja u pravcu koji degradira političko-vojnu sposobnost NATO saveza, odnosno sve njegove oponente predstavlja kao superiornu silu sa čijim eventualnim napadom kolektivna odbrana ne bi mogla da se izbori”, navode iz ovog resora.
Menadžer za komunikacije Atlantskog saveza Crne Gore Matija Otašević ocijenio je da je ovaj izvještaj pokazao realno stanje u državi koje je posljedica “nedostatka strategije i zanemarivanja značaja strateškog komuniciranja” od strane Vlade o tome.
“Pitanje članstva u NATO-u je uvijek bilo polarizujuće u Crnoj Gori, i zanemarivanje komunikacije na ovu temu, uzimanje podrške zdravo za gotovo, prirodno vodi do ovakvih rezultata istraživanja javnog mnjenja”, smatra Otašević.
On ističe da je posljednja komunikaciona strategija Vlade koja se odnosi na članstvo u NATO-u usvojena 2018., a da je istekla 2020. godine.
“Dakle, od 2020. godine mi nemamo jasan strateški dokument čiji je glavni cilj popravljanja percepcije građana Crne Gore kad je riječ o članstvu u NATO-u, što se prije svega postiže kroz podizanje nivoa opšte informisanosti građana na tu temu, i kroz približavanje svih aspekata članstva u NATO-u”, objašnjava Otašević.
Prema njegovim riječima, ovo nije problem ove Vlade, jer “ni 42. ni 43. Vlada nisu bile zainteresovane da mu se ozbiljno posvete”.
“Međutim, za 44. Vladu ovo bi trebalo da bude zvono za uzbunu, jer ukoliko bude imala sluha za ove poruke, i bude spremna da se ozbiljno posveti promjeni percepcije građana po ovom pitanju, može da napravi iskorak”, ističe on.
Iz MO su rekli da NATO istraživanja smatraju “apsolutno kredibilnim” ali da rezultati mogu varirati i od uzorka do uzorka, navodeći istraživanje od prošle jeseni, prema kojem je podrška članstvu Crne Gore u NATO na nivou od 55%.
“Promovisanje prednosti članstva Crne Gore u NATO Alijansi predstavlja kontinuiran proces koji se ne završava formalnim pristupanjem države Savezu. Stoga smo mišljenja da je društvo i dalje nedovoljno informisano o tome što predstavlja članstvo u NATO. Zato ćemo u narednom periodu intenzivirati promovisanje ovog našeg spoljnopolitičkog prioriteta kako bi građani dodatno spoznali benefite činjenice da smo dio saveza koji baštini ideju kolektivne bezbjednosti i time našoj državi dodatno garantuje stabilnost”.
Đukić je kazao da podrška prije ulaska u NATO nikad nije prelazila 50% a da je samo u jednom od preko trideset istraživanja bilo više onih koji su za od onih koji su protiv članstva. “U međuvremenu su građani prihvatili članstvo kao datost i državnu obavezu, prihvatili da je to nešto što će tako biti i na dalje što ne znači da su istovremeno poneseni za samim članstvom i obavezama koje alijansa nosi”.
Kako ističe, podrška je vezana za “napore onih struktura koje su čvrsto pro-NATO i njihovu mogućnost da iskomuniciraju građanima da je to i dalje važno”. “To je bilo prilično lako u prvim mjesecima ruske invazije na Ukrajinu dok danas, kada NATO članice podržavaju Izrael u činjenju ogromnih zločina u Gazi, to više nije tako”.
Otašević dodaje da je, prema posljednjem istraživanju, broj građana koji se izjasnio da bi glasao za ostanak u savezu veći od broja građana koji bi glasali za izlazak - 46 naspram 44 odsto, ocijenivši da “ovo protivljenje članstvu dolazi od prethodno neopredijeljenih. “Čak 20 odsto građana je u 2022. bilo neopredijeljeno po ovom pitanju, dok je sada neopredijeljeno njih 10 odsto”.
Iz MO kazali su “Vijestima” da istraživanja koja sprovodi NATO smatraju apsolutno kredibilnim pa će, zbog toga, analizi rezultata istih pristupiti sa posebnom pažnjom i dodatno naglašavaju da se radi o pitanjima iz oblasti u kojoj postoje polarizovani stavovi u crngorskom društvu što se reflektuje i na same rezultate.
Da članstvo u NATO-u smanjuje šanse za napad druge države misli 46 odsto crnogorskih građana, dok se 33 smatra da to nije slučaj. Ovi podaci se razlikuju od prošlogodišnjih, kada je 55 odsto građana odgovorilo potvrdno na ovo pitanje, a 31 odrično.
Više građana za povećanje troškova za odbranu
Dok je prošle godine 46 odsto građana smatralo da treba trošiti manje za odbranu, ta brojka se ove godine smanjila na 18. Broj ljudi koji smatraju da troškovi moraju ostati na istom nivou, smanjio se sa 40 na 35 odsto, a broj onih koji misle da se moraju povećati je skočio sa 12 na 39 odsto.
“Ova promjena u stavu može se posmatrati kao posljedica brutalne ruske agresije na Ukrajinu, zbog čega su građani postali svjesni značaja ulaganja u odbranu”, ističe on i napominje da ostaje otvoreno pitanje u koji sistem odbrane građani smatraju da treba ulagati ako raste pad podrške NATO savezu.
On dodaje da je nedostatak strateškog pristupa ovoj temi od strane Vlade doveo do “podložnosti malignim stranim uticajima, dezinformacijama i manipulaciji informacijama koje dolaze iz Moskve, Beograda, Banja Luke, i koje polako dobijaju formu prijetnji”.
“Ulaganje od 2 odsto BDP-a u odbranu, što je minimum koji NATO očekuje od nas, Crnoj Gori donosi veću sigurnost nego ulaganje od 20 odsto BDP-a u samostalni sistem odbrane. Kapaciteti Crne Gore... nam ne dozvoljavaju da sami izgradimo sistem odbrane kakav bi nam bio neophodan u slučaju napada na Crnu Goru od strane snaga koje sada već upućuju otvorene prijetnje zemljama Zapadnog Balkana koje ističu svoje euro-atlantsko opredjeljenje”.
Otašević: Zabrinjavaju poruke ZBCG
Otašević je rekao da zabrinjavaju poruke koje su prekjuče sIgle iz Strazbura, gdje su poslanici koalicije ZBCG na zasijedanju POSP crnogorskim i evropskim parlamentarcima predložili da se u zajedničkoj deklaraciji izmijeni dio koji se odnosi na usklađivanje Crne Gore sa spoljnom poliIkom EU i sankcije Rusiji, te da se obriše dio koji se odnosi na učešće Crne Gore u NATO misijama.
“Očekivano je od poslanika koalicije ZBCG da to predlože i podrže, ali je neočekivan potez poslanika Pokreta Evropa Sad i Demokrata, koji su bili uzdržani... Kredibilno članstvo u NATO...ne znači samo ispunjavanje obaveza koje se odnose na ulaganje u odbranu i učešće u vojnim obukama, već i promovisanje NATO vrijednosti u zemlji, edukaciju i informisanje građana. Sve je to, od ulaska u Alijansu, eksplicitna obaveza Vlade a ne Alijanse – i što je posebno važno, usvajanje tih vrijednosti kroz političku praksu”, kaže Otašević.
Bonus video:
