Spondilolisteza je stanje pri čemu jedan od pršljenova klizi naprijed ili nazad u odnosu na drugi pršljen . Ovo se dešava zbog pucanja pars articularis-a (dijela pršljena koji je zadužen za zglobljavanje sa drugim pršljenom). Pomjeranje pršljena naprijed naziva se anterolisteza, dok se pomjeranje pršljena ka nazad naziva retrolisteza. Obično, kada se spomene spondilolisteza, misli se na anterolistezu koja je i znatno učestalija od retrolisteze.
Spondilolisteza može dovesti do deformiteta kičme kao i do suženja centralnog kanala kičmenog stuba.
Najčešće se dešava kod četvrtog i petog lumbalnog i prvog sakralnog pršljena (donji dio kičme), a nešto rjeđe u vratnom dijelu. Spondilolisteza može biti kongenitalna (urođena), traumatska i degenerativna. Degenerativna spondilolisteza je bolest starije populacije, koja obično nastaje kao posljedica artritisa. Traumatska spondilolisteza je rijetka i nastaje kao posljedica akutnih preloma, a urođena spondilolisteza je prisutna od malena i češće se javlja kod žena.
Postoji pet stepena spondilolisteze gdje je peti totalno mimoilaženje pršljenova.
Uzroci
Najčešći uzroci su degenerativne promjene, frakture, osteoporoza, tumori, traumatske povrede, diskus hernije, razne povrede lumbalne kičme, kongenitalna (urođena) spondilolisteza. Kod kongenitalne spondilolisteze ne dolazi do srastanja pars articularis-a sa pršljenom. U mnogim istraživačkim radovima, kao najčešći razlog za nastajanje ove spondilolisteze, navodi se prijevremeno forsiranje djeteta da sjedi i stoji, kao i korištenje dubka.
Simtomi
Spondilolisteza može biti asimptomatska (da pacijent ne osjeća nikakve tegobe), mada se i ova vrsta spondilolisteze može prepoznati adekvatnim fizikalnim pregledom, i simptomatska koja se najčešće prezentuje jakim, ponekad i tupim bolom u leđima koji se pojačava pri hodanju dok se u ležećem položaju smanjuje. Može se javiti slabost u nogama, poremećaj mokrenja. Bol može biti sličan išijasu - da se širi u predjelu gluteusa, da se javlja u predjelu butine, čak i u listovima nogu. Bolovi koji se javljaju za vrijeme hoda izazivaju vrlo često hramanje. Mogu biti zahvaćene obje noge. Mogu se pojaviti neurološki ispadi, poremećaji refleksa. Takođe, zatezanje u predjelu zadnje lože je karakteristično.
Dijagnoza
Većina pacijenata sa spondilolistezom ima izraženu lumbalnu krivinu i isturenu zadnjicu. Ponekad se pacijent ne žali na simptome koji upućuju na spondilolistezu, zato je od velikog značaja odrađivanje detaljnog fizikalnog pregleda. Ovo je izuzetno važno kada se radi o osobama koje se bave, ili planiraju da se bave sportom.
Spondilolisteza se lako dijagnostikuje na osnovu RTG snimka na kome se vidi klizanje pršljena na snimku sa strane, dok na kosim snimcima i A-P snimku se vidi pucanje pars articularis-a. Težina spondilolisteze se ocjenjuje na osnovu procenta klizanja pršljena. U zavisnosti od slučaja, po potrebi se rade i nalazi CT i magnetne rezonance.
Terapija
U kiropraktici primjenjujemo više metoda za tretiranje spondilolisteze. Korištenjem specijalnih mašina, pasivno uvodimo pokrete u donjem dijelu leđa, gurajući oštećeni pršljen ka nazad. Dodatnim metodama rehabilitacije istežemo/relaksiramo mišiće koji vuku kičmu u neželjeni položaj, jačamo mišiće koji su zaduženi za stabilizaciju kičme i skoncentrisani smo na regulisanje intraabdominalnog pritiska.
U težim slučajevima postoji opcionalna hirurška intervencija.
Kada se preporučuje operacija ?
Pored težine iskliznuća, indikacije za operaciju spondilolisteze variraju zbog stanja i dijagnoze, kao i samog pacijenta. Zahvat se preporučuje u nekom od slijedećih slučajeva:
- Bol i ostali simptomi se pogoršavaju i ne reaguju na konzervativno nehirurško liječenje
- Bol i drugi simptomi značajno utiču na kvalitet života
- Razvijaju se neurološki problemi i ispadi poput slabosti, slabe koordinacije, ukočenosti, nemogućnosti kontrolisanja osnovnih ljudskih potreba (mokrenje i stolica)
- Pretrage poput rentgena i magnetne rezonance ukazuju na nestabilnost kičme ili progresiju iskliznuća
Ciljevi operacije kičme nisu normalno srastanje pršljenova, jer su mali izgledi da se to, i pored operacije, može postići, već uključuju:
- dekompresiju spinalnih živaca (smanjenje pritiska)
- stabilizaciju kičme s ciljem prevencije progresije iskliznuća i kompresije živaca
- ispravljanje deformacija i vraćanje kičme u početni položaj
Bonus video:
