Biblioteka Varburg instituta je najekscentričnija i najoriginalnija biblioteka u Velikoj Britaniji. Pitanje u ovom trenutku je, može li opstati nakon spora sa Univerzitetom Londona u čijim se prostorijama nalazi?
U prvom trenutku, kada uđete u Varburg institut u Londonu, sve izgleda i miriše kao bilo koja druga univerzitetska biblioteka. Četiri sprata fluorescentnog svjetla i metalnih polica sa vlažnom, blago buđavom aromom starih knjiga. No, tek kada posjetilac počne da proučava kolekciju, čudnovatost tog mjesta postane očigledna. Magija i nauka, zle oči i životi svetaca. U skladu s Varburgovim shvatanjem svijeta, knjige iz oblasti filozofije bile su smještene odmah pored knjiga iz astrologije, magije i narodne tradicije, dok su istorije umjetnosti stajale rame uz rame s književnim i religijskim djelima, a jezički priručnici se družili s knjigama iz teologije, poezije i umjetnosti. Ove knjige žive jedna pored druge u lavirintu likova, ikona i sjećanja. Biblioteku je na početku prošlog vijeka u Hamburgu osnovao Abi Varburg, sin bogatog bankara.
Zaljubljenik u Italiju i njenu renesansu, Varburg je kolekciju započeo knjigama renesansnog humanizma koja sada broji više od 350.000 tomova. To je čini najvećom kolekcijom renesansnih knjiga na svijetu. No, sa buđenjem nacizma 1933. godine, porodica Varburg seli se u Englesku, pa je i biblioteka utočište našla u Londonu, u okviru Univerziteta. Šest stotina sanduka s knjigama, kao i sav namještaj i oprema otplovili su za London. Knjige su prvo smještene u jednu poslovnu zgradu u Milbanku, tri godine kasnije Univerzitet u Londonu pristao je da preuzme zbirku, ali ne i da napravi iste ovalne police niti da poređa knjige prema Varburgovom originalnom asocijativnom nizu. Varburgov institut je 28. novembra 1944. godine postao dio Univerziteta, u okviru kojeg i danas radi.
Pedeset i jednu godinu kasnije napravljena je kopija Varburgove kuće u Hamburgu na mjestu gdje se nalazio njegov stari dom u Hajlvigštraseu, a pokušano je i da se na osnovu originalnih fotografija, reprodukuje raspored polica i izložba jednog dijela kolekcije slika.
Bitka za budućnost Varburg biblioteke traje godinama, a vrhunac dostiže posljednjih mjeseci, kada je londonski univerzitet počeo da traži pravni okvir da kolekcije instituta objednini sa univerzitetskim. Tako bi, smatra londonska intelektualna javnost, biblioteka koja je izbjegla nacistički pogrom i njemačko bombardovanje, konačno bila uništena britanskom birokratijom. Kako će se završiti ovaj spor, ostaje da se vidi.
Prosperove knjige, njegovo uporište životne sile
Filozof Ernst Kasirer zapisao je nakon posjete biblioteci u Hamburgu dvadesetih godina prošlog vijeka: “Varburgova biblioteka nije prosto zbirka knjiga nego katalog problema. Takav utisak nisam stekao zbog tematskih oblasti nego više zbog samog organizacionog principa, principa koji je daleko važniji od opsega pokrivenih tema. Ovdje istorija umjetnosti, istorija religije i mita, istorija lingvistike i kulture nisu samo smještene jedne pored drugih nego su međusobno povezane, i kao takve, zatim, povezane s jedinstvenim idealnim središtem”.
Poslije Varburgove smrti 1929. godine, Kasirer je police u čitaonici biblioteke, napravljene tako da prate elipsasti oblik zidova, uporedio sa „dahom mađioničara”. Kasireru su Varburgove knjige , poređane prema složenim putevima njegove misli, bile, kao Prosperove knjige , uporište njegove životne sile.
Bonus video:
