Dok se Amerika i dobar dio svijeta uveliko priprema za proslavu praznika Halloween 31. oktobra, dok stradaju silne bundeve i smišljaju se što strašnije maske i kostimi, niko ne razmišlja kako je keltski praznik žetve prerastao u visoko komercijalnu Noć vještica.
Svaka kultura ima svoje čudovišta: Sloveni vješticu Baba Jagu, koja leti po šumi na velikom tučku ili metli, otima i jede malu djecu i živi u kolibi na kokošjim nogama, amazonska plemena pripovijedaju o morskim stvorenjima sa natprirodnim moćima koja plivaju i u rijeci, a praški Jevreji imaju Golema, čudovište napravljeno od gline, oživljeno pred kraj 16. vijeka kako bi ih zaštitilo od antisemitskih napada.
Naravno, ljudi se kreću, kulture se šire u različitim gradovima, državama i kontinentima a mitovi se izvrću i rastu.
Čudovišta preuzimaju karakteristike svoje nove domovine, pa Golem na kraju postaje Frankenštajnovo čudovište. U Americi, najpoznatija čudovišta su sve više holivudske tvorevine novijeg datuma koje rukuju instrumentima uništenja, kao Džejson sa mačetom ili Leatherface sa motornom testerom. Postoje lokalni mitovi i legende o đavolima u Džersiju, Motmanu u Point Plezentu, o raznim NLO-ima, ukletim kućama, ali američko zlo teži psihopatski obojenima svemoćnim čudovištima (primjer je Fredi Kruger, zlostavljač djece i serijski ubica koji, ialco mrtav, nastavlja da ubija kroz snove).
Vašington Irving, pod pseudonimom Džefri Krejon, dao je Americi jedno od njenih najranijih čudovišta u svojoj kratkoj priči iz 1820. “Legenda o Uspavanoj« dolini” ("The Legend of Sleepy Hollow”). Iako se Bezglavi konjanik ne pojavljuje do samog kraja, ipak je postao dio američke kulture.
Djeca znaju da Konjanik juri uštogljenog engleskog učitelja Ikaboda Krejna, a priča je tokom godina korišćena mnogo puta, nedavno u Foksovoj TV drami “Uspavana dolina”. Ne treba zaboraviti ni filmsku verziju Tima Bartona sa Džonijem Depom, Kristinom Riči i Kristoferom Vokenom kao Konjanikom.
Mještani Uspavane doline u okrugu Vestčester nedaleko od Njujorka nemaju problem što ih i danas povezuju sa poznatom Irvingovom pričom, naprotiv.
Ipak Konjanik, što možda i nije previše iznenađujuće, nije američki, ni po svom istorijatu kao ni sama priča. Bezglavi konjanik je možda postao jedan od najstarijih američkih duhova, ali je priča o njemu rođena u Evropi i njegove različite varijacije dugo su postojale u irskom i njemačkom folkloru. Čak je i u Irvinovoj priči on je njemački najamnik hesijanac koji ostaje bez glave tokom američkog
Građanskog rata, i ostatak vremena provodi u noćnim potragama za njom. Amerika je tako prigrlila čudovište koje joj je strano u svakom pogledu i priča njegovu priču više od 200 godina. Upravo je Irvingova neodređenost ono što čini "Legendu o Uspavanoj dolini" tako trajnom. Irving je bio dovoljno pametan da ostavi nejasno ono što se na kraju dogodilo Ikabodu Krejnu, a to je suprotno od savremenog poimanja horora, koje toliko teži da vidi svoje krajnje djelo i krvave posljedice.
Čitajući Irvingovu priču, nismo sasvim sigurni ni šta se dogodilo sa Bezglavim konjanikom, i, prije svega, da li je ikada ikog progonio. Možda je bio samo usamljeni jahač pogrešno viđen kao fantom u mraku, ali u Irvingovoj priči jednoj od istinski velikih američkih priča, koja je izdržala ispit vremena on može da bude sve što poželimo.
Bonus video:
