... jer koliko si mi puta na klupi u parku znao reći: 'Ja sam za slobodnu mušku ljubav, ja sam za slobodnu mušku ljubav, ja sam za slobodnu ljubav'...
Neki dječaci, Prljavo kazalište, Prljavo kazalište,
Suzy Records (1979)
Kladio bih se da je u međuvremenu barem neko od vas pogledao film Weekend britanskog reditelja Endrua Hejga (Andrew Haigh)...
"Zar stvarno mislite da gay ekipa nema gomile interesantnih gay priče koje bi mogle da zainteresuju i heteroseksualnu publiku?"
Kladio bih se, takođe, da queer, tj. gay element Hejgove priče nije odvratio baš sve pripadnice i pripadnike većinske heteroseksualne zajednice od gledanja filma.
Šalu na stranu, zapravo je činjenica da uz gay publiku postoji i određeni procenat heteroseksualne publike - doduše ne preveliki, ali ipak statistički relevantan procenat - kojemu se Hejg svakako obraća - jer je svjestan da je taj procenat u stanju da odgleda nešto što na prvu loptu možda liči na tvrdu gay romansu - a u stvari je vrlo inteligentna, vrlo realna i vrlo sirova, dakle krajnje neortodoksna drama - gay drama - koja se odvija baš u vremenu sadašnjem i koja propagira univerzalne teme poput nezaobilazne ljubavi - ljubav je najvažnija - te identiteta, individualiteta, žudnje, samoće, iskrenosti, privrženosti, podrške, sigurnosti - i seksa, naravno - nema ništa bez (sigurnog) seksa ovih dana.
Pred crnogorskom LBGT populacijom su odsudne bitke koje upravo pripadnici te populacije moraju da dobiju
Ako ste se već namrštili - ako ne pristajete čak ni na tzv. queer as folk varijantu - onda bih vam postavio isto pitanje koje je Hejg postavio producentima u kritičnim fazama definisanja finansijske konstrukcije projekta Weekend:
"Zar stvarno mislite da gay ekipa nema gomile interesantnih gay priče koje bi mogle da zainteresuju i heteroseksualnu publiku?".
A u igri je bilo "svega" 150 000 eura... pitajte drugaricu/druga rediteljku/reditelja što ta cifra predstavlja u domenima aspiracija crnogorskog kinematografskog establišmenta.
Dobićete odgovor: dosta - ali ne previše.
Weekend je ipak dobio brojne pozitivne kritike - meni je posebno interesantna ona objavljena na stanicama New York Timesa.
Bret Iston Elis (Bret Easton Ellis), poznati američki pisac, twitovao je o filmu sljedeće:
"Weekend Endrua Hejga iz 2011. je vjerovatno najbolji - i najmanje potcjenjivački (u smislu da ne potcjenjuje inteligenciju prosječnog gledaoca - op.a.) - film o gay ljudima ikada napravljen. Ovjerite ga obavezno".
U svoje vrijeme, Lentonke su predstavljale krupan korak naprijed
Elisov stav je razumljiv, donekle - ako postoji stvar koju nadaren pisac sigurno neće promašiti - onda je to jaka priča. Što se tiče arhitekata - nema šanse da će promašiti filmsku tektoniku, ako se razumijemo.
Evo vam još jedno pitanje: što bi se desilo kada bi u Podgorici postojala neka varijanta art-kina - što bi se desilo, recimo, da je neprežaljeni Kino Kultura spasen i da je adaptiran u art-kino, pa da se na repertoaru toga kina jednog dana našao Hejgov Weekend?
Bojim se da ipak nisam u stanju to da zamislim - još uvijek ne.
Pred crnogorskom LBGT populacijom su odsudne bitke koje upravo pripadnici te populacije moraju da dobiju, tj. da iznesu na svojim plećima - jer niko to neće uraditi umjesto njih - od nas ostalih, kako sada stvari stoje, ne mogu da očekuju mnogo više od suve podrške - a i to od vrlo tankog procenta, ako izuzmemo one koji na ovaj ili onaj način pružaju institucionalnu, tj. deklarativnu podršku LBGT populaciji.
Kladio bih se, dakle, da ste ipak odgledali Weekend i da ste primijetili zgradu u kojoj se nalazi Raselov (Tom Cullen) stan - tzv. apartment of desire.
Jedna od Lentonki
Tu stambenu zgradu je zapravo nemoguće ne primijetiti - arhitektonski je toliko bazična da vam je jednostavno morala zapasti za oko. Ako postoji zgrada na koju s punim pravom možemo da zalijepimo etiketu "sandučara" - što ne mora da bude pežorativno, daleko od toga, sandučare su odraz nadasve pozitivnog i vrlo specifičnog arhitektonskog stava, da ne kažem mentalnog sklopa - onda je to upravo zgrada koja se pojavljuje u Weekendu kao neka vrsta alegorije društvene realnosti - hoću da kažem da se ta zgrada pojavljuje u filmu u funkciji očiglednog isticanja činjenice da se pripadnici gay populacije neminovno sudaraju sa gotovo monolitnom društvenom sviješću koja nije - niti je ikada bila - podložna rapidnim transformacijama - kako kod nas, tako i u Britaniji - mada je tamo situacija znatno ružičastija nego ovdje, treba priznati.
Riječ je o jednoj od 5 stambenih zgrada sagrađenih 1967. godine u Notingemu, u dijelu grada koji se zove Lenton. Oficijelni naziv bloka je Willoughby Street flats, a svaka od zgrada ima, po starom britanskom običaju, i svoje posebno ime: Abbey Court, Digby Court, Lenton Court, Newgate Court, Willoughby Court - iz jednostavnog razloga što to značajno pojednostavljuje stvari - ne toliko stanarima, naravno, koliko ljudima sa strane - i podiže osjećaj pripadnosti zajednici.
Lentonke je projektovao stanoviti Dejvid Dženkin (David Jenkin), prvi arhitekt koji je postavljen na visoku funkciju gradskog arhitekte u Notingemu
U svoje vrijeme, Lentonke su predstavljale krupan korak naprijed. Poput desetina hiljada socijalnih zgrada podignutih u poslijeratnom periodu na tlu Britanije - zgrada koje su građene na sve strane sve do dolaska Margaret Tačer na vlast - Lentonke su nudile neuporedivo bolje životne uslove svojim stanarima - koji su prije preseljenja najčešće živjeli u slamovima, ili pak u neuslovnim kućama i stanovima gdje vodovodna instalacija, na primjer, nije postojala - česma se obično nalazila u dnu ulice - a kanalizacija... kanalizaciju je najbolje da zaboravimo.
Danas više nije tako - život u socijalnom stanu - pogotovo u stanu koji je u vlasništvu opštine - podrazumijeva određeni stepen beznađa ili barem pomirenosti sa sudbinom. Britanci koji sebe svrstavaju među pripadnike srednjeg društvenog staleža žele da posjeduju stan - ili još bolje kuću van grada.
Dakle, Britanci koji drže do sebe ne vole da plaćaju kiriju - pogotovo ne minimalnu.
U kontekstu filma, Hejg insistira na momentu socijalnog stanovanja iz razloga što po svaku cijenu želi da zaobiđe tzv. camp pristup gay temama - i uopšte queer kinematografiji. Hejg se, dakle, ne šali.
Sa druge strane, očigledno želi da naglasi da gay populaciju koja pripada nižim društvenim slojevima - Rasel radi kao spasilac na bazenu - muče isti problemi koji muče heteroseksualnu populaciju koja pripada istim slojevima - s tim da se pripadnici gay populacije bolje zabavljaju jer su uglavnom samci, pa ne moraju da vode računa o porodicama kao ostali smrtnici.
Kladio bih se da je gospodin Dženkin prilikom projektovanja zgrada bio vođen imperativom minimalnih ulaganja - a maksimalne učinkovitosti
Lentonke je projektovao stanoviti Dejvid Dženkin (David Jenkin), prvi arhitekt koji je postavljen na visoku funkciju gradskog arhitekte u Notingemu. Ne znam da li je gospodin Dženkin povukao još koji značajan potez - ali stoji činjenica da je britanska stručna javnost u ono vrijeme pozitivno ocijenila Lentonke.
U magazinu The Architects' Journal - koji izlazi i koji je cijenjen i dan-danas - pojavio se 1. oktobra 1969. tekst o Lentonkama uz nekoliko fotografija. Tekst nisam uspio da pronađem - ali sam pronašao fotografije, koje neodoljivo podsjećaju na fotografije novih gradskih zona i četvrti koje su kao pečurke poslije kiše nicale tokom poslijeratnog perioda uz gradove - odnosno uz predratna gradska jezgra - diljem bivše, Titove Jugoslavije.
U to vrijeme nismo bili daleko od "razvijenog svijeta". Problemi koje su po okončanju Drugog svjetskog rata rješavali jugoslovenski arhitekti koji su djelovali na polju stanogradnje - bili su vrlo slični problemima koje su rješavali britanski arhitekti.
To su bili opšti problemi na koje nije presudno uticala ideologija: trebalo je udomiti milione ljudi koji su tokom rata ostali bez domova, trebalo je raseliti i eliminisati slamove iz centralnih zona gradova i trebalo je udomiti radnu snagu koja je iz ruralnih i slabije razvijenih zona ubrzano pristizala u gradove zahvaljujući ekonomskom procvatu koji je uslijedio već početkom šezdesetih godina - nepunih 15 godina po okončanju rata.
Lentonkama je ipak presuđeno - bez obzira na njihovu gotovo klasičnu ljepotu
Lentonke su ipak posebna priča. Kladio bih se da je gospodin Dženkin prilikom projektovanja zgrada bio vođen imperativom minimalnih ulaganja - a maksimalne učinkovitosti. Građene su u sistemu prefabrikovanih betonskih elemenata. Pregradni zidovi su građeni od iverice u kombinaciji sa gips-pločama.
Opet, Dženkin je čak i u granicama vrlo ograničenog budžeta uspio da Lentonkama obezbijedi vrlo osoben dignitet - koji se doduše sagledava samo spolja. Beton, na primjer, nije izdubio stari sjaj - uprkos tome što je prije 45 godina izliven u kalupe. I dalje zrači sirovom postojanošću - prije bijelom nego sivom - kao da je riječ o bijelom mermeru, a ne o običnom betonu.
Lentonkama je ipak presuđeno - bez obzira na njihovu gotovo klasičnu ljepotu. Na proljeće će biti srušene. Ključni argument je njihova energetska neefikasnost - tj. pozamašni računi, pogotovo u zimskim mjesecima - a druga računica, podjednako nemilosrdna, pokazuje da je jeftinije srušiti te zgrade nego se baviti unapređenjem termičkih svojstava njihovih fasada.
Privatna firma koja upravlja socijalnim stambenim fondom na teritoriji Notingema obećala je stanarima Lentonki, uz sve ostalo, i preseljenje u druge stanove - solidnije građene i osjetno komfornije.
Ako je nešto sigurno u ovom trenutku - to je da na mjestu Lentonski ipak neće biti građeni novi socijalni stanovi.
Bonus video:
