In architecture time is not linear. Architecture brings past, present and future together. Yvonne Farrell & Shelley Mc Namara
Tekstove za ART Vijesti pišem srijedom poslije podne - gotovo u pravilu - a šaljem ih uredniku u četvrtak, nakon korekture i lekture, u toku dana. Tekst koji je objavljen na ovom mjestu prošle subote - “Zašto se ćuti o rušenju “Durmitora”?” - pisao sam, dakle, u pretprošlu srijedu poslije podne.
U tom tekstu sam konstatovao, ničim izazvan, da ne znamo koji je stav eksperta Ilije Laloševićasa Arhitektonskog fakulteta u Podgorici po pitanju odluke da se pristupi uklanjanju objekta Hotela “Durmitor” na Žabljaku - što je eufemizam za rušenje - ne sluteći da će profesor Lalošević istoga toga dana gostovati na RTCG, u emisiji “Iz pravog ugla” Duške Pejović - i da će izaći sa vrlo eksplicitnim stavom o rušenju pomenutog hotela.
Morate pogledati emisiju “Iz pravog ugla” koja je emitovana 9. maja na RTCG - što će reći u pretprošlu srijedu, sa početkom u 20:00 - otprilike u vrijeme kada sam privodio kraju moj tekst. Profesor Lalošević je osudio rušenje Hotela “Durmitor” - i to, ponavljam, vrlo eksplicitno - iznenađujuće eksplicitno - zapanjujuće eksplicitno - i temeljito je obrazložio svoj stav. A osvrnuo se, između ostaloga, i na recentne graditeljske aktivnosti u zoni Prirodnog i kulturno-istorijskog područja Kotora - na gradnju u Kostanjici, Perastu, Dobroti itd. - opet vrlo eksplicitno ukazujući sa pozicija konzervatorske, odnosno zaštitarske struke, na brojne stručne, administrativne i druge propuste.
Duška Pejović je, između ostaloga, pričitala pasus iz dokumenta naslovljenog “Godišnji izvještaj o sprovođenju Menadžment plana i stanju Prirodnog i kulturno-istorijskog područja Kotora za 2017. godinu” - iza kojega formalno stoji Savjet za upravljanje Prirodnim i kulturno-istorijskim područjem Kotora (Lalošević je član Savjeta), odnosno Sekretarijat za zaštitu prirodne i kulturne baštine Opštine Kotor u ulozi koordinatora - pasus koji se odnosi upravo na Hotelski kompleks “Jadran” u Perastu:
“Prilikom izgradnje hotelskog kompleksa “Jadran” u Perastu došlo je do grubog odstupanja od UT i konzervatorskih uslova za zgradu bivše fabrike “Jadran” dogradnjom sprata sa zapadne strane, odnosno dva sprata sa istočne strane, potpunom izmjenom oblika prozora i otvaranjem novih prozora i vrata na fasadama, a dramatično je odstupljeno i od konzervatorskih uslova za zgradu iza novog krila palate Smekja gradnjom nove, višeetažne zgrade na mjestu za koje nema podataka da je ikada ranije postojala. Da bi ovakva zgrada mogla biti izgrađena prethodno je na tom mjestu uništeno naslijeđeno urbano tkivo Perasta.”
Profesor Lalošević je dodao, sa svoje strane, da smo - u okviru tzv. obnove urbane matrice Perasta, što bi rekla gospođa Anastazija Miranović - (ispred južne fasade bivše glavne hale Fabrike modne konfekcije “Jadran”) dobili novi objekat (na mjestu objekta koji je, ako se ne varam, srušen nakon zemljotresa 1979. godine) koji konkuriše baroknoj Palati Smekja. “Dobili smo”, zaključio je Lalošević, “neobaroknu palatu građenu u XXI vijeku, što apsolutno nema nikakvoga smisla”.
Stav uvaženog profesora Laloševića, kao i stavovi iznijeti u pomenutom Izvještaju, apsolutno se poklapaju sa mojim stavovima o recentnim intervencijama na objektima bivšeg Fabričkog kompleksa “Jadran” - a i šire, moram naglasiti - tako da su stvoreni uslovi da se priča o tzv. peraštanskom neobaroku - koji gura Uprava za zaštitu kulutrnih dobara, a podržava kompletna oficijelna ekipa, sa ministrom Radulovićem, v.d. državnim arhitektom Vuksanovićem i premijerom Markovićem na čelu - konačno ispriča.
U to ime, izvinjavam se uvaženom profesoru Laloševiću što sam sumnjao u njegovu kuraž da javno iznese svoje stavove. Svaka vam čast profesore - ali ipak povedite računa, molim vas, da vaši stavovi nesumnjivo utiču - i to vrlo negativno - na neke od vaših kolega sa AF - a i šire, svakako. Ubijeđen sam da te drage ljude ne želite da nosite na duši. Svaka čast i Duški Pejović, koja vrlo profesionalno i znalački pristupa važnim, složenim, a najčešće i vrlo opskurnim temama koje spadaju u domene arhitektonsko-urbanističke i konzervatorske struke.
Što se tiče podgoričkih izbora, malo je falilo da u ovom sudbonosnom času, skoro-pa-tužnim srcem saopštim porodici, rodbini, kumovima, prijateljima i neprijateljima (pogotovo neprijateljima) - da sam donio neopozivu odluku da kao Podgoričanin, odnosno Starovarošanin, svoj glas na predstojećim, podgoričkim izborima, udijelim nikome drugome do Ivanu Vukoviću, Pivljaninu. Lično njemu, nikako ne njegovoj partiji, da se razumijemo.
U jednom trenutku sam shvatio da je dosta bilo eksperimentisanja - recimo da je to bio nekakav prvi motiv - na stranu što o Vukoviću imam (ralativno) pozitivno mišljenje - koje bi se, otprilike, moglo svesti na konstataciju da mi Vuković djeluje kao značajno suvislija opcija od opcija koje nudi konkurencija (da ne kažem opozicija). I vjerovao sam - i dalje vjerujem - da bi Ivan - kada bi mu vrh njegove partije dao priliku - umio da u čitavu tu nategnutu DPS priču inkorporira i nekakav kreativni momenat - lucidni momenat - dostojan moje vjere u njegove sposobnosti.
A onda sam saznao da činjenica da je Ivan Vuković nosilac liste DPS u Podgorici - nije garant da će baš on, u slučaju pobjede DPS, odnosno njegove liste, biti gradonačelnik Podgorice. Podrazumijeva se da ću, u međuvremenu, pokušati da u Statutu Glavnog grda i u Zakonu o izboru odbornika i poslanika pronađem članove koji se odnose na izbor gradonačelnika Podgorice - sad sam previše konsterniran da bih se time bavio - ali, iskreno, ne vidim načina, u ovoj konstelaciji, da podržim gospodina Vukovića a da pritom ne podržim DPS. Na stranu razmišljanja o motivima koji stoje iza Vukovićeve odluke da preuzme ulogu nosioca liste.
Dakle osjećam obavezu da skoro-pa-tužnim srcem saopštim porodici, rodbini, kumovima, prijateljima i neprijateljima (pogotovo neprijateljima) - da sam donio neopozivu odluku da kao Podgoričanin, odnosno Starovarošanin, svoj glas na predstojećim, podgoričkim izborima - ne udijelim nikome - jer ne želim da se o gradonačelniku moga grada odlučuje u vrlo uskom krugu stranačkih lidera i liderčića. Želim da biram gradonačelnika, kao i odbornike u Skuštini Podgorice - neposredno.
Što se tiče crnogorske postavke na predstojećoj, XVI Međunarodnoj izložbi arhitekture - Bijenale u Veneciji 2018. - podsjetio bih vas da je naslov postavke Emerging Resilience/ Wo/man Under the Umbrella - i dodao da će otvaranje biti upriličeno 24. maja, u naredni četvrtak, u 18:00 sati.
Ako se u to vrijeme zadesite u Veneciji, prošetajte do Palazzo Malipiero i pogledajte što je tandem koji stoji iza ovogodišnjeg projekta predstavljanja CG na Bijenalu (Sonja Radović Jelovac, kustosica; Krešimir Rogina, vođa autorskog tima koji je osmislio koncept postavke) spremio za najsofisticiraniju i najzahtjevniju arhitektonsku publiku na svijetu bijelome.
Bonus video:
