Međunarodno bijenale savremene umjetnosti “Autostrada” prvi put se održava u Prizrenu, a okuplja više od 25 umjetnika iz regiona, Evrope, Tajvana i Kine, koji su i među učesnicima trodnevne konferencije na temu “Budućnost granica”, ključnog pitanja izložbe.
Među odabranim umjetnicima je i Jelena Tomašević.
Prema kustoskoj koncepciji Manraya Hsua iz Tajpeja, tema “Budućnost granica” odabrana je da bi se snažno ukazalo na vidljive i nevidljive granice u današnjem svetu i prenijela poruka o potrebi stvaranja življeg kolektiviteta.
Radovima na temu granica, među kojima su i oštri kritički osvrti na politiku glavnih političkih aktera današnjice, predstavljaju se od 19. avgusta umjetnici: Valentina Bonizzi, Ettore Favini i Stefano Romano iz Italije, Chag Chien-Chi, Hsu Chia-Wei i Yang Shun-Fa iz Tajvana, Libia Castro (Španija) & Olafur Olafsson (Island), Yannick Dauby (Francuska), Li Binyuan (Kina), Ella Raidel i Oliver Ressler iz Austrije, kosovski umjetnici Artan Hajrullahu, Haveit, Doruntina Kastrati, Alban Muja i Alketa Xhafa, kao i umjetnici iz regiona Ibro Hasanović iz Bosne i Hercegovine, Irwin i Sašo Sedlaček iz Slovenije, OPA - Obsessive Possessive Aggression iz Makedonije, Rena Raedle (Nemačka) & Vladan Jeremić (Srbija), te Jelena Tomašević iz Crne Gore i Sead Kazanxhiu iz Albanije.
Glavna autobuska stanica u Prizrenu je centralno mjesto Autostrada bijenala, ali su radovi umjetnika predstavljeni i duž rijeke Lumbardi (Bistrica), u starom gradskom jezgru i na Tvrđavi.
Među umjetnicima koji izlažu u zgradi Autobuske stanice su Rena Redle i Vladan Jeremić, koji su se predstavili instalacijom “Stambeno pitanje” koja obuhvata crteže i video radove nastale u periodu od 2009. do 2017. godine. Njihovi radovi opisuju realnost romskih i drugih radnika migranata kroz studije slučaja u različitim evropskim gradovima - Beogradu, Helsinkiju i Rimu, kritički reflektujući pitanje akumulacije kapitala kroz eksproprijaciju zemljišta i ukazujući na vezu tih procesa sa rasizmom.
Unutar zgrade Autobuske stanice su i radovi grupe Irwin, koja je otvorila “kancelariju” za izdavanje pasoša za NSK, kao i Albana Muje, koji se osvrće na problematiku šengenskih granica.
Na samoj zgradi Autobuske stanice postavljen je baner velikih razmjera “Tvoja zemlja više ne postoji” Libie Castro i Olafura Olafssona.
Prema kustoskoj koncepciji Manraya Hsua, prije samo tri decenije globalizacija je omekšala granice i stvorila očekivanja da dolazi budućnost svijeta bez granica. Danas, međutim, svijet ide u suprotnom smjeru i granice se ponovo vraćaju. Pitanja izbjeglica, migrantskih radnika, transnacionalnih korporacija, ekoloških katastrofa, nacionalnih i etničkih identiteta… skreću pažnju na fenomen granica u različitim oblicima, a time i na problematiku pravde, ljudskih prava, demokratije, politike…
Budućnost granica, kako je naveo Hsu, našlo se u centru pažnje današnjice.
Savremena umjetnost se odnosila prema tim procesima, između ostalog, i pokretanjem bijenala i njihovim širenjem u različite, često marginalizovane regione, čime su postajali dio šire platforme na kojoj ne samo da je moguće vidjeti umjetnost iz tzv. svjetske periferije, već je moguće i diskutovati o različitim globalnim i lokalnim pitanjima.
U tom kontekstu je nastalo i Autostrada bijenale, čija će izložba, uporedo sa diskurzivnim programom, pokušati da odgovori na pitanja o načinima na koje nacionalne države i njihovi sistemi funkcionišu u cilju politizacije (ili depolitizacije) kulturnih identiteta, teritorijalizacije prirodnih, kulturnih i ekonomskih zona u uslovima kapitalističkog nadmetanja i bjesomučnog generisanja profita, kako se lokalne i regionalne inicijative otpora nose sa geopolitičkim strategijama drzavnog sistema, kako građanski pokreti koriste različita sredstva, umjetnička i druga, da bi se dotakli problema granica, konstruisali lokalne identitete ili prekogranična savezništva…
Navodeći da su se moderni gradovi razvijali duž linije razdvajanja kulture i prirode, upostavljajući granice urbanog i ruralnog, ljudskog i ne-ljudskog okruženja, Hsu napominje u kustoskom konceptu i da su gradovi danas bogati rodnim, etničkim, starosnim, granicama među došljacima i starosjediocima, ljudskih i drugih vrsta… Dok je većina tih granica nevidljiva, preklapa se ili presrijeće, njihovo funkcionisanje predstavlja jezgro savremenog urbanog života. Umjetnici, urbanisti, aktivisti, predavači, pozvani su stoga da daju osvrte na to pitanje, posebno u kontekstu Prizrena, što će rezultirati site-specific intervencijama, radovima u javnom prostoru, radionicama o urbanom dizajnu i aktivizmu.
Prvo izdanje Autostrada bijenala koristi istorijske i kulturne znamenitosti Prizrena u skladu sa temama i formama umjetničkih radova. Autobuska stanica i njeno okruženje prostor su za radove koji se tiču mobilnosti, migracije, nacionalnih i etničkih granica… Širom gradskog centra su radovi posvećeni gradskom životu, itoriji i kulturnoj različitosti. Duž rijeke Lumbardi moguće je naći radove koji se tiču ruševina, ljudskog i prirodnog okruženja, kao i vremenskog prostora izvan ljudskih granica.
Među ključnim govornicima najavljeni su kosovski publicista i politički aktivista Veton Suroi, profesor arhitekture Yehuda Emmanuel Safran iz SAD, kustos i umetnički kritičar Edi Muka iz Albanije, kodirektor Tirana bijenala i suosnivač Instituta za savremenu umjetnost u Tirani (TICA), te Sezgin Boynik, sociolog i teoretičar umetnosti, koji živi i radi u Finskoj.
Autostrada bijenale otvoreno je do 23. septembra.
(SEEcult.org)
Bonus video:
