Ulcinj zdaj

Poznati slogan Evropa zdaj - Evropa sad, kojom su prije tridesetak godina naša tadašnja braća Slovenci najavili razdruživanje - odvajanje od tadašnje Jugoslavije, možda može da vaskrsne i danas između država, regiona, opština ali ne razdruživanjem već saradnjom - pridruživanjem na relaciji Ulcinj - Crna Gora - Slovenija čemu je posvećen tekst koji slijedi.

Poznata je činjenica da je opština Ulcinj sa svojim potencijalima - resursima najbogatija opština u CG za razvoj turizma, poljoprivrede - zelene ekonomije na postulatima održivog razvoja. Ujedno resursi su i znak prepoznavanja Ulcinja na geografskoj mapi Evrope i svijeta čime se Ulcinjani ponose - zore jer označavaju i identitet, istoriju, kulturu, tradiciju i duboki su korijeni koji zadiru u milenijumske prošlosti.

Ali, avaj, umjesto da gore navedeni i drugi resursi budu generatori budućeg razvoja Ulcinja i CG oni postaju limitirajući faktor razvoja i ruše identitet, ponos, dostojanstvo Ulcinja prvenstveno domicilnog stanovništva.

Šasko jezero - djevičanska tvorevina, dar Boga i prirode idealno za razvoj ribarstva, ekoturizma, sporta, rekreacije „svačiji a ničiji“ zbog nemogućnosti razmjene vode sa Bojanom zbog zatrpanog kanala - veze sa Bojanom „stari“ i devastira se.

Desni rukavac Bojane je masakriran sa oko 600 objekata - koliba, kućica, vikendica, otpadom i otpadnim vodama, gliserima i skuterima, sječom šume, zatrpani odvodnim kanalima i dr.

Solana - ulcinjska majka i hraniteljica prvi industrijski - privredni subjekat u Ulcinju je na izdisaju iako osim proizvodnje soli potencijalno je uzgajalište riba, rakova, školjki i baza za liječenje peloidom - ljekovitim blatom za blatom za liječenje lokomotornog sistema - kosti, zglobova, mišića, tetiva, ligamenta i kože. Ujedno je i stanište ptica, poligon za rekreaciju, pješačke i biciklističke staze. Jednom riječju rudnik zlata. Solani treba ljubav, znanje, rad, a ne da se nudi na tržištu kao na buvljoj pijaci, ko da više.

Port Milena - vodena kraljica dinastije Petrovića po imenu, a ulcinjski kanal Grande po prezimenu, kopija kanala Grande u Venciji po dužini, širini, okolini - dio šire lagune i neodvojivi dio bazena Solane. Port Milena je od najvećeg prirodnog mrijestilišta ribe na Mediteranu i stanište juvenilne - staklaste jegulje, za nasađivanje, čija se cijena na tržištu cijeni na par hiljada eura po jednom kilogramu, postala je najveća septička jama Mediterana. Port Milena je i potencijalni turističko-ekološki brend Ulcinja i CG išarana jedinstvenim spravama za ulov ribe - Kalimere, što daje poseban vizuelni identitet Ulcinju i CG.

I gle čudo neviđeno - Port Milena nije „zaslužila“ atribut crne ekološke tačke CG koje su zaslužile ostale u zemlji - Bijela, KAP, Pljevlja - a za koje je država država obezbijedila 50 miliona eura sredstva preko Svjetske banke za njihovu sanaciju, što je uvreda za Ulcinj, Ulcinjane, turizam i najslavniju crnogorsku dinastiju Petrovića - jer nosi ime kraljice Milene Petrović.

Borova šuma - zasađena prije sto godina, sa izvorom ljekovite sumporne vode, od eminentnih naučnika, doktora medicine promovisana kao vazdušna banja za liječenje disajnih organa i liječenje ženskih bolesti i steriliteta, izložena je dejstvom vremenskih neprilika i nebrigom čovjeka totalnom propadanju.

Maslinada Valdanos sa oko 20.000 stabala maslina od kojih su neka starija od 1.000 godina uzeta prije 40-ak godina „dobrovoljno“ na silu za izgradnju vojne baze tadašnje JNA nije privedena namjeni i po božjim i ovozemaljskim zakonima treba je što prije vratiti vlasnicima - maslinarima, a kad će ne zna se.

Pored navedenih sumornih priča iz prošlosti i još sumornijih stanja resursa Ulcinja možemo se pohvaliti stanjem na ulcinjskim kupalištima, većinom na velikoj plaži i na Adi Bojani, koja su angažovanjem, radom i znanjem državnih institucija i samih zakupaca postale najbolji dio turističke ponude Ulcinja, ali sa ipak slabijim ekonomskim uticajem na Ulcinjane jer se preko 50% zarade, profita, odliva van Ulcinja. No, bolje išta nego ništa.

Svi navedeni lokaliteti - resursi pod ingerencijom su državnih institucija: ministarstava, agencija, javnih preduzeća, uprava, direkcija, sa malo uticaja lokalnih institucija vlasti, pa ispade da su naši ulcinjski, ali nijesu naši ulcinjski i samo se nalaze u Ulcinju. A da li to korespondira sa standardima EU kojoj težimo znamo-ne znamo-znamo ali ne smijemo reći. Narodnim jezikom rečeno, država se nije pokazala kao dobar domaćin, upravljač i uspostavila je maćehinski odnos prema prostoru i kosi se sa Ustavom i deklaracijom o CG kao prvoj ekološkoj državi na svijetu. Sve navedeno uz neefikasnu, dosadašnju vlast Ulcinja u posljednje skoro tri decenije upotpunjuje sumornu ekonomsku, socijalno-humanu, infrastrukturnu, ambijentalno-ekološku situaciju Ulcinja kojoj su zdušno pripomogle neuspješne privatizacije a uspješne likvidacije privrednih subjekata. To za posljedicu ima veliku nezaposlenost, prvenstveno mlađe populacije, praćenu pojačanom emigracijom na Zapad i u SAD i promjenom demografske strukture opštine Ulcinj na štetu domicilnog stanovništva kome prijeti (daleko bilo) potpuni nestanak tokom XXI vijeka. Imajući u obzir činjenicu da je Vladi CG trenutno prioritet dalji razvoj sjevera CG, što je ispravno, i da nema prostora za dalje zaduživanje i opterećenja budžeta, a da u Ulcinju nikako da stignu „strateški partneri“ radi valorizacije najavljeni još od 2003. sa izradom master plana turizma, nameće se narodna izreka u se i u svoje kljuse, da se građani i opština okrenu sami sebi i pokušaju potražiti druga riješenja. Nameće se i velika misao balkanskog naučnika: čovjeka ništa ne čini srećnijim nego njegovo lično uvjerenje da čini najbolje što može - dodajmo: za svoj grad, opštinu, državu, narod, budućnost, u ovom slučaju za Ulcinj.

A najbolje je, po mom skromnom znanju i velikoj ljubavi prema rođenom gradu, najljepšem, najtolerantnijem, najetničkijem, najkonfesionalnijem, najkulturalnijem na planeti Zemlji je da pomoć tražimo u znanju, tehnologiji, radnim navikama, kapitalu... potražimo u državi članici NATO i EU - Sloveniji.

Obrazloženje: Upoređujući geomorfološke i druge karakteristike CG i Slovenije stiče se utisak da imaju dosta sličnosti kao primorske i planinske zemlje - vodene površine mora, rijeka, jezera, šume, poljoprivreda i prehrambrena industrija, s tim što je Slovenija mnogo razvijenija (BDP ukupni i per capita nekoliko puta veći kod Slovenaca, spoljnotrgovinski suficit, uredniji su i marljiviji na poslu, štedljiviji, disciplinovaniji, tolerantniji i dr.).

Obje države članice NATO-a, Slovenija članica EU, Crna Gora ako bog da - uskoro, obje države sa ekološkim predznakom - CG ekološka država, prva na svijetu doduše de jure, Slovenija najčistija država na svijetu de facto, odlični politički odnosi čije su temelje postavili najuticajniji političari u obje države u postjugoslovenskom periodu. Slovenija uz to ima lakši pristup fondovima EU od CG.

Nedavna konferencija Balkan i EU - Berlinski proces - Budva, oktobar 2018. i stavovi mnogih učesnika konferencije da zemlje EU i Zapadnog Balkana treba da uspostave ekonomsku saradnju, stvara pogodnu klimu da CG i Slovenija uspostave makro-ekonomsku saradnju preko opštine Ulcinj kroz neki vid privredno-ekološko-komercijalnog partnerstva - koncesija, green field, BOT, dokapitalizacijom i dr. i da bratskoj Sloveniji pod sloganom Ulcinj daj - Slovenija Zdaj - državu pitaj, ponudimo na 30-50 godina sve potencijale Ulcinja prvenstveno one sa ekoproblematikom uz podslogan uzmi - popravi - zaštiti - koristi - vrati.

Na kraju se same po sebi nameću i eventualne alternative koje ću uz svaku argumentuvanu kritiku prihvatiti.

Autor je dr vet. med. & ecc; NVO „Zeleni Korak“ Ulcinj