Višedecenijska vladavina istog režima u Crnoj Gori proizvela je lokalnu političku matricu, koja se godinama unazad prepoznaje.
U izbornim procesima se po pravilu događa zloupotreba sistema od strane DPS-a i njegovih satelita po metodama iz afere „snimak“ i to je svima jasno. Pitanje je, međutim, kakvi su metodi i mehanizmi vršenja vlasti na lokalnim nivoima? I tu bi se većina složila da je na sceni redovno partitokratija, nepotizam, korupcija itd... Naravno da ima i ponešto dobro, ali to dobro ne postaje dominantno pored onog prethodnog.
Na republičkoj opozicionoj sceni smjenjuje se uticaj opozicionih partija i neprekidno oscilira opoziciona sinergija. Ta stalna dinamika podgrijana brojnim režimskim aferama (snimak, koverta, stanovi), logično izaziva očekivanja da će pojačana politička konkurencija proizvesti vidljivije pozitivne efekte, barem na lokalnoj sceni. To se ipak ne događa ili ne u značajnijoj mjeri. Bilo bi neophodno napraviti objektivnu analizu funkcionisanja izvršne i političke vlasti, posebno u primorskim opštinama, koje imaju stabilnije i izdašnije budžete. Ta analiza bi trebalo da obuhvati kadrovsku politiku, racionalizaciju lok. samouprave, transparentnost i uključenost građana u procesima donošenja suštinskih razvojnih dokumenata itd. Čak i površne budžetske analize pokazuju da se ne sprovode ozbiljne interne racionalizacije niti se smanjuje broj potrošačkih jedinica. Rast bruto izdataka za plate svake godine se gotovo podrazumijeva, što upućuje na rast broja zaposlenih u svim vidovima zapošljavanja.
Uvjeren sam da bi objektivna analiza pokazala da smjena vlasti na lokalnom nivou na izborima ne donosi nužno ozbiljnija poboljšanja u većini navedenih segmenata. Naprotiv, realnost je da se mijenjaju subjekti izvršne vlasti a metode ostaju iste i slične, što onemogućuje bitno bolje rezultate.
I dalje je na lokalnoj sceni u fokusu interes partija. U zapošljavanju je skoro nemoguće vidjeti angažovanje nezavisnih stručnjaka ili pak stručnjaka koji imaju neku drugu partijsku boju. Posebno bolno je pitanje kompetentnosti onih koji kreiraju kadrovsku politiku, ali postulati kojim se rukovode su sasvim očekivani i prepoznatljivi. U upravna tijela se do granice apsurda angažuju lojalni članovi partija, koji nikako neće „talasati“. Kriterijum struke i iskustva je odavno izgubljen. Politička pripadnost je iznad svega. To je praktična paradigma u kojoj se lojalnost nudi za konkretne materijalne benefite i u nekom trenutku kada benefiti izostanu nestaje i lojalnost. Otuda i tolika fluktuacija partijaca koji ne oklijevaju da promijene partiju.
Dakle, u pitanju je matrica izvršne vlasti koju je režim u više od dvije decenije ukorijenio u političku praksu Crne Gore. Ovakav, sui generis model lokalne političke scene je moguć jedino u ekonomskim uslovima gdje je država ubjedljivo najveći i najsigurniji poslodavac, a prosječna plata, naročito u privredi, i te kako nedovoljna za minimalnu porodičnu egzistenciju.
U uslovima neslobodnih državnih institucija parlamentizam i demokratija su iluzija, a realnost postaje matrica izvršne vlasti. Dakle, veći dio opozicije tiho i rutinski slijedi praktična „dostignuća“ DPS-ovog režima. Podrazumijeva se zaposliti i na funkcije postaviti svojih što više i po svaku cijenu, bez obzira na posljedice po razvojne ciljeve. Pri tom unutar koalicione lokalne vlasti izgrađivati što bolju poziciju (više mjesta u izvršnim funkcijama) svoje partije, ako treba i pritiscima i ucjenama.
Opozicione partije se moraju konačno suočiti sa ozbiljnom i objektivnom analizom vlastitog iskustva vršenja lokalne vlasti. Ukoliko autistično i nekritički odbiju da spoznaju to iskustvo u kojem nije eliminisan šablon režimske matrice, bojim se da će istu (matricu) teško odbaciti i prevazići. Za ovako nešto je potrebna politička odlučnost i hrabrost, a profesionalnost i iskrenost prije svega.
Uostalom, bez izrazito drugačijeg i pozitivnijeg primjera vršenja izvršne lokalne vlasti, opozicija se ne može nametnuti kao kredibilna alternativa na državnom nivou.
Bonus video:
