Izgleda da je tačna bila ona informacija - koja je počela da kruži mutnim arhitektonsko-urbanističkim krugovima prije nekih desetak godina - da je Sveto Gavrov Popović uzeo Gorana Radovića na zub - i to ozbiljno - i da su, sljedstveno tome, Goranu Radoviću odbrojani dani na Arhitektonskom fakultetu Univerziteta Crne Gore. Nisam, doduše, uspio da iskopam bilo kakvu zvaničnu informaciju po tom pitanju, ni uz najsvesrdnije napore - ali na adresi ucg.ac.me/af, pod tabom “Osoblje” - nema više slike Gorana Radovića.
I što sad reći? Teško mi je, u najmanju ruku, da zamislim AF bez Gorana Radovića, jer je upravo on - Goran Radović, a ne Sveto Gavrov - bio prvi dekan AF - i to u periodu od 2006. godine, kada AF postaje samostalna fakultetska jedinica UCG, pa sve do 2013. godine, kada je čika Duško konačno izabran za Radovićevog nasljednika. Potezati bilo kakvu priču o AF PG, a ne govoriti (i) o Goranu Radoviću i njegovim predmetima - bespredmetno je. Djelo Gorana Radovića je - htjeli to Sveto i Svetlana, Rifat, Slavica i lepi Veliša priznati li ne - armatura ugrađena u same temelje zdanja AF - odnosno savremene crnogorske arhitektonske misli i prakse - pogotovo misli.
Da je nešto trulo u državi Danskoj, naslutili smo prije godinu dana, otprilike, kada se pojavila vijest - koja u javnosti nije imala značajan odjek, valja naglasiti - da je predmet Istorija arhitekture Crne Gore - koji je vodio upravo Goran Radović, a ne Sveto Gavrov - izbrisan iz nastavnog plana i programa AF UCG. Nakon što nije uspio, ni uz svesrdne napore, da pokrene proces preispitavanja odluke o ukidanju pomenutog predmeta - ni na AF, kao matičnoj instituciji, a ni u nadležnim tijelima UCG - Goran Radović je, ne budi lijen, uputio inicijativu za vraćanje nastavnog predmeta Istorija arhitekture Crne Gore u program AF - na više prominentnih crnogorskih adresa. Inicijativu su podržali Matica crnogorska, Uprava za zaštitu kulturnih dobara CG i Centar za konzervaciju i arheologiju CG - dok u Ministarstvu prosvjete, Ministarstvu kulture, Ministarstvu održivog razvoja i turizma, Savjetu za visoko obrazovanje itd.... nisu imali razumijevanja.
Kako bilo, Goran Radović neće - barem neko vrijeme - nikad ne reci nikad kad je o bivšem dekanu riječ - učestvovati u izvođenju nastave na AF PG - ali je zato sasvim izvjesno da će njegov duh nastaviti da pohodi prostore AF - i stvarne i tzv. virtuelne.
Na Internet stranici AF PG - pod tabom “O fakultetu” - i dalje imate onih par nevjerovatnih pasusa - ispod podnaslova “Neposredni ciljevi Arhitektonskog fakulteta” - koji nedvosmisleno prizivaju uzvišenu misao i svijetli duh Gorana Radovića.
Pa kaže, u originalu:
“Kulturološki i istorijski sediment na prostorima Crne Gore vodi poreklo (poreklo! - op.a.) od kulture Rimskog - carstva: Zapadnog istočnog sa jedne strane, kao i spontanog autohtonog narodnog stvaralaštva slovenskog porijekla. Specifičnost uslova pod kojima se razvijao i izgrađivao duh, na ovom području našao je odjeka u narodnom moralu, književnosti, melosu, slikarstvu, kostimu, rukotvorinama, narodnoj arhitekturi.”
Da li da zaključimo da su svi ostali kulturološko-istorijski sedimenti na teritoriji CG - otomanski, mletački i austrougarski, u prvom redu, a zatim i sedimenti Petrovića, pa prve Jugoslavije i pogotovo Titove Jugoslavije - apsolutno zanemarljivi? Ili da ipak stavimo prst na čelo i da se duboko zamislimo nad sljedećim pitanjem: kakvim sve dezinformacijama i budalaštinama kljukaju milu nam dječicu na AF PG? - našu nevinu dječicu koja, bez imalo zazora, prinose svoje najbolje godine na oltar Prečiste djevice Arhitekture - ne sluteći čemu su izložena. A izložena su...
OK, idemo dalje:
“Savremena zbivanja i moderno vrijeme koje se poziva u cijelom svetu (cijelom svetu - Popoviću - op.a.) na povratak kulturnim korenima i specifičnostima i napuštanje internacionalnog stila u umetnostima, upućuje na izgradnju autentičnih i prepoznatljivih stilova i umetničke lingvistike koja univerzalne istine saopštava izrazom tla (Njegoš, Lubarda). U arhitekturi taj pravac već godinama ostvaruju nordijske zemlje u Evropi: Danska, Finska, naš susjed Italija, Engleska a naročito Japan dostizući (dostizući! - op.a.) istovremeno i najviši nivo arhitektonskih vrednosti i originalnost izraza.”
U originalnost ovog izraza nikako ne treba sumnjati - i nemojte da se smijete - nije smiješno. Gornji pasus je toliko van pameti - da je nemoguće intervenisati i ispraviti greške - jer je sve greška - od ideje časnoga i poštenoga Aleksandra Kekovića, neka mu je laka crna zemlja, da osnuje AF u Podgorici - pa nadalje - zaključno sa činjenicom da Goran Radović neće učestvovati u izvođenju nastave na AF, barem neko vrijeme.
“U tom smislu baziraju se na bogatstvu uticaja posejanih na ovom tlu i specifičnostima uticajnih faktora tla, klime, tradicije narodnog duha, postoje ozbiljni preduslovi da se izgradi visok nivo arhitektonskog stila oslobođen uticaja trećerazrednog shvatanja savremenosti i pogubnog zagađivanja velikih i značajnih prostora oblicima neprimerene fizionomije.”
Rekoh li vam da je Goran Radović, između ostaloga - i laureat Trinaestojulske nagrade?
Završna elaboracija je u funkciji višnjice na torti:
“Ocenjuje se da je nužno djelovanje svih institucija, kadrova i aktivnosti Fakulteta na podizanje svijesti o značaju i vidovima obIikovanja prostora kroz raznovrsne medije - od redovnih školskih pa naučno-istraživačkih i masmedijskih - kako bi se što prije razvio kritični nivo znanja (kritični nivo - i ja velim - op.a.) koji će preokrenuti razorne trendove degradacije prostora RepubIike (koje Republike!? - op.a.) i procese afirmacije, zaštite i podizanje kvaliteta prostora. Nova kultura gazdovanja prostorom je imperativ razvoja crnogorske države koja je prva u Svijetu našla snage da na visokom intelektualnom nivou osmisli svoj budući razvoj, te je sada neophodno da obezbijedi potrebnu podršku tom koncepu, pored ostalog i osnivanjem vrhunske arhitektonske škole koja će stalno i sigurno buditi, oplemenjivati i razvijati svijest o prostoru kao osnovnom razvojnom potencijalu i koja će neposredno podizati nivo te neophodne nacionalne svijesti o značaju i uređenju prostora”.
Šalu na stranu, ključno je pitanje kako su i koliko su tačno naši junaci - Sveto i Svetlana, zatim Rifat - pogotovo Rifat, kojega je, ako se ne varam, upravo Goran Radović doveo na AF - te Slavica i lepi Veliša - profitirali odlaskom Gorana Radovića sa AF - svojevoljnim ili nesvojevoljnim odlaskom, ni najmanje nije bitno...
I za utjehu, stihovi iz pjesme “Snijeg” Vjekoslava Majera: Bol će minut, sve će minut,/ moja draga./ Smrt će naše breme skinut./ Kuda će se duša vinut,/ tko će znati?/ Zemlja će smirenje dati:/ mora biti vaga./ Bol će minut, sve će minut,/ moja draga.
Bonus video:
