Pretpostavio sam - i potrefio, naravno - da je potpisivanju povijesnog Ugovora, citiraću, “o realizaciji kapitalnog projekta koji se odnosi na izvođenje radova u okviru kompleksa “Tamnica Jusovača” (u Podgorici - op.a.) u cilju uspostavljanja Kreativnog haba za razvoj ICT-a” prethodila odluka Vlade - slava joj i milost.
Red bi bio, u to ime, da malo pročešljamo materijal, prije izricanja konačnog suda o toj nevjerovatnoj raboti.
Hoću da kažem da su Zaključci Vlade - sa sjednice Vlade (bez, veli, održavanja sjednice Vlade) od 6. avgusta tekuće godine, a po pitanju priloženog dokumenta koji je naslovljen, citiraću, “Informacija o aktivnostima na realizaciji projekata od kapitalnog značaja za kulturu” - bili preduvjet da Kralj Ilir, ministar kulturice, i Lepi Dombi, gradonačelnik Podgorice - potpišu pomenuti Ugovor 9. oktobra tekuće godine na Cetinju ravnome i ništa manje slavnome.
Tačno znam da će sad moje obožavateljke mlade - mnogo mlade, mnogo slatke - da ospu drvlje i kamenje na mene zato što se bavim koječime (budalaštinama) - i pritom arčim svoj nesumnjivi talenat - umjesto da se bavim arhitekturom - ma što to značilo - i zato ih molim, u startu, da ovo što slijedi shvate kao nesebičnu žrtvu koju prinosim na oltar krvavi Prečiste djevice Arhitekture - slava joj i milost - a sve u cilju stvaranja nužnih preduslova za neometano služenje našoj uzvišenoj Boginji - vječna joj slava i milost.
Dakle, u priloženom dokumentu - koji niti je datiran, niti je moguće ustanoviti ko - imenom i prezimenom - stoji iza njega, piše da “Ministarstvo kulture, u okviru svog djelokruga rada, u kontinuitetu (nekih 30 godina, recimo - op.a.) ulaže posebne napore i preduzima aktivnosti na realizaciji projekata od kapitalnog značaja za kulturu (nije smiješno - žalosno je - op.a.)”.
Ako vas zanima ko (kome, zašto i kako) - imenom i prezimenom, molim vas - predlaže projekte od kapitalnog značaja za kulturu - a ko (zašto i kako) - opet imenom i prezimenom - proglašava pojedine projekte projektima od kapitalnog značaja za kulturu - bojim se da tu vrstu informacija nećete pronaći u dokumentu naslovljenom “Informacija o aktivnostima na realizaciji projekata od kapitalnog značaja za kulturu”. Moraćete ih potražiti, sva je prilika, na drugom mjestu.
U to ime, ako mi neko dostavi nešto što bi ličilo na kopiju elaborata o proglašenju nekog projekta za projekat od kapitalnog značaja za kulturu - častiću ga burek i jogurt (kod Feta).
Taj neko - ko stoji iza pomenutog dokumenta - jednostavno se pozvao na Zakon o kulturi i na tzv. Nacionalni program razvoja kulture - i konstatovao da “Ministarstvo kulture, u funkciji stvaranja uslova za ostvarivanje i razvoj svih oblasti kulturno-umjetničkog stvaralaštva...”.
Samo malo, nećemo tako...
Prvo, uspio sam da iskopam dokument naslovljen “Programa razvoja kulture 2016 - 2020” - koji je usvojila Vlada 31. marta davne 2016. godine - na prijedlog Ministarstva kulture, naravno - i ne veli da li je taj dokument nacionalnog ili pak univerzalnog karaktara. U sadržaju tog dokumenta imamo poglavlje III - Aktuelno stanje - pa imamo 3.1. Kulturno-umjetničko stvaralaštvo, pa 3.1.1. Pozorišna djelatnost, 3.1.2. Likovna umjetnost, 3.1.3. Muzička i muzičko-scenska djelatnost, zaključno sa 3.1.5. Kinematografija. Dakle, u poglavlju III nema ni pomena o stanju u svima nama najdržoj umjetnosti - a ujedno i tehničkoj disciplini - Arhitekturi - slava joj i milost. Ni književnost nije bolje prošla, kad smo već kod toga - što će reći da ono “... uslova za ostvarivanje i razvoj svih oblasti kulturno-umjetničkog stvaralaštva...” ne pije vodu, što bi se reklo.
Kad smo već kod toga, prelistao sam i Nacionalni program razvoja kulture 2011 - 2015 i moram da konstatujem da pomenuti Nacionalni program - to nešto što sam iskopao na Netu (nedatirano, nepotpisano) - za razliku od aktuelnog Programa - omogućava pretragu (ctrl + F) - što je rezultiralo fantastičnim otkrićem:
“U savremenom javnom diskursu arhitektura”, veli, “postepeno prestaje da bude tretirana kao umjetnost (! - lele nama danas i dovijeka op.a.). Umjesto toga ona (arhitekturica naša ugašena - op.a.) postaje privredna djelatnost definisana kategorijama izgradnje i ulaganja (ovo “definisana” je pretjerivanje - nadam se da se slažemo - op.a.). U svrhu očuvanja njenog izvornog karaktera potrebno je afirmisati umjetnički aspekt arhitekture”.
Uz opasku da su “u savremenom javnom diskursu”, od osvita civilizacije pa naovamo, postojale stanovite dubioze po pitanju uloge i mjesta arhitekture u aktuelnom društveno političkom kontekstu - sjetimo se samo priča o žučnim raspravama između pape Lava X (Leo X) i Mikelanđela - a pogotovo po pitanju sposobnosti arhitekata (i mladih arhitektica - mnogo mladih, mnogo slatkih) da praktikuju moć koja im po definiciji pripada - ipak bi bilo neumjesno, u najmanju ruku, tvrditi da arhitektura “postaje privredna djelatnost definisana kategorijama izgradnje i ulaganja” - mada, ima u tome zeru istine. Pogotovo ako stvari posmatramo iz perspektive aktuelnog crnogorskog javnog diskursa - gdje sve, ne samo arhitektura, postaje privredna djelatnost, odnosno “privredna djelatnost”. A što se tiče “afirmisanja umjetničkog aspekta arhitekture”, bojim se da ovdje - ni u najavi - ne postoje preduslovi za afirmaciju bilo čega što bi imalo neke veze sa bilo čim - a nekmoli Prečiste djevice Arhitekture, slava joj i milost. I čudi me, moram priznati, da postoji osoba koja bez imalo zazora - i to u ime Ministarstva kulture, molim vas - izlazi sa nepotpisanim konstatacijama o problemu koji, očigledno, ne razumije.
Da, u pravu ste gospođo/gospodine - treba afirmisati i arhitekturu, kao i sve ostale “oblasti kulturno-umjetničkog stvaralaštva” redom - ali kako?
Kako bilo, kad u oficijelnom dokumentu iza kojega stoji krovna institucija kulture naletim na pretencioznu laičku konstataciju - poput upravo pomenute - nije mi lako da održim živom vjeru u tzv. instutucije sistema - slava im i milost. Dakle, u Programu (koji sam ovlaš prelistao) stoji da je pomenuti Nacionalni program usvojen u martu 2011. godine - i da je u to vrijeme predstavljao, pazite sad, “prvu crnogorsku srednjoročnu projekciju cjelovitog razvoja kulture”. I još veli da su njime “utvrđeni prioriteti, mjere i aktivnosti od značaja za kontinuiran razvoj kulture u prethodnom, petogodišnjem razdoblju”. Ne veli što se učinjelo, konkretno, po pitanju “očuvanja izvornog karaktera” crnogorske arhitekturice ugašene i afirmisanja tzv. “umjetničkog aspekta” iste u periodu od 2011. do 2016.
Moj subjektivni osjećaj je da ništa - ama baš ništa - nije učinjeno po tom pitanju. Drago bi mi bilo kad bi neko pokušao da me razuvjeri...
Skočio mi je pritisak, oprostite, moram da prilegnem malo...
Nastavak naredne - ili u nekoj od narednih subota...
Bonus video:
