U neformalnom razgovoru koji sam u Kotoru nedavno vodio sa mladim arhitekticama - mnogo mladim, mnogo slatkim - arhitekticama koje mahom vezuju svoju praksu za prostor tzv. Primorske regije (ma što to značilo) - dobih, između ostaloga, i informaciju o postojanju projekta naslovljenog “Boka Place”, u okviru nautičko-turističko-rezidencijalno-hotelsko-kulturno-istorijsko-muzejskog kompleksa, fanfare molim: Porto Montrenegro.
Moja neskrivena fascinacija fenomenom Porto Montenegro, seže u daleku 2008. godinu, kada je tročlana ekipa u sastavu Goran Radović, prvi (i odavno zaboravljeni) dekan AF UCG, Baćko Keković, časni utemeljitelj ideje o AF UCG (koji, nažalost, nije više među nama) i, naravno - tetka Slavica - predstavila CG projektom naslovljenim “Od Arsenala do Porto Montenegra: (transformacija)” na XI Međunarodnoj izložbi arhitekture - Bijenale u Veneciji (Aaron Betsky, “Out There: Architecture Beyond Building”).
Unatoč insistiranju gospodina Betskoga, kuratora XI Bijenala arhitekture u Veneciji - da fokus bude strogo na temama koje su s one strane građenja - ili onkraj građenja, što bi rekli Hrvati - s one strane graditeljske prakse, u svakom slučaju - Gogi, pokojni Baćko i tetka su predstavili Crnu Goru - majku našu, vazda joj slava i milost - sramotnim projektom koji je slavio činjenicu da je pao zid tivatskog Arsenala (Mornaričko-tehnički remontni zavod “Sava Kovačević”, Tivat) i da će se baš na tom mjestu - na mjestu Arsenala - graditi velelepni PM.
Na stranu činjenica da je naredne, 2009. godine, pala i Trinaestojulska nagrada za Gogija, Baćka i tetku Slavicu, te da je u sastavu Žirija koji je te godine odlučivao o Julkicama - bio i bjelopoljski Le Corbusier, svima nama najdraži neimar svjetskog renomea.
Kako bilo, u međuvremenu se pokazalo da je ideja o PM - o “oazi luksuza u srcu Mediterana” - segment koji se savršeno uklapa u mozaik tzv. razvojnih projekata u oblasti turizma na teritoriji CG - bez obzira na to ko je (formalno) na vlasti.
***
Polazeći od informacije da je Saglasnost na Idejno rješenje za objekte mješovite namjene - Boka Place, od milja - koji su locirani na dijelu Urbanističke parcele 4-1, u okviru Izmjena i dopuna Državne studije lokacije “Arsenal”, Opština Tivat, iz 2019. godine - sproveo sam, ne štedeći truda, sveobuhvatno prekopavanje raznih Internet-adresa, počevši od Internet stranice Opštine Tivat (opstinativat.me) - u potrazi za pomenutom Saglašnošću i ostalim dokumentima - ali moj trud ipak nije urodio plodom.
Nijesam iskopao čak ni Urbanističko-tehničke uslove - a što se tiče DSL Arsenal, Tivat, Izmjene i dopune - našao sam Nacrt tog planskog dokumenta (M. Krekić) na Internet stranici Ministarstva ekologije, prostornog planiranja i urbanizma (gov.me/mepg) - a našao sam, na Internet stranici Službenog lista (sluzbenilist.me), i Odluku o donošenju izmjena i dopuna DSL “Arsenal”, Tivat (SL 57/19, od 11. oktobra 2019.) - ali avaj, nijesam uspio da preuzmem tih 137 strana - što će reći da nijesam bio u prilici da izlistam taj dokument po ključnim riječima i sintagmama (ctrl+F).
Dakle, mrka kapa. Par sati nakon što je izglasano nepovjerenje Vladi Dritana Abazovića - 20. avgusta prošle godine - počeo je tzv. Sajber napad na Crnu Goru - majku našu, slava joj i milost - odnosno na institucije sistema. Od tada je prošlo punih pet mjeseci - stvari se jesu unekoliko vratile u normalu, treba priznati - ali je i dalje teško, često i nemoguće, doći do važnih informacija vezano za djelovanje planerske i arhitektonsko-urbanističke struke u CG - uz pretpostavku da nije bolje ni u ostalim oblastima - a prisutan je i neshvatljivi nemar po pitanju ažuriranja Internet stranice MEPPiU, te stranica lokalnih samouprava - čast izuzecima, svakako - što, sve zajedno, vrlo negativno utiče na kvalitet informacija koje se serviraju javnosti, pogotovo stručnoj - a doprinosi i utisku da stvari definitivno izmiču kontroli, te da neminovno tonemo u tzv. administrativni haos - a samim tim i u opšti haos.
***
”Vaš put do crnogorskog državljanstva: Kupite nekretninu u kompleksu Boka Place u Porto Montenegru”, veli na adresi portomontenegro.com, “kojom ostvarujete uslove za sticanje crnogorskog državljanstva i uživajte u prednostima istog”.
Navali narode - još malo pa nestalo!
Iskopah, u par poteza, da iza arhitektonskog segmenta priče o Boka Place stoji Arhi.pro - “...region leading enterprise with approximately 250 employees and its focus set on Architecture, Design, Engineering, BIM Services, Construction and Furniture Manufacturing” - sa sjedištem u Beogradu i sa podružnicama u Crnog Gori i Makedoniji - uz opasku da ne uočih nigdje na adresi arhipro.com ni ono “SRB”, ni ono “MNE” - a ni ono “MK”, kad smo već kod toga - što će reći da se Arhi.pro ne šale.
Iskopah i da se na autorstvo nad projektom Boka Place pozivaju i stanoviti Holder Mathias Architects - vrlo ozbiljna ekipa iz Londona, rekao bih, ako se suditi na osnovu njihove Internet prezentacije - što navodi na zaključak da se, najvjerovatnije, Arhi.pro pojavljuje tek u ulozi tzv. lokalnog partnera na projektu Boka Place.
Drago bi mi bilo, moram priznati, kada bi u dogledno vrijeme drug Novica, ispred Strukovne komore arhitekata (pri Inžinjerskoj komori Crne Gore) - uz obavezno sasluženje druga Stevovića, prvoga među nama - organizovao tribinu naslovljenu “Malo rukah, malena i snaga, jedna slamka među vihorove, sirak tužni bez nigđe nikoga: Arhitektonska praksa u CG - mali igrači u sijenci djelovanja velikih igrača - tipa: Arhi.pro”.
”Program sticanja crnogorskog državljanstva”, veli još na portomontenegro.com, “putem ulaganja (Ekonomsko državljanstvo - CBI) omogućuje kvalifikovanim investitorima i njihovim porodicama (kvalifikovani investitori i njihove porodice naprijed, ostali stoj - op.a.) da dobiju crnogorske pasoše u zamjenu za definisano ulaganje u projekat izgradnje nekretnina odobren od strane Vlade, kao što su rezidencije SIRO od strane Kerzner-a” - u okviru kompleksa Boka Place, podrazumijeva se.
***
Posljednjih mjesec dana se spekulisalo u medijima o tzv. Programu ekonomskog državljanstva - koji je neraskidivo vezan za tzv. Listu razvojnih projekata u oblasti turizma - od kojih je čak 16 u fazi realizacije u ovom trenutku - stoga je sasvim izvjesno da odlazeća Abazovićeva Vlada koja nikako da ode - ne želi da ukine pomenuti Program - uprkos žestokim pritiscima Evropske unije - jer taj Program donosi ozbiljne prihode - pa odlazeća Vlada, u to ime, (navodno) sprema alternativni predlog Programa ekonomskog državljanstva koji bi, ako je vjerovati najavama, uskoro trebao biti predstavljen u Briselu - ali više o tome u nekom od narednih brojeva.
Bonus video:
